بازار املاک / سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

ایرانی‌ها بیشتر اجاره‌نشین‌اند یا آلمانی‌ها؟/ چرا مردم سوئیس خانه نمی‌خرند؟ چند درصد از ایرانی‌ها صاحب‌خانه هستند و چند درصد از آنها اجاره‌نشین‌اند؟ این پرسش در سال‌های مختلف در ایران پاسخ‌های مختلفی گرفته، اما از آنجا که مسکن همواره مهم‌ترین موضوعِ اقتصادی در سطح اقتصاد خُرد برای ایرانی‌ها بوده است، پاسخ به این پرسش هم اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند.

آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که حدود ۶۷ درصد از جمعیت شهری کشور در آن سال در واحدهایی سکونت داشته‌اند که مالک آن بوده‌اند. این شاخص برای مناطق روستایی در آن سال معادل ۸۶ درصد بوده است.

همین آمارها نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۴٫۱ درصد از شهرنشینان ایرانی اجاره‌نشین بوده‌اند و وضعیت اقامت ملکی حدود ۸٫۹ درصد هم در گروه «سایر» قرار می‌گرفته که به این معنی است که آنها وضعیت سکونت‌شان را مشخص نکرده‌اند. (وضعیت در روستاها البته متفاوت است.)

همین آمارها، بیش و کم در سراسر دهه ۱۳۹۰ خورشیدی ثابت بوده‌اند: در سراسر این دهه تقریبا همیشه بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از خانوارهای شهری در ایران مالک خانه بوده‌اند و نزدیک به ۲۵ درصد هم اجاره‌نشین. اما آیا در کشورهای دیگر هم وضع به همین ترتیب است؟

خانه‌دارها و اجاره‌نشین‌ها

واقعیت این است که این موضوع، به شدت به فرهنگ، وضعیت اقتصاد کلان، سابقه بخش مسکن و چندین و چند عامل دیگر بستگی دارد. به این ترتیب، کشورهای مختلف در دنیا هم از این نظر وضعیت‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند.

به عنوان نمونه، داده‌های «یورواستات» (Eurostat) که در واقع همان اداره آمار اتحادیه اروپا است، نشان می‌دهد که شهروندان رومانی در شرق اروپا تقریبا همگی صاحب‌خانه‌اند. در سال ۲۰۱۹ میلادی، تقریبا ۹۶ درصد از جمعیت این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند. (همه آمارهایی که در ادامه می‌خوانید، جمعیت ۱۸ تا ۶۴ ساله‌ها را در هر کشور در بر می‌گیرد.)

نسبت اجاره‌نشینی و مالکیت خانه‌های مسکونی در ترکیه، تقریبا مشابه ایران است.

این آمار در مجارستان به حدود ۹۱٫۳ درصد و در اسلواکی و لیتوانی هم به حدود ۹۰ درصد می‌رسد. از میان کشورهای غیراروپایی هم لائوس با نزدیک به ۹۶ درصد از مجموع جمعیت، بیشترین تعداد مالکان خانه‌های شخصی را دارد.

روس‌های خانه‌دار و سوئیسی‌های اجاره‌نشین

داده‌های سایت «استاتیستا» (Statista) در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان می‌دهد که در روسیه، حدود ۸۷ درصد از شهروندان مالک خانه بوده‌اند و سهم اجاره‌نشینی از بازار مسکن در این کشور هم تنها ۱۱ درصد بوده است. (دقت کنید که جمع این دو الزاما برابر با ۱۰۰ درصد نیست.)

چینی‌ها هم وضعیت مشابهی را تجربه می‌کنند. در چین، حدود ۸۳ درصد از جمعیت صاحب‌خانه‌اند و ۱۴ درصد از جمعیت هم اجاره‌نشین. در میان کشورهای اروپایی هم ایتالیا صاحب‌خانه‌های بیشتر و اجاره‌نشین‌های کمتری دارد: در این کشور ۷۱ درصد از شهروندان مالک خانه هستند و ۲۴ درصد اجاره‌نشین‌اند.

