بازار املاک / سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

ایرانی‌ها بیشتر اجاره‌نشین‌اند یا آلمانی‌ها؟/ چرا مردم سوئیس خانه نمی‌خرند؟ چند درصد از ایرانی‌ها صاحب‌خانه هستند و چند درصد از آنها اجاره‌نشین‌اند؟ این پرسش در سال‌های مختلف در ایران پاسخ‌های مختلفی گرفته، اما از آنجا که مسکن همواره مهم‌ترین موضوعِ اقتصادی در سطح اقتصاد خُرد برای ایرانی‌ها بوده است، پاسخ به این پرسش هم اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند.

آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که حدود ۶۷ درصد از جمعیت شهری کشور در آن سال در واحدهایی سکونت داشته‌اند که مالک آن بوده‌اند. این شاخص برای مناطق روستایی در آن سال معادل ۸۶ درصد بوده است.

همین آمارها نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۴٫۱ درصد از شهرنشینان ایرانی اجاره‌نشین بوده‌اند و وضعیت اقامت ملکی حدود ۸٫۹ درصد هم در گروه «سایر» قرار می‌گرفته که به این معنی است که آنها وضعیت سکونت‌شان را مشخص نکرده‌اند. (وضعیت در روستاها البته متفاوت است.)

همین آمارها، بیش و کم در سراسر دهه ۱۳۹۰ خورشیدی ثابت بوده‌اند: در سراسر این دهه تقریبا همیشه بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از خانوارهای شهری در ایران مالک خانه بوده‌اند و نزدیک به ۲۵ درصد هم اجاره‌نشین. اما آیا در کشورهای دیگر هم وضع به همین ترتیب است؟

خانه‌دارها و اجاره‌نشین‌ها

واقعیت این است که این موضوع، به شدت به فرهنگ، وضعیت اقتصاد کلان، سابقه بخش مسکن و چندین و چند عامل دیگر بستگی دارد. به این ترتیب، کشورهای مختلف در دنیا هم از این نظر وضعیت‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند.

به عنوان نمونه، داده‌های «یورواستات» (Eurostat) که در واقع همان اداره آمار اتحادیه اروپا است، نشان می‌دهد که شهروندان رومانی در شرق اروپا تقریبا همگی صاحب‌خانه‌اند. در سال ۲۰۱۹ میلادی، تقریبا ۹۶ درصد از جمعیت این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند. (همه آمارهایی که در ادامه می‌خوانید، جمعیت ۱۸ تا ۶۴ ساله‌ها را در هر کشور در بر می‌گیرد.)

نسبت اجاره‌نشینی و مالکیت خانه‌های مسکونی در ترکیه، تقریبا مشابه ایران است.

این آمار در مجارستان به حدود ۹۱٫۳ درصد و در اسلواکی و لیتوانی هم به حدود ۹۰ درصد می‌رسد. از میان کشورهای غیراروپایی هم لائوس با نزدیک به ۹۶ درصد از مجموع جمعیت، بیشترین تعداد مالکان خانه‌های شخصی را دارد.

روس‌های خانه‌دار و سوئیسی‌های اجاره‌نشین

داده‌های سایت «استاتیستا» (Statista) در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان می‌دهد که در روسیه، حدود ۸۷ درصد از شهروندان مالک خانه بوده‌اند و سهم اجاره‌نشینی از بازار مسکن در این کشور هم تنها ۱۱ درصد بوده است. (دقت کنید که جمع این دو الزاما برابر با ۱۰۰ درصد نیست.)

چینی‌ها هم وضعیت مشابهی را تجربه می‌کنند. در چین، حدود ۸۳ درصد از جمعیت صاحب‌خانه‌اند و ۱۴ درصد از جمعیت هم اجاره‌نشین. در میان کشورهای اروپایی هم ایتالیا صاحب‌خانه‌های بیشتر و اجاره‌نشین‌های کمتری دارد: در این کشور ۷۱ درصد از شهروندان مالک خانه هستند و ۲۴ درصد اجاره‌نشین‌اند.

