بازار املاک / سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

ایرانی‌ها بیشتر اجاره‌نشین‌اند یا آلمانی‌ها؟/ چرا مردم سوئیس خانه نمی‌خرند؟ چند درصد از ایرانی‌ها صاحب‌خانه هستند و چند درصد از آنها اجاره‌نشین‌اند؟ این پرسش در سال‌های مختلف در ایران پاسخ‌های مختلفی گرفته، اما از آنجا که مسکن همواره مهم‌ترین موضوعِ اقتصادی در سطح اقتصاد خُرد برای ایرانی‌ها بوده است، پاسخ به این پرسش هم اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند.

آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که حدود ۶۷ درصد از جمعیت شهری کشور در آن سال در واحدهایی سکونت داشته‌اند که مالک آن بوده‌اند. این شاخص برای مناطق روستایی در آن سال معادل ۸۶ درصد بوده است.

همین آمارها نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۴٫۱ درصد از شهرنشینان ایرانی اجاره‌نشین بوده‌اند و وضعیت اقامت ملکی حدود ۸٫۹ درصد هم در گروه «سایر» قرار می‌گرفته که به این معنی است که آنها وضعیت سکونت‌شان را مشخص نکرده‌اند. (وضعیت در روستاها البته متفاوت است.)

همین آمارها، بیش و کم در سراسر دهه ۱۳۹۰ خورشیدی ثابت بوده‌اند: در سراسر این دهه تقریبا همیشه بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از خانوارهای شهری در ایران مالک خانه بوده‌اند و نزدیک به ۲۵ درصد هم اجاره‌نشین. اما آیا در کشورهای دیگر هم وضع به همین ترتیب است؟

خانه‌دارها و اجاره‌نشین‌ها

واقعیت این است که این موضوع، به شدت به فرهنگ، وضعیت اقتصاد کلان، سابقه بخش مسکن و چندین و چند عامل دیگر بستگی دارد. به این ترتیب، کشورهای مختلف در دنیا هم از این نظر وضعیت‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند.

به عنوان نمونه، داده‌های «یورواستات» (Eurostat) که در واقع همان اداره آمار اتحادیه اروپا است، نشان می‌دهد که شهروندان رومانی در شرق اروپا تقریبا همگی صاحب‌خانه‌اند. در سال ۲۰۱۹ میلادی، تقریبا ۹۶ درصد از جمعیت این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند. (همه آمارهایی که در ادامه می‌خوانید، جمعیت ۱۸ تا ۶۴ ساله‌ها را در هر کشور در بر می‌گیرد.)

نسبت اجاره‌نشینی و مالکیت خانه‌های مسکونی در ترکیه، تقریبا مشابه ایران است.

این آمار در مجارستان به حدود ۹۱٫۳ درصد و در اسلواکی و لیتوانی هم به حدود ۹۰ درصد می‌رسد. از میان کشورهای غیراروپایی هم لائوس با نزدیک به ۹۶ درصد از مجموع جمعیت، بیشترین تعداد مالکان خانه‌های شخصی را دارد.

روس‌های خانه‌دار و سوئیسی‌های اجاره‌نشین

داده‌های سایت «استاتیستا» (Statista) در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان می‌دهد که در روسیه، حدود ۸۷ درصد از شهروندان مالک خانه بوده‌اند و سهم اجاره‌نشینی از بازار مسکن در این کشور هم تنها ۱۱ درصد بوده است. (دقت کنید که جمع این دو الزاما برابر با ۱۰۰ درصد نیست.)

چینی‌ها هم وضعیت مشابهی را تجربه می‌کنند. در چین، حدود ۸۳ درصد از جمعیت صاحب‌خانه‌اند و ۱۴ درصد از جمعیت هم اجاره‌نشین. در میان کشورهای اروپایی هم ایتالیا صاحب‌خانه‌های بیشتر و اجاره‌نشین‌های کمتری دارد: در این کشور ۷۱ درصد از شهروندان مالک خانه هستند و ۲۴ درصد اجاره‌نشین‌اند.