با این همه، وضعیت برای برخی کشورهای به شدت توسعه‌یافته اروپایی متفاوت است. در فرانسه، سهم مالکان واحدهای مسکونی و اجاره‌نشین‌ها تقریبا مساوی است: در این کشور حدود ۵۰ درصد از جمعیت مالک‌اند و حدود ۴۷ درصد هم اجاره‌نشین. (باز هم دقت کنید که قرار نیست الزاما جمع این دو برابر با ۱۰۰ درصد باشد!)

بحران خانه‌های خالی گریبان کشورهایی مانند چین را هم گرفته است.

در آلمان، بخش عمده جمعیت اجاره‌نشین هستند: ۳۵ درصد مالک خانه و ۶۴ درصد اجاره‌نشین‌اند. سوئیسی‌ها هم به دلیل قیمت‌های بالای ملک در این کشور، ظاهرا چاره‌ای جز اجاره‌نشینی ندارد و سوئیس از این نظر، ظاهرا در اروپا بی‌رقیب است. در این کشور، حدود ۶۸ درصد از جمعیت اجاره‌نشین‌اند و حدود ۳۱ درصد هم مالک‌اند. (شهر-کشورهای خاص مانند «موناکو» را در نظر نگرفته‌ایم.)

در کشورهایی مانند نیجریه، وضعیت مالکیت خانه‌های مسکونی حتی عجیب‌تر است. در این کشور که بزرگ‌ترین اقتصاد قاره آفریقا را دارد، تنها حدود ۲۵ درصد از جمعیت مالک خانه هستند. وضعیت در ترکیه هم تا اندازه‌ای شبیه به ایران است. داده‌های «یورواستات» نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ میلادی، نزدیک به ۶۰ درصد از جمعیت در این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند.

اما آیا این آمارها می‌توانند چیزی راجع به اقتصاد کشورهای مختلف به ما بگویند؟ بالا بودن آمار مالکیت واحدهای مسکونی در یک کشور، می‌تواند همزمان نشانه‌ای از چند چیز مختلف باشد: بالا بودنِ حجم ساخت‌وساز واحدهای مسکونیِ جدید، عدم رشد چشم‌گیرِ جمعیت در سال‌های اخیر و حتی «بُعد خانوار» (تعداد افرادی که در هر خانواده با هم زندگی می‌کنند).

برخی تحلیل‌ها می‌گویند میزانِ بالای اجاره‌نشینی در کشورهایی مانند آلمان، به دلیل حجم گسترده تخریب منازل مسکونی در جریان جنگ‌های جهانی و عدم جایگزینی آنها بوده است. علاوه بر این، در کشوری مهاجرپذیر مانند آلمان، تقاضا برای واحدهای مسکونی جدید سریع‌تر از ساخت واحدهای مسکونی جدید رشد می‌کند و به همین دلیل کمبود مسکن همواره جدی است.

چرا با وجود این همه خانه خالی، هنوز هم تهیه مسکن برای ایرانی‌ها دشوار است؟

یک تفاوت دیگر هم میان ایران و آلمان جالب توجه است. جمعیت دو کشور کم و بیش یکسان است، اما تعداد خانوارها در دو کشور به شدت متفاوت است و به همین دلیل، تقاضا برای مسکن هم در آلمان بالاتر است.

چرا این همه خانه خالی داریم؟

در واقع، آمارها نشان می‌دهند که حدود ۴۰ درصد از تمام خانوارهای آلمانی «تک‌نفره» هستند، در حالی که در ایران، تنها حدود ۹ درصد از خانوارها تک‌نفره‌اند. به این ترتیب، نزدیک به ۱۶ میلیون آلمانی تنها زندگی می‌کنند، در حالی که در ایران، نزدیک به ۹ میلیون نفر چنین وضعیتی دارند.