با این همه، وضعیت برای برخی کشورهای به شدت توسعه‌یافته اروپایی متفاوت است. در فرانسه، سهم مالکان واحدهای مسکونی و اجاره‌نشین‌ها تقریبا مساوی است: در این کشور حدود ۵۰ درصد از جمعیت مالک‌اند و حدود ۴۷ درصد هم اجاره‌نشین. (باز هم دقت کنید که قرار نیست الزاما جمع این دو برابر با ۱۰۰ درصد باشد!)

بحران خانه‌های خالی گریبان کشورهایی مانند چین را هم گرفته است.

در آلمان، بخش عمده جمعیت اجاره‌نشین هستند: ۳۵ درصد مالک خانه و ۶۴ درصد اجاره‌نشین‌اند. سوئیسی‌ها هم به دلیل قیمت‌های بالای ملک در این کشور، ظاهرا چاره‌ای جز اجاره‌نشینی ندارد و سوئیس از این نظر، ظاهرا در اروپا بی‌رقیب است. در این کشور، حدود ۶۸ درصد از جمعیت اجاره‌نشین‌اند و حدود ۳۱ درصد هم مالک‌اند. (شهر-کشورهای خاص مانند «موناکو» را در نظر نگرفته‌ایم.)

در کشورهایی مانند نیجریه، وضعیت مالکیت خانه‌های مسکونی حتی عجیب‌تر است. در این کشور که بزرگ‌ترین اقتصاد قاره آفریقا را دارد، تنها حدود ۲۵ درصد از جمعیت مالک خانه هستند. وضعیت در ترکیه هم تا اندازه‌ای شبیه به ایران است. داده‌های «یورواستات» نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ میلادی، نزدیک به ۶۰ درصد از جمعیت در این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند.

اما آیا این آمارها می‌توانند چیزی راجع به اقتصاد کشورهای مختلف به ما بگویند؟ بالا بودن آمار مالکیت واحدهای مسکونی در یک کشور، می‌تواند همزمان نشانه‌ای از چند چیز مختلف باشد: بالا بودنِ حجم ساخت‌وساز واحدهای مسکونیِ جدید، عدم رشد چشم‌گیرِ جمعیت در سال‌های اخیر و حتی «بُعد خانوار» (تعداد افرادی که در هر خانواده با هم زندگی می‌کنند).

برخی تحلیل‌ها می‌گویند میزانِ بالای اجاره‌نشینی در کشورهایی مانند آلمان، به دلیل حجم گسترده تخریب منازل مسکونی در جریان جنگ‌های جهانی و عدم جایگزینی آنها بوده است. علاوه بر این، در کشوری مهاجرپذیر مانند آلمان، تقاضا برای واحدهای مسکونی جدید سریع‌تر از ساخت واحدهای مسکونی جدید رشد می‌کند و به همین دلیل کمبود مسکن همواره جدی است.

چرا با وجود این همه خانه خالی، هنوز هم تهیه مسکن برای ایرانی‌ها دشوار است؟

یک تفاوت دیگر هم میان ایران و آلمان جالب توجه است. جمعیت دو کشور کم و بیش یکسان است، اما تعداد خانوارها در دو کشور به شدت متفاوت است و به همین دلیل، تقاضا برای مسکن هم در آلمان بالاتر است.

چرا این همه خانه خالی داریم؟

در واقع، آمارها نشان می‌دهند که حدود ۴۰ درصد از تمام خانوارهای آلمانی «تک‌نفره» هستند، در حالی که در ایران، تنها حدود ۹ درصد از خانوارها تک‌نفره‌اند. به این ترتیب، نزدیک به ۱۶ میلیون آلمانی تنها زندگی می‌کنند، در حالی که در ایران، نزدیک به ۹ میلیون نفر چنین وضعیتی دارند.

اما کمبود مسکن، دلایلی دیگری هم دارد. در ایران، واحدهای مسکونی خالی از سکنه بسیار زیادی وجود دارد، اما با وجود آنکه تقاضا برای خرید مسکن هم بالا است، این خانه‌های خالی نمی‌توانند پاسخگویِ تقاضا باشند. اما چرا چنین است؟

محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی در دولت حسن روحانی، دقیقا یک سال پیش (در فروردین ماه سال ۱۴۰۰) گفته بود که تعداد خانه‌های خالی از سکنه در ایران، تقریبا ۱۰ برابرِ کشور انگلیس است. این در حالی است که جمعیت انگلیس از ایران کمتر است.

به گفته معاونِ وقتِ وزارت راه و شهرسازی، در آن زمان حدود ۲٫۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در ایران وجود داشته که تقریبا معادل ۱۰ تا ۱۱ درصد از کل آمار موجودیِ خانه‌های مسکونی در ایران را تشکیل می‌داده است. (سرشماری عمومیِ نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، سهم خانه‌های خالی از سکنه از کل موجودیِ مسکن در ایران را حدود ۱۱٫۳ درصد نشان می‌داد.)

نخست اینکه آمارهای جهانی در این زمینه هم گونه‌گون هستند: در بسیاری از کشورها سهم خانه‌های خالی از کل موجودیِ مسکن حدود ۱۰ درصد است، اما در کشورهای موفق در زمینه سیاست‌های مسکن، همچون فرانسه و بریتانیا، این آمار به ترتیب برابر با ۷ درصد و ۳ درصد است.

سهم اجاره‌نشین‌ها از کل بازار مسکن در ایران در یک دهه گذشته تقریبا ثابت بوده است.

به نظر می‌رسد که دلیل بروز این وضعیت در ایران، عدم آمایش سرزمینیِ مناسب، کاهش شدید قدرت خرید خانوار و تغییرات به‌نسبت سریعِ جمعیتی و اقتصادی بوده است: بر اساس آمارها، حدود ۶۵ درصد از خانه‌های خالی از سکنه در ایران بالاتر از ۱۰۰ مترمربع مساحت دارند. 

در تهران، عمده این خانه‌ها هم در مناطق گران‌قیمتِ شهر قرار گرفته‌اند و از آنجا که وضعیت عمومیِ اقتصاد قدرت خرید خانوار را به شدت کاهش داده، خانه‌های بزرگ‌متراژ با قیمت‌های بالا که قرار است تنها ۲ نفر در آنها زندگی کنند، مشتری چندانی ندارد.

اما تحلیل این وضعیت به این سادگی نیست و مجالی جداگانه می‌طلبد. همین‌قدر می‌توان گفت که ایرانی‌ها اکنون خانه‌هایی کوچک‌تر، در مناطق ارزان‌ترِ شهرها و با سهم بالاترِ وام خرید مسکن را ترجیح می‌دهند.

تورم نرخ مصالح

تورم فراگیر در نرخ مصالح ساختمانی سبب شد تا قیمت تمام شده مسکن در یکسال گذشته ۴۰ درصد افزایش یابد. حمیدرضا محبی اظهارکرد: در صنعت ساختمان، نرخ بتن و میله گرد به عنوان اصلی ترین شاخص و ملاک نوسانات قیمت در مصالح و نهاده های ساخت وساز تلقی می شود.

اعلام ۵۱۵ هزار خانه خالی به سازمان...

۱۰۰۰ میلیارد تومان مالیات وصول شد براساس پیگیری‌های انجام شده از سازمان امور مالیاتی در مجموع ۵۱۵ هزار و ۴۹۳ هزار خانه خالی به این سازمان معرفی شده طی سال گذشته هزار و ۱۲۵ میلیارد تومان از محل دریافت مالیات از خانه‌های خالی وصول شده است.