با این همه، وضعیت برای برخی کشورهای به شدت توسعه‌یافته اروپایی متفاوت است. در فرانسه، سهم مالکان واحدهای مسکونی و اجاره‌نشین‌ها تقریبا مساوی است: در این کشور حدود ۵۰ درصد از جمعیت مالک‌اند و حدود ۴۷ درصد هم اجاره‌نشین. (باز هم دقت کنید که قرار نیست الزاما جمع این دو برابر با ۱۰۰ درصد باشد!)

بحران خانه‌های خالی گریبان کشورهایی مانند چین را هم گرفته است.

در آلمان، بخش عمده جمعیت اجاره‌نشین هستند: ۳۵ درصد مالک خانه و ۶۴ درصد اجاره‌نشین‌اند. سوئیسی‌ها هم به دلیل قیمت‌های بالای ملک در این کشور، ظاهرا چاره‌ای جز اجاره‌نشینی ندارد و سوئیس از این نظر، ظاهرا در اروپا بی‌رقیب است. در این کشور، حدود ۶۸ درصد از جمعیت اجاره‌نشین‌اند و حدود ۳۱ درصد هم مالک‌اند. (شهر-کشورهای خاص مانند «موناکو» را در نظر نگرفته‌ایم.)

در کشورهایی مانند نیجریه، وضعیت مالکیت خانه‌های مسکونی حتی عجیب‌تر است. در این کشور که بزرگ‌ترین اقتصاد قاره آفریقا را دارد، تنها حدود ۲۵ درصد از جمعیت مالک خانه هستند. وضعیت در ترکیه هم تا اندازه‌ای شبیه به ایران است. داده‌های «یورواستات» نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ میلادی، نزدیک به ۶۰ درصد از جمعیت در این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند.

اما آیا این آمارها می‌توانند چیزی راجع به اقتصاد کشورهای مختلف به ما بگویند؟ بالا بودن آمار مالکیت واحدهای مسکونی در یک کشور، می‌تواند همزمان نشانه‌ای از چند چیز مختلف باشد: بالا بودنِ حجم ساخت‌وساز واحدهای مسکونیِ جدید، عدم رشد چشم‌گیرِ جمعیت در سال‌های اخیر و حتی «بُعد خانوار» (تعداد افرادی که در هر خانواده با هم زندگی می‌کنند).

برخی تحلیل‌ها می‌گویند میزانِ بالای اجاره‌نشینی در کشورهایی مانند آلمان، به دلیل حجم گسترده تخریب منازل مسکونی در جریان جنگ‌های جهانی و عدم جایگزینی آنها بوده است. علاوه بر این، در کشوری مهاجرپذیر مانند آلمان، تقاضا برای واحدهای مسکونی جدید سریع‌تر از ساخت واحدهای مسکونی جدید رشد می‌کند و به همین دلیل کمبود مسکن همواره جدی است.

چرا با وجود این همه خانه خالی، هنوز هم تهیه مسکن برای ایرانی‌ها دشوار است؟

یک تفاوت دیگر هم میان ایران و آلمان جالب توجه است. جمعیت دو کشور کم و بیش یکسان است، اما تعداد خانوارها در دو کشور به شدت متفاوت است و به همین دلیل، تقاضا برای مسکن هم در آلمان بالاتر است.

چرا این همه خانه خالی داریم؟

در واقع، آمارها نشان می‌دهند که حدود ۴۰ درصد از تمام خانوارهای آلمانی «تک‌نفره» هستند، در حالی که در ایران، تنها حدود ۹ درصد از خانوارها تک‌نفره‌اند. به این ترتیب، نزدیک به ۱۶ میلیون آلمانی تنها زندگی می‌کنند، در حالی که در ایران، نزدیک به ۹ میلیون نفر چنین وضعیتی دارند.