اما کمبود مسکن، دلایلی دیگری هم دارد. در ایران، واحدهای مسکونی خالی از سکنه بسیار زیادی وجود دارد، اما با وجود آنکه تقاضا برای خرید مسکن هم بالا است، این خانه‌های خالی نمی‌توانند پاسخگویِ تقاضا باشند. اما چرا چنین است؟

محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی در دولت حسن روحانی، دقیقا یک سال پیش (در فروردین ماه سال ۱۴۰۰) گفته بود که تعداد خانه‌های خالی از سکنه در ایران، تقریبا ۱۰ برابرِ کشور انگلیس است. این در حالی است که جمعیت انگلیس از ایران کمتر است.

به گفته معاونِ وقتِ وزارت راه و شهرسازی، در آن زمان حدود ۲٫۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در ایران وجود داشته که تقریبا معادل ۱۰ تا ۱۱ درصد از کل آمار موجودیِ خانه‌های مسکونی در ایران را تشکیل می‌داده است. (سرشماری عمومیِ نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، سهم خانه‌های خالی از سکنه از کل موجودیِ مسکن در ایران را حدود ۱۱٫۳ درصد نشان می‌داد.)

نخست اینکه آمارهای جهانی در این زمینه هم گونه‌گون هستند: در بسیاری از کشورها سهم خانه‌های خالی از کل موجودیِ مسکن حدود ۱۰ درصد است، اما در کشورهای موفق در زمینه سیاست‌های مسکن، همچون فرانسه و بریتانیا، این آمار به ترتیب برابر با ۷ درصد و ۳ درصد است.

سهم اجاره‌نشین‌ها از کل بازار مسکن در ایران در یک دهه گذشته تقریبا ثابت بوده است.

به نظر می‌رسد که دلیل بروز این وضعیت در ایران، عدم آمایش سرزمینیِ مناسب، کاهش شدید قدرت خرید خانوار و تغییرات به‌نسبت سریعِ جمعیتی و اقتصادی بوده است: بر اساس آمارها، حدود ۶۵ درصد از خانه‌های خالی از سکنه در ایران بالاتر از ۱۰۰ مترمربع مساحت دارند. 

در تهران، عمده این خانه‌ها هم در مناطق گران‌قیمتِ شهر قرار گرفته‌اند و از آنجا که وضعیت عمومیِ اقتصاد قدرت خرید خانوار را به شدت کاهش داده، خانه‌های بزرگ‌متراژ با قیمت‌های بالا که قرار است تنها ۲ نفر در آنها زندگی کنند، مشتری چندانی ندارد.

اما تحلیل این وضعیت به این سادگی نیست و مجالی جداگانه می‌طلبد. همین‌قدر می‌توان گفت که ایرانی‌ها اکنون خانه‌هایی کوچک‌تر، در مناطق ارزان‌ترِ شهرها و با سهم بالاترِ وام خرید مسکن را ترجیح می‌دهند.

با شعار‌های توخالی مشکلات ‌مردم حل...

کرباسچی: بحران‌های اقتصادی شدیدتر از آن است که به دعواهای سیاسی‌ ادامه دهیم.وضعیت اقتصادی این روزهای ایران به‌قدری سخت است که شاید مردم هیچ‌گاه در چهار دهه گذشته چنین شرایطی را تجربه نکرده باشند.گرانی‌ها به میزانی بر مردم فشار آورده که حتی خرید نان هم برای بخش‌هایی از مردم به یک‌ بحران تبدیل شده است، چه رسد به نیازهای اساسی دیگر مانند مسکن، پوشاک، آموزش و… . چنین شرایطی پیامدهای جانبی بسیاری را هم به‌ دنبال داشته است.

۷۰ تا ۸۰ متری‌های پایتخت

در بازار مسکن برای خرید آپارتمان‌های 70 تا 80 متری نوساز تا 16 سال باید بودجه‌ای بین حدود یک میلیارد و 700 میلیون تا 7.5 میلیارد تومان در نظر بگیرید. بررسی فایل‌های فروش آپارتمان‌های 70 تا 80 متری نشان می‌دهد در قیطریه و در نزدیکی پارک یک واحد 80 متری را می‌توان به قیمت 93 میلیون و 750 هزار تومان و با قیمت کل 7.5 میلیارد تومان خریداری کرد.

افتتاح و کلنگ زنی۳۶ پروژه در لردگان

فرماندار لردگان: لردگان- فرماندار لردگان از کلنگ زنی و افتتاح ۳۶ پروژه همزمان با دهه فجر در این شهرستان خبر داد. رضا بابامیر در گفتگو اظهار کرد: همزمان با دهه فجر ۲۸ پروژه در شهرستان لردگان افتتاح و به بهره برداری می‌رسد.

یک نفر رانتی ۳۰۰۰ واحد مسکن مهر را به...

فردی که ۳۰۰۰ واحد را به تملک خود درآورده ۳۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه دارد؛ در حالی که اوایل دهه ۹۰ تمامی این واحدها را کمتر از ۸۰ میلیارد تومان خریداری کرده است.روز گذشته خبر رسید که یک نفر ۳۰۰۰ واحد مسکن مهر در اختیار دارد؛ این در حالی است که ارزش این تعداد واحد در اوایل دهه ۹۰ به کمتر از ۸۰ میلیارد تومان می‌رسید، حالا اما به دلیل برخورداری مالک این تعداد واحد از زیرساخت‌ها و امکانات دولتی، صاحب حدود ۳۰۰۰ میلیارد تومان سرمایه است.

خرید زمین خارج از محدوده شهر خودداری...

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر قم گفت: شهروندان باید از خرید زمین خارج از محدوده و در حریم شهری خودداری کنند و قبل از خرید زمین در هر منطقه از شهر، استعلامات لازم از شهرداری در خصوص کاربری آن بگیرند تا دچار مشکل نشوند.

تسهیلات ۹۲ میلیون یورویی پرداختی یک...

سرپرست معاونت هماهنگی اقتصادی استانداری گلستان از پرداخت تسهیلات ۹۲ میلیون یورویی یک بانک در چند سال اخیر به یک فرد خاص خبر داد. سیدمحمد دهنوی سرپرست معاونت هماهنگی اقتصادی استانداری گلستان بعدازظهر امروز در جلسه شورای برنامه‌ریزی استان گلستان اظهار کرد: این تسهیلات میلیاردی به یک فرد خاص با ضمانت ملک یک فرد خاص پرداخت شده آن وقت تولیدکننده ما در استان باید پشت درب بانک‌ها التماس کند و ضجه بزند تا بتواند یک تسهیلات چندصد میلیون تومانی دریافت کند.

مشکل اسناد مالکیت در محلات شهر بندرعباس...

فاطمه جراره رئیس شورای اسلامی شهر بندرعباس از تلاش برای رفع مشکل سند مالکیت منازل مسکونی در محلات بافت محله‌ چاهستانی‌های و..بندرعباس خبرداد.هدف از تشکیل جلسات در مساجد و دل محلات دیدن و شنیدن مشکلات مردم از نزدیک است چرا که یکی انتقاداتی که در سال‌های گذشته وجود داشت همین عدم حضور مسئولین در بین مردم بود و بنای شورای ششم بر حضور بین مردم قرار گرفته‌ است که هم مشکلات ببینیم، هم بشنویم و هم از شهرداری دعوت کنیم تا آن‌ها هم موضوعات را زبان مردم بشنوند.

مالیات بر خودرو و مسکن دلال‌ها پولدارتر...

حجم مالیات‌های دریافتی از دارایی‌هایی، چون خودرو و مسکن به اندازه‌ای نازل است که کمکی به حل مشکل کسری بودجه نمی‌کند، تنها تاثیری که این تصمیم در ساختار اقتصادی کشور به جای می‌گذارد آن است که باعث افزایش قیمت خودرو می‌شود.آلبرت بغزیانآلبرت بغزیان؛ این روزها، موضوع دریافت مالیات از ثروت که اخیرا از سوی دولت در بطن بودجه ۱۴۰۱ گنجانده شده، منشأ مباحث فراوانی در فضای عمومی و محافل تخصصی کشور شده است.

مسکن دولتی چه نتیجه‌ای را در بازار...

بررسی‌ها نشان می‌دهد در فاصله سال‌های ۹۶ تاکنون قیمت مصالح به طور میانگین ۵.۳ برابر شده و قیمت زمین ۶.۱ برابر شده و در عین حال مسکن تقریبا رشد ۸ برابری را تجربه کرده است که نشان می‌دهد مصالح و زمین به‌طور متناسب نقش مهمی در رشد قیمت مسکن داشته اند و سایر مولفه‌ها از جمله انتظارات تورمی و یا فشارهای نقدینگی و ... سهم کمتری را بر عهده داشته است.

100 واحد مسکونی سپاه قزوین برای...

در چارچوب امضای تفاهم‌نامه بین بسیج سازندگی و کمیته امداد امام خمینی(ره) ۱۰۰ واحد مسکونی برای محرومان و مددجویان کمیته امداد خواهیم ساخت. سردار سرتیپ‌دوم پاسدار رستمعلی رفیعی آتانی در جلسه انعقاد تفاهم‌نامه احداث مسکن مددجویی بین بسیج سازندگی و کمیته امداد امام‌ خمینی(ره) استان قزوین اظهار داشت: در چارچوب امضای این تفاهم‌نامه 100 واحد مسکونی برای محرومان و مددجویان کمیته امداد خواهیم ساخت.

زندگی در قوطی کبریت

ببینید! عدم مهار تورم در باز مسکن مشکلات متعددی ایجاد کرده است.

وعده سر خرمن با تشکیل کارگروه کنترل...

کارشناسان: با این روشها ثبات نرخ اجاره سخت است.رشد ۱۰۰ درصدی اجاره بها در دو سال صدای دولت و رییس جمهور را درآورد بطوریکه رئیسی دستور داد کارگروهی برای بررسی مقابله با رشد اجاره بها تشکیل شود، اما سوال این است این اقدام می تواند موفقیت آمیز باشد؟ گروه راه و مسکن: آمار دی ماه بانک مرکزی در خصوص تورم و اجاره بها اگر چه تا حدودی به واقعیت های بازار مسکن نزدیک بود اما نکته قابل توجه این گزارش این بود که دلیل تورم در آبان ماه رشد بیش از ۴۰ درصدی اجاره بها بوده است.

خانه‌های خالی متعلق به بانکها و...

رییس اتحادیه مشاوران املاک تهران گفت: خانه‌های خالی متعلق به بانکها و دستگاههای دولتی است و قیمت کارشناسی آن به قدری بالاست که هیچ خریداری در مزایده برای آنها پیدا نمی‌شود.مصطفی قلی خسروی رییس اتحادیه مشاوران املاک تهران اظهار کرد: به نظر من وقتی یک خانواده با پس انداز و صرفه جویی، واحدی علاوه بر خانه ای که در آن سکونت دارد خریداری میکند آن را خالی نمیگذارد. اصلا منطقی نیست که خانه را خالی نگه دارد. خانه های خالی متعلق به بانکها و ارگانها است.

بازار مسکن با دلار ۲۵ هزار تومانی چه...

رئیس اتحادیه مشاوران املاک گفت: به نظر می‌رسد هنوز بخش قابل توجهی از متقاضیان بالقوه در انتظار توافقات هسته‌ای هستند تا نسبت به خرید مسکن تصمیم بگیرند. ثباتی که در بازارهای طلا و ارز ایجاد شده با فاصله زمانی در بازار مسکن تاثیرگذار است اما باید صبور باشیم. اگر قیمت دلار به محدوده ۲۵ هزار تومان برسد و در همان محدوده تثبیت شود مسلما قیمت مسکن کاهش خواهد یافت.

افشاگری وزیر کار درباره دولت روحانی

مدیری از بودجه وزارتخانه ۱۲۰۰ سکه خریده و ... حجت الله عبدالملکی، وزیر کار گفت:

ساخت منازل مسکونی کارکنان ارتش

واگذاری اسناد مالکیت ۲۱ هکتار از اراضی پایگاه هوایی شهید دوران شیراز اسناد مالکیت ۲۱ هکتار از زمین های پایگاه هوایی شهید دوران شیراز برای ساخت منازل مسکونی به کارکنان این نهاد واگذار شد.فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما،مرکز فارس،گفت: یکی از دغدغه‌های فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران خانه دار شدن کارکنان ارتش در رده‌های مختلف است که بر این اساس و با توجه به مساحت پایگاه هوایی شهید دوران شیراز

بهبود قدرت معیشت کارگران در سال آینده...

یک از مسئولان کارگری بر ضرورت تعیین دستمزد واقعی و بهبود قدرت معیشت خانوارهای کارگری در سال آینده تاکید کرد و گفت: بالا بردن قدرت معیشت کارگران امری حیاتی است تا از عهده تامین هزینه های زندگی، خوراک،‌ پوشاک، درمان و اجاره مسکن برآیند.

معاون مسکن شهری بنیاد مسکن :آورده...

سهرابی، معاون مسکن شهری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با تاکید بر اینکه ۵۴ هزار واحد مسکونی در قالب طرح نهضت ملی مسکن در دست اجرا و احداث است گفت: آورده متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن افزایش می یابد.گروه راه و مسکن: حمیدرضا سهرابی معاون مسکن شهری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در گفتگو با خبرنگار بازار در پاسخ به این پرسش که بنیاد مسکن در طرح نهضت ملی مسکن در حال حاضر چه تعداد واحد مسکونی در دست اجرا و تولید دارد؟

اجاره و کوچ طبقاتی از تهران به حومه

همه اسیر یک سیستم ناکارآمد در بخش مسکن شده‌ایم؛ از سازنده گرفته تا مالک و مستاجر. خروجی این وضعیت به این ختم می‌شود که مردم از بالای شهر به مناطق میانی و جنوب شهر می‌روند. برخی افراد به اطراف کلانشهرها می‌روند. عده‌ای هم کارتن‌خواب می‌شوند. اخیرا نیز پدیده اتوبوس‌خوابی در رسانه‌ها مطرح شده است.دولت برای کمک به اقشار اجاره‌نشین تدوین سیاستی را از چند شب قبل در دستور کار خود قرار داده که کارشناسان معتقدند اگر این برنامه از نوع دستورالعمل و بخشنامه باشد تاثیری نخواهد داشت.

برنامه‌ ی دولت برای بورس و دلار

رئیس جمهور در گفتگوی تلویزیونی خود به مسائل مختلفی اشاره کرد که ۱۰ موضوع مهم اقتصادی و احتمالا اثرگذار برای بازارها را می‌توانید در این گزارش بخوانید.افزایش مبادلات تجاری ایران و روسیه و احتمال حذف دلار از این مبادلات، درخواست مذاکره مستقیم با ایران، افزایش فشار به بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات، وعده پرداخت تسهیلات اجاره بهای مسکن، افزایش گستره مشمولان مالیاتی، وعده کنترل تورم، وعده استقراض نکردن از بانک مرکزی، کنترل قیمت‌ها، بلاتکلیفی در حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و وعده اعلام برنامه جدید برای بورس از

دفاع روزنامه دولت از مالیات بر سرمایه

دولت سیزدهم در نخستین لایحه پیشنهادی بودجه خود برای سال آینده ۲۷.۷ هزارمیلیارد تومان به مالیات بر ثروت اختصاص داده. از این مبلغ، مالیات بر واحد‌های مسکونی گرانقیمت ۷۰۷ میلیارد تومان، مالیات بر انواع خودرو‌های سواری و وانت‌های دوکابین گرانقیمت ۵ هزارمیلیارد تومان و درآمد مالیاتی واحد‌های مسکونی خالی از سکنه ۲ هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده است.