خانه‌های نقلی کدام مناطق بیشترند؟

بررسی پروانه‌های ساخت نشان می‌دهد سال گذشته کمترین متوسط متراژ خانه را مناطق ۹ و ۱۰ داشتند و بیشترین را مناطق یک و ۳ بررسی‌ها نشان می‌دهد طی ۵ سال اخیر و در شرایطی که سطح عمومی قیمت‌ها و به تبع آن متوسط درآمد مردم ۵.۳ برابر شده است متوسط قیمت مسکن در تهران حدودا ۱۱ برابر شده است. این یعنی طی ۵ سال اخیر متوسط قیمت واقعی مسکن در پایتخت رشد ۱۱۰ درصدی داشته است. همچنین میانگین قیمت یک متر مربع مسکن در تهران به بیش از ۴۶ میلیون تومان رسیده است.

عدم مقاوم‌سازی خانه‌های روستاییان

تلاش راهداران برای آواربرداری روستا‌های زلزله‌زده خوی زمین لرزه ۵.۴ ریشتری خوی باعث بروز خسارت ۵۰ درصدی به منازل مسکونی شد اما آنچه که مشخص است مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی در استان تنها ۳۳ درصد محقق شده و این یعنی به توسعه پایدار روستا‌ها توجهی نشده است. تلاش راهدران برای آوار برداری روستا‌های زلزله زده خوی/ عدم مقاوم سازی خانه‌های روستاییان

صف‌کشی روس‌ها برای خرید خانه در ترکیه

روس‌ها در ماه گذشته میلادی باز هم اصلی‌ترین مشتریان خارجی املاک در ترکیه بودند تا خریدهایشان از اول سال به بیش از ۹۳۰۰ واحد برسد. مرکز آمار ترکیه گزارش خرید خارجی‌ها در ماه گذشته میلادی در بازار مسکن این کشور را منتشر کرد. طبق این گزارش در ماه گذشته میلادی خارجی‌ها در بازار مسکن ترکیه بیش از ۵۱۰۰ واحد مسکونی خریده‌اند.

کسی که خانه نمی خرد

از آذرماه سال ۱۳۹۶ که شروع فرآیند رشد بازار مسکن بود تا امروز متوسط قیمت خانه در شهر تهران تقریبا ۱۰ برابر شده و بازار ارز، مقداری کمتر از این عدد رشد داشته است. در واقع به اندازه‌ای که پول کاهش ارزش داشته قیمت آپارتمان نیز افزایش یافته .واسطه‌های ملکی از تشدید رکود معاملات مسکن درپی کاهش انتظارات تورمی و افت توان طرف تقاضا در مهرماه خبر می‌دهند.

تنها منطقه که درمعاملات مسکن رشدکرد

منطقه ۲۱ تنها منطقه تهران بود که در شهریور ماه رشد معامله مسکن داشته و درحالی که در تمامی مناطق تهران خریداران عقب نشینی کرده بودند رشد ۱۸ درصدی معاملات را تجربه کرد. در آخرین ماه تابستان ریزش معاملات مسکن ادامه داشت و در مجموع ۶ هزار و ۳۳ معامله در این ماه به ثبت رسید، بیشترین کاهش معاملات در منطقه ۲۲ تهران با ثبت ۱۰۴ معامله و ریزش ۳۵.۴ درصدی رخ داده است. همچنین منطقه ۱۲ با ۳۳.۸ درصد وثبت ۱۴۳ معامله مسکن در مقام دوم ریزش معاملات قرار دارد.

هشدار فروش متری ملک در بورس

یک کارشناس بازار سرمایه گفت: فروش متری ملک در بورس بیشتر از آنکه به شفافیت بازار مسکن کمک کند در این شرایط اقتصادی کشورمان به افزایش قیمت‌ها منجر می‌شود و تقاضای سفته‌بازانه را بالا می‌برد. مهدی سوری درباره ورود صندوق املاک و مستغلات به بازار سرمایه و امکان فروش متری املاک در بورس اظهار داشت: اینکه معاملات املاک و مستغلات در بستر یک پلتفرمی انجام شود

آپارتمان های قدیمی ساز مرکز تهران چه...

در گزارش زیر به بررسی قیمت و مشخصات آپارتمان‌های قدیمی‌ساز مرکز تهران خواهیم‌ پرداخت. به علت قیمت نسبتا بالای مسکن در مرکز تهران افراد زیادی به خرید خانه‌های قدیمی‌ساز روی آورده‌اند تا سرمایه نسبتا کمتری را صرف خرید خانه کنند. آپارتمانی ۳۰ ساله در محله جهاد با متراژ ۱۱۲ متر و ۲ اتاق خواب ارزشی معادل ۶ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان دارد.

جاماندگی میلگرد و تیرآهن از تورم

گزارش‌ها از بازار آهن و فولاد حاکی است که روز گذشته نیز قیمت آهن بر مدار ثبات بود و در برخی مبادی فروش کاهش جزئی هم مشاهده شد اما در این میان برخی شرکت‌ها به افزایش قیمت‌ محصولات خود مداومت ‌کردند. نوسان چشمگیری در بازار ارز نیز مشاهده نشد اما تا پایان روز قیمت دلار کمی افزایشی بود، به طوری که در بازار آزاد هر دلار حدود ۳۲ هزار و ۶۰۰ تومان معامله شد.

بازگشایی مدارس بازار مسکن را بی رونق...

عضو اتحادیه مشاوران املاک گفت: بازار مسکن با توجه به اتمام فصل تابستان، عدم متقاضی از رونق همچنین تب وتاب گرانی افتاده است. آمار‌ها و بررسی‌های صورت گرفته نشان میدهد که بازار مسکن با توجه به تعطیلات در فصل تابستان وهمچنین بازگشایی مدارس کمی از رونق افتاده و هم اکنون به آرامش رسیده است.

سکته در بازار خرید و فروش واحدهای...

ساخت‌وساز در تهران خوابید؟ در زمستان 1400 میانگین قیمت هر مترمربع زمین در پایتخت به بیش از 5/ 1 برابر قیمت مسکن رسیده و این در حالی است که این نسبت در دهه 70 تقریبا یک به یک بود.در واقع تا سال 80 فاصله چندانی بین قیمت زمین و آپارتمان در پایتخت وجود نداشت و به تدریج با سرعت گرفتن روند ساخت‌وساز در پایتخت و کاهش عرصه در شهر به عنوان زمین قابل ساخت‌وساز، بر قیمت آن افزوده شد، تا جایی که اکنون نسبت قیمت زمین به مسکن در پایتخت به بیش از 5/ 1 رسیده است.

آغاز عملیات اجرایی ۱۱۰۰ واحد مسکونی

آغاز عملیات اجرایی ۱۱۰۰ واحد مسکونی مسکن ملی در شرق استان سمنان عملیات اجرایی یک هزار و ۱۲۶ واحد پروژه مسکن ملی در شهرستان های شاهرود و میامی آغاز شده است. با بیان اینکه یک هزار و ۴۴۷ نفر در شرق استان سمنان افتتاح حساب و واریز وجه را در زمینه مسکن ملی صورت داده اند. تاکنون عملیات ساخت یک هزار و ۱۲۶ پروژه آغاز شده است.

خسارات زلزله ی خوی

مصدومیت یک هزار و ۱۲۶ نفر در اثر زلزله خوی بازسازی منازل زلزله‌زده تا قبل از شروع فصل سرما زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۵.۴ حوالی خوی در آذربایجان غربی را لرزاند در این زلزله یک هزار و ۱۲۶ نفر دچار مصدومیت شدند و همچنین بین ۲۰ تا ۱۰۰ درصد به یک هزار و ۴۶۱ واحد مسکونی این منطقه خسارت وارد کرد.

استانهای صدرنشین نرخ تورم مسکن

روند تورم مسکن در شهریورماه کل کشور مسیری صعودی را اتخاذ کرده است. با توجه به ضریب اهمیت اجاره در این بخش می توان گفت این عامل در رشد تورم مسکن سهم به سزایی را داشته است. کدام استان صدرنشین نرخ تورم بخش مسکن در کشور است؟ بررسی تورم مسکن در شهریور ۱۴۰۱ حاکی از وضعیت صعودی این شاخه در کل کشور بوده است.

پیش‌بینی قیمت مسکن در نیمه دوم سال ۱۴۰۱

کارشناس اقتصاد مسکن با پیش‌بینی بازار مسکن و قیمت واحدهای مسکونی در نیمه دوم سال‌جاری گفت:‌ چند سالی است که سرمایه‌گذاری در بازار مسکن منفی است. فردین یزدانی با پیش‌بینی کاهش ساخت‌وساز مسکن توسط بخش خصوصی در کشور از سال ۹۷ به این سو، قیمت زمین رشد بسیار بالایی داشته است.

کاهش ۳۰ % معاملات مسکن

طی ۶ ماه نخست سال در گرگان ، رئیس اتحادیه املاک شهرستان گرگان با اشاره به ضرورت اصلاح نرخ عوارض شهرداری این شهر معاملات مسکن طی شش ماه نخست سال در گرگان ۳۰ درصد کاهش یافت. از ابتدای سال تاکنون و با جهش عوارض ساختمانی با کاهش تولید مسکن در گرگان روبرو هستیم و این امر قیمت آپارتمان ها و واحدهای مسکونی موجود را افزایش داده است.

خانه ارزان برای بازنشستگان و کارگران

رحمت الله پورموسی فعال حوزه کار درباره حل مشکل مسکن کارگران از طریق خانه‌های اجاره‌ای، گفت: ایده خانه‌های اجاره‌ای ایده خوبی است و در رفع دغدغه مسکن کارگران بی تاثیر نیست، ولی نمی‌تواند راه درمان نهایی باشد یک فعال حوزه کار با بیان اینکه کارگران را در بحث خانه‌دار شدن باید به طور ویژه ببینیم، گفت: ایده خانه‌های اجاره‌ای در کوتاه مدت می تواند دغدغه کارگران و اقشار محروم و کم درآمد را برطرف کند ولی مشکل مسکن کارگران و بازنشستگان از طریق ساخت خانه‌های ارزان توسط تعاونی‌ها و با اختصاص زمین رایگان حل

آینده مسکن بدون برجام

در چشم‌انداز فعلی، قیمت مسکن از دو منظر هزینه تمام‌شده و شاخص‌های تورم عمومی ناشی از رشد نقدینگی تحت فشار خواهد بود و در صورت ادامه روند فعلی در اقتصاد، رشد قیمت مسکن مجدداً، به صورت مداوم سالیانه ادامه‌دار خواهد بود. با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی، مجموعه‌ای از وعده‌های انتخاباتی از سوی او و مجموعه وزرا مطرح شد. ساخت چهار میلیون واحد مسکونی، بزرگترین وعده اقتصادی رئیس جمهور جدید بود.

کلنگ‌زنی ۱۰ هزار واحد مسکونی در تهران

امروز حدود ۱۰ هزار واحد از پروژه‌های قرارگاه مسکن شهرداری تهران در مناطق مختلف شهر کلنگ‌زنی می‌شود. به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، امروز حدود ۱۰ هزار واحد از پروژه‌های قرارگاه مسکن شهرداری تهران در مناطق مختلف شهر مانند مناطق ۴، ۱، ۲۲ و ۱۳ کلنگ زنی می‌شود.

ساکن شدن در تهران چقدر هزینه دارد

مقایسه قیمت یک شب اقامت خانوادگی در یکی از هتل‌های تهران با آپارتمان‌هایی که به طور روزانه کرایه داده می شود نشان می دهد اقامت در یک خانه ویلایی در تهران با تمام امکانات ارزان‌تر تمام می‌شود.اگر خانوادگی به تهران سفر کنید و میزبانی هم در این شهر منتظرتان نباشد برای یک شب اقامت در تهران دست کم باید 350 هزار تومان در نظر بگیرید.این هزینه یک آپارتمان 30 متری در محله نواب است. این رقم می تواند تا شبی 33 میلیون تومان برای اقامت در یک اتاق خانوادگی در یک هتل 5 ستاره در شمال غرب تهران افزایش داشته باشد