اما کمبود مسکن، دلایلی دیگری هم دارد. در ایران، واحدهای مسکونی خالی از سکنه بسیار زیادی وجود دارد، اما با وجود آنکه تقاضا برای خرید مسکن هم بالا است، این خانه‌های خالی نمی‌توانند پاسخگویِ تقاضا باشند. اما چرا چنین است؟

محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی در دولت حسن روحانی، دقیقا یک سال پیش (در فروردین ماه سال ۱۴۰۰) گفته بود که تعداد خانه‌های خالی از سکنه در ایران، تقریبا ۱۰ برابرِ کشور انگلیس است. این در حالی است که جمعیت انگلیس از ایران کمتر است.

به گفته معاونِ وقتِ وزارت راه و شهرسازی، در آن زمان حدود ۲٫۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در ایران وجود داشته که تقریبا معادل ۱۰ تا ۱۱ درصد از کل آمار موجودیِ خانه‌های مسکونی در ایران را تشکیل می‌داده است. (سرشماری عمومیِ نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، سهم خانه‌های خالی از سکنه از کل موجودیِ مسکن در ایران را حدود ۱۱٫۳ درصد نشان می‌داد.)

نخست اینکه آمارهای جهانی در این زمینه هم گونه‌گون هستند: در بسیاری از کشورها سهم خانه‌های خالی از کل موجودیِ مسکن حدود ۱۰ درصد است، اما در کشورهای موفق در زمینه سیاست‌های مسکن، همچون فرانسه و بریتانیا، این آمار به ترتیب برابر با ۷ درصد و ۳ درصد است.

سهم اجاره‌نشین‌ها از کل بازار مسکن در ایران در یک دهه گذشته تقریبا ثابت بوده است.

به نظر می‌رسد که دلیل بروز این وضعیت در ایران، عدم آمایش سرزمینیِ مناسب، کاهش شدید قدرت خرید خانوار و تغییرات به‌نسبت سریعِ جمعیتی و اقتصادی بوده است: بر اساس آمارها، حدود ۶۵ درصد از خانه‌های خالی از سکنه در ایران بالاتر از ۱۰۰ مترمربع مساحت دارند. 

در تهران، عمده این خانه‌ها هم در مناطق گران‌قیمتِ شهر قرار گرفته‌اند و از آنجا که وضعیت عمومیِ اقتصاد قدرت خرید خانوار را به شدت کاهش داده، خانه‌های بزرگ‌متراژ با قیمت‌های بالا که قرار است تنها ۲ نفر در آنها زندگی کنند، مشتری چندانی ندارد.

اما تحلیل این وضعیت به این سادگی نیست و مجالی جداگانه می‌طلبد. همین‌قدر می‌توان گفت که ایرانی‌ها اکنون خانه‌هایی کوچک‌تر، در مناطق ارزان‌ترِ شهرها و با سهم بالاترِ وام خرید مسکن را ترجیح می‌دهند.

قیمت آپارتمان امروز ۵ شهریور ۱۴۰۱

بر اساس بررسی‌های میدانی برای قیمت مسکن در تهران، مشاورین املاک سطح شهر قیمت تقریبی خرید و فروش آپارتمان در مناطق ۲۲ گانه تهران را به شرح جدول زیر اعلام کردند.

اختصاص 197 هکتار زمین در آلونی...

مدیرکل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری گفت: ۱۹۷ هکتار از اراضی ملی خارج از محدوده شهر «آلونی» برای ساخت مسکن طرح نهضت ملی اختصاص یافت. ۱۹۷ هکتار از اراضی ملی خارج از محدوده شهر آلونی برای ساخت مسکن طرح نهضت ملی اختصاص یافت. همزمان با هفته دولت کلنگ احداث واحدهای طرح نهضت ملی مسکن و مجتمع ادارات در اراضی شهرستان خانمیرزا به زمین زده شد.با مصوبه شورای مسکن استان و پس از انجام آزمایشات ژئوتکنیک و مکانیک خاک، ۱۹۷ هکتار اراضی توسط منابع طبیعی تحویل راه و شهرسازی شد.

بازار مسکن رفت به خواب رکود

در حالی که از ابتدای اردیبهشت تا پایان تیرماه بازار مسکن پایتخت با افزایش نسبی معاملات همراه بود، مرداد ماه وضعیت بازار مسکن تحت‌تاثیر دو عامل دستخوش تغییر شد. تغییری که به واسطه آن، فروش در بازار مسکن را در چند هفته اخیر دشوارتر از ماه‌های پیش از آن کرد. با شروع شهریور ماه نیز از آنجا که هنوز از تاثیرگذاری عوامل رکودزا در بازار مسکن به طور محسوس کاسته نشده. فعلا تغییر محسوسی پیرامون وضعیت بازار مسکن به چشم نمی‌آید.

قیمت آپارتمان در تهران_دوم شهریور ۱۴۰۱

قیمت آپارتمان در مناطق ۲۲ گانه تهران را می‌توانید در این گزارش مشاهده کنید. براساس مشاهدات میدانی در مناطق مختلف تهران با توجه به امکانات اطراف منزل و موقعیت آن قیمت‌های مختلفی را می‌بینیم. در این گزارش از مناطق ۲۲ گانه تهران یک مورد قیمت مسکن را با عمر بنای بین یک تا ۳۰ سال و متراژ بین ۴۰ تا ۲۰۰ متر گردآوری کردیم.

خانه الان بخریم یا بعد از توافق احتمالی

پیش‌ بینی قیمت مسکن یک کارشناس اقتصادی مسکن از ثبات قیمت مسکن تا یکسال آینده خبر داد و گفت: بحث توافق احتمالی یا حتی عدم توافق مذاکرات و برجام در حال حاضر تاثیر خاصی روی قیمت مسکن و زمین نخواهد داشت وضعیت بازار مسکن مانند بازار ارز و سکه نیست که با کوچکترین خبری از برجام تحت تاثیر قرار گیرد. مسکن به یکی از موضوعات پر از دغدغه و بحث برانگیز برای اکثر خانواده‌ها تبدیل شده است.

316 واحد مسکونی در نیکشهر افتتاح می‌شود

316 واحد مسکونی طی هفته دولت در نیکشهر افتتاح می‌شود فرماندار نیکشهر گفت: 316 واحد مسکونی با هزینه 316 میلیارد ریال در هفته دولت به بهره‌برداری خواهد رسید. مجیب حسنی در نشست خبری با اصحاب رسانه اظهار کرد: 316 واحد مسکونی با هزینه 316 میلیارد ریال در هفته دولت به بهره برداری خواهد رسید.

قیمت دلار در فردای احیای برجام

به سقوط قیمت ارز خوشبین باشیم؟ یک کارشناس بازار ارز معتقد است: ممکن است توافقات و آزاد شدن پول‌های بلوکه شده و آزادی فروش نفت بتواند به طور موقت و مانند یک مسکن بر روی اقتصاد کشور اثر بگذارد، ولی درمان اصلی نیست.علی‌اصغر سمیعی در یادداشتی درباره قیمت احتمالی ارز پس از توافق برجام . با اینکه برجام و توافقات احتمالی می‌تواند توانایی‌های مالی بانک مرکزی را افزایش دهد، ولی آمدن مقداری پول به خزانه کشور نمی‌تواند بر واقعیت‌های اقتصادی اثر جدی بگذارد.

تحویل 2 هزار واحد مسکن در دهه فجر

تحویل 2 هزار واحد مسکن در سیستان و بلوچستان طی دهه فجر مدیرکل بازرسی، ارزیابی عملکرد و حقوق شهروندان وزارت راه و شهرسازی از تحویل 2 هزار واحد مسکن در سیستان و بلوچستان طی دهه فجر خبر داد. حسین مذنب مدیرکل بازرسی، ارزیابی عملکرد و حقوق شهروندان وزارت راه و شهرسازی در سفر به سیستان و بلوچستان از پروژه های نهضت مسکن در سیستان و بلوچستان بازدید کرد.

تفاهم نامه سازمان ملي زمين و مسکن و...

تفاهم نامه سازمان ملي زمين و مسکن و وزارت دفاع براي ساخت 500 هزار واحد مسکوني زمین‌های در اختیار ستاد کل نیرو‌های مسلح قابلیت ساخت 500 هزار واحد مسکونی را دارد که این میزان، بخش قابل توجهی از اراضی مورد نیاز طرح نهضت ملی مسکن را شامل می‌شود.

حداقل هزینه‌های زندگی چقدر است؟

هزینه زندگی کارگران و بازنشستگان ماهی چند؟ اجاره خانه در تهران و کلانشهرها یک معضل است؛ الان در تهران، وقتی مبلغ رهن را در نظر بگیریم، متوسط اجاره خانه ده تا ۱۲ میلیون تومان است؛ هزینه‌های آموزش و درمان و حمل و نقل هم سرسام‌آور است. «ساده زندگی می‌کنیم، در همین رشت شهریه‌ی یک ترم مدرسه غیرانتفاعی، نوزده میلیون تومان است اما ما که بچه‌هایمان را نمی‌توانیم به این مدارس بفرستیم. اگر خرید کنیم فقط از تره‌بار؛ تره‌بار هر کیلو میوه زیر ۲۵ هزار تومان نیست

رواج پدیده تازه در بازار مسکن

بازار مسکن برخلاف بازارهای مالی هم‌چنان در رکود به سر می‌برد. در هفته‌های اخیر بسیاری از معاملات مسکن چه از سوی خریدار و چه از سوی فروشنده فسخ شده است. دلیل فسخ قراردادهای مسکن چیست و آیا تعیین تکلیف برجام، به رکود بازار خاتمه می‌دهد؟ برخی از واسطه‌های ملکی عدم قطعیت در مذاکرات برجام باعث شده در چند ماه اخیر معاملات بازار مسکن راکد باقی بماند. این رکود با توجه به شروع دور جدید مذاکرات وین سنگین‌تر حس می‌شود.

ارزان‌ترین و گران‌ترین شهر برای خرید...

با چه حقوقی در آمریکا صاحبخانه شویم؟ در شهر نیویورک، یک فرد برای خرید خانه باید حداقل حسابی شش رقمی داشته‌باشد، اما در کلیولند فرد آمریکایی می‌تواند با درآمد سالانه کمی بیش از ۴۵۰۰۰ دلار صاحب‌خانه شود. بررسی‌ها حاکی از آن است که شهروند آمریکایی برای خرید خانه حداقل به درآمد سالانه ۴۵ هزار دلار نیاز دارد.

بی رغبتی سرمایه گذار بازار مسکن

عضو کمیسیون عمران مجلس با بازار مطرح کرد بی رغبتی سرمایه گذار به دلیل عوارض ۶۰ درصدی ساخت و ساز مسکن چندین برابر شدن نرخ بیمه ساختمانی عضو کمیسیون عمران مجلس درباره رکود و کاهش ساخت مسکن امسال شهرداری ها در کلان شهرها عوارض ساخت و ساز را بیش از ۶۰ درصد و گاهی اوقات بیش از صد درصد افزایش داده اند.

هزینه اجاره خانه های لوکس در تهران

آپارتمان های لوکس محله های شمالی پایتخت همیشه مشتری‌های خاص خود را دارند و چندان تابع فضای کلی بازار مسکن در تهران نیست. این روزها پیدا کردن آپارتمان نقلی در یک محله متوسط با مبلغ اجاره زیر ۵ میلیون تومان دشوار است. این درحالی است که اجاره‌های پیشنهادی نسبتی با حداقل حقوق مصوب ندارد. افزایش قیمت‌ها به گونه‌ای بود که سران سه قوه بسته‌ای حمایتی را برای مهار قیمت اجاره مصوب کردند.

طرحی پایین آوردن قیمت خانه

نماینده مجلس با انتقاد از وضعیت نامناسب اجاره‌بهای مسکن در کشور گفت: نهضت ملی مسکن طرح خوبی است که به تعادل عرضه و تقاضا کمک می‌کند. اجرای قانون جهش تولید مسکن به صورت کلی بسیار مفید است اما متاسفانه در استان سیستان و بلوچستان به ویژه در منطقه سیستان با وجود قریب به ۵۰۰ هزار نفر جمعیت اتفاق خاصی در حوزه ساخت مسکن رخ نداده و تنها تعدادی زمین در منطقه ای نامناسب برای این امر شناسایی شده است.

واگذاری واحدهای مسکونی به خبرنگاران

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با ارائه توضیحاتی درباره جزئیات پرداخت وام خرید کالا از طریق کارت اعتباری ویژه خبرنگاران، از رایزنی برای واگذاری ۱۴ هزار مسکن ویژه خبرنگاران خبر داد. وزیر ارشاد با اشاره به فعالیت حدود ۱۷ هزار فعال رسانه‌ای در کشور و تلاش دولت برای بهره‌مندی آنان از زیرساخت‌های لازم فعالیت حرفه‌ای تاکنون بسته اینترنت هدیه روز خبرنگار برای ۱۲ هزار نفر تخصیص یافته و سایر خبرنگارانی که تاکنون مشمول دریافت این بسته اینترنت نشده‌اند با تکمیل مدارک می‌توانند از این فرصت بهره‌مند شوند.

سند خانه بیاورید وام اجاره بگیرید

بهانه تراشی برخی بانک‌ها در پرداخت وام اجاره در شرایطی که تسهیلات کمک ودیعه مسکن تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان از اوایل خردادماه امسال ابلاغ شده، بنا به گفته برخی متقاضیان در نقاط مختلف کشور، برخی بانک‌ها به بهانه نداشتن ابلاغیه و بخشنامه از پرداخت این وام خودداری می‌کنند. برخی مستاجران هم می‌گویند که بانک به آنها گفته کپی سند خانه یا خودرو متعلق به خود را بیاورید تا بدانیم توانایی پرداخت وام اجاره را دارید.

خانه های حسینی برای حمایت از مستاجران

راه اندازی پویش خانه های حسینی برای حمایت از مستاجران یکی از مهم ترین فعالیت های این روزهای بنیاد راه اندازی پویش خانه های حسینی است که در آن، مستاجر متعهد می شود در ازای تخفیفی که از صاحب خانه می گیرد. به صورت مستمر در خانه ای که اجاره کرده، مراسم روضه برپا کند یا زیارت عاشورا بخواند و یا خانم خانه برای کودکان کلاس قرآن و نهج البلاغه داشته باشد.

بازار مسکن مقداری از تب و تاب افتاد

مشاوران املاک شهر تهران از کاهش هیجانات بازار مسکن در مردادماه خبر می‌دهند. پس از یک دوره التهاب در چهار ماهه ابتدای سال جاری به نظر می‌رسد بازار ملک به ثبات نسبی رسیده و اطلاعات غیرسمی نشان می‌دهد سرعت رشد قیمت نسبت به ماه گذشته نصف شده است. انتظارات تورمی در بازار مسکن تا حدودی کاهش یافته و فعالان بازار می‌گویند که اثر ریسکهای غیراقتصادی در بازار کمرنگ شده است.

مبلغ وام مسکن نخبگان مشخص شد

عضو هیئت مدیره بانک مسکن از افزایش وام مسکن نخبگان و استعدادهای برتر به ۶۰۰ میلیون تومان با بازپرداخت ۲۰ ساله خبر داد. باتوجه به نقش مسکن در ایجاد آرامش خانوار و تأکید مدیران ارشد بانک درخصوص حمایت از موضوع تهیه مسکن، سقف فