۱۴۰۱/۱/۱۶
۱۶۰۷ نمایش
نویسنده: ندا یزدانی
گمنامی پل فلاورجان در میان پل‌های اصفهان/ وقتی تنها پل 2 قوسی زاینده‌رود از دید گردشگران مخفی می‌ماند
پل‌های تاریخی فلاورجان یا همان «وَرگان» و پل بابا محمود ۲ پل تاریخی شهرستان فلاورجان هستند که همه ساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی می‌شوند، پل فلاورجان تنها پل تاریخی ۲ قوسی ساخته شده بر روی رودخانه زاینده‌رود به شمار می‌رود.
هرگاه سخن از پل‌هایی قدیمی و تاریخی ساخته شده بر روی زاینده‌رود به میان می‌آید همگان سی‌وسه‌پل، پل خواجو و پل‌هایی از این دست که خود معماری شاخصی دارند را به یاد می‌آورند اما ذهن مردمان ایران‌زمین، کمتر با نام «پل فلاورجان» یا همان «پل وَرگان» دوست و رفاقت دارد و آن را به یاد می‌آورد، پلی که معماری خاص آن می‌تواند میعادگاه متفاوتی و جذابی برای حضور گردشگران به ویژه گردشگران تخصصی به شمار آید.
پل تاریخی فلاورجان تنها پل 2 قوسی ساخته شده بر روی رودخانه زاینده‌رود است که در شهر فلاورجان با نام قدیمی «ورگان» احداث شده است که نام قدیمی «پل ورگان» از نام شهر گرفته شده است، این پل تنها پل یادگار دوران صفویه است که بر خلاف پل‌هایی همچون سی‌وسه‌پل و خواجو به جای اینکه راه مستقیم را در پیش گیرد
راست‌قامتی را برگزیند در برابر پیچش آب‌های خروشان زاینده‌رود خم شده و با قوس و انحنایی که دارد همانند سدی برای هدایت آب‌های پرتلاطم زاینده‌رود قد علم کند، این پل علاوه بر انحنایی که در طول خود دارد در عرض نیز دارای انحنا است و ارتفاع وسط پل بیشتر از ابتدا و انتهای آن است این موضوع نمای ویژه‌ای به پل تاریخی فلاورجان بخشیده است.
پل فلاورجان با طول نزدیک به 150 متر یکی از طولانی‌ترین پل‌ها ساخته شده بر روی زاینده‌رود محسوب می‌شود و دارای 18 دهانه بزرگ و کوچک است. گفته می‌شود کتیبه مرمرینی بر روی دیواره‌های این پل قرار داشته و قدمت آن را به بیش از 400 سال پیش می‌رساند و گفته می‌شود این کتیبه در سال 1386 هجری شمسی به سرقت رفته است البته کارشناسان وجود این سنگ‌نوشته را تأیید نکرده‌اند.
از سوی دیگر محققان و باستان‌شناسان در تحقیقات جدید خود، مصالحی مربوط به دوران ساسانی پیدا کرده‌اند و در دوران‌های مختلف پل فلاورجان به واسطه وقوع سیلاب تخریب شده و در دوره صفویه با استفاده از مصالح همان زمان و مصالح قبلی بازسازی شده است البته این نظر هنوز تأیید نشده است.
معماری پل تاریخی فلاورجان برای بازدیدکنندگان حرف‌های تازه‌ای دارد، مصالح غالب به کار رفته در ساخت این پل شامل مصالح سنگی و آجری است و گچ و ساروج از جمله ملات به کار رفته در ساخت آن است، پایه‌ها با سنگ و دهانه‌ها با آجر ساخته شده است، البته اگر خوب نگاه کنیم 8 چشمه طاق کوچک در بالای دهانه‌های پل خودنمایی می‌کند که این چشمه طاق‌ها افزون بر کاهش فشار پل، آب‌های طغیانی را از خود عبور می‌داده است و زیبایی منحصر به فردی را به پل بخشیده است.
حافظ کریمیان رئیس نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان فلاورجان گفت: شاید بتوان گفت که در گذشته جلوی پل را می‌بستند و با جمع شدن آب، جشن «آب‌پاشان» را در دوره صفویه برگزار می‌کردند.
پل فلاورجان در بستر بسیار محکم ساخته شده است و این موضوع نشان می‌دهد که موضوع خاک‌شناسی و مهندسی خاک برای احداث این پل انجام شده است چراکه این پل یکی از شاه‌راه‌های ارتباطی بین مردم خوزستان و اصفهان بوده است.
عرض واقعی پل 4 متر است که در دهه 40 هجری شمسی توسط اداره راه وقت، برای اینکه کامیون‌ها بتوانند تجهیزات کارخانه ذوب‌آهن اصفهان را از آن عبور دهند به اصلاح پل را تقویت کرده و با استفاده از مصالح جدید لایه ضخیمی از «بتن» بر روی پل می‌ریزند و عرض پل را از هر طرف حدود یک متر اضافه می‌کنند.
هر چند این پل در حال حاضر محل عبور خودروها است و بر روی آن لایه آسفالت کشیده شده است اما مسئولان شهرستانی بر آن هستند تا نمای این پل به نمای قدیمی و تاریخی بازگردانند یعنی پل را پس از بازسازی و بسترسازی، سنگفرش کرده و نرده‌های آهنی آن را جمع کرده و دیوارها آجری به سبک قدیم را بر روی آن بسازند و آن را به پیاده راهی برای رهگذران مبدل سازند.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان فلاورجان در این رابطه می‌گوید: جدا کردن لایه بتن از پل نیازمند کار کارشناسی بسیار دقیقی است و تا تکمیل شدن تحقیقات نمی‌توان نظر نهایی را درباره جداسازی بتن از آجرها پل اعلام کرد، پل تاریخی فلاورجان از نظر قدمت بسیار ارزشمند است و حفظ و نگهداری و احیاء آن با همکاری میراث فرهنگی و شهرداری فلاورجان در دستور کار قرار دارد.
همچنین تصاویر قدیمی که در دست مردم محلی است نشان می‌دهد که برج‌های کوچکی در 2 طرف پل وجود داشته است که بر اساس تصاویر می‌توان آن را بازسازی کرد، البته به گفته مردم فلاورجان یک آسیاب آبی و کاروان‌سرا در کنار پل ورگان وجود داشته است که با گذشت زمان از بین رفته است.
در هر حال پل تاریخی فلاورجان یکی از پل‌های مهم ارتباطی میان مردم اهواز و اصفهان در گذشته بوده و قبل از دوره معاصر مسافران از شهر ایذه برای رسیدن به اصفهان از منطقه فلاورجان(ورگان) و یا «سهروفیروزان» عبور می‌کردند و از پل‌های تاریخی فلاورجان و «بابا محمود پیربکران» می‌گذشتند.
در لغت‌نامه دهخدا آمده است که پل فلاورجان با پل بابا محمود 2 فرسخ فاصله دارد.
پل بابا محمود
پل تاریخی بابا محمود در بخش پیربکران از توابع شهرستان فلاورجان قرار دارد، این پل دارای 16 دهانه منحنی، 150 متر طول و 4 متر عرض است. ای پل شهر فیروزان قدیم را به اصفهان متصل می‌کرده است.
در دهه 40 هجری شمسی بر روی پل بابا محمود همانند پل ورگان لایه‌ای از بتن ریخته می‌شود تا کامیون‌ها بتوانند تجهیزات کارخانه ذوب‌آهن را از آن عبور دهند، البته در این بتن‌ریزی عرض پل بابا محمود بر خلاف پل فلاورجان اضافه نشده است.
قدمت این پل را تا 800 سال پیش از این و دوره مغول گفته‌اند، همچنین گفته شده این پل توسط حاکم محلی که دست نشانده ایلخان مغول بود بنام اولجایتو و نامش بابا محمود پدر محمد اشترگانی است پی‌ریزی و ساخته شده است.
در ساخت پل بابا محمود از سنگ و ملات ساروج استفاده شده است و ساختار آجری دارد. همچنین باید اشاره کرد که این پل پس از پل شهرستان قدیمی ترین پل بر روی زاینده رود است و در قدیم جاده اصفهان به شیراز از این پل می‌گذشته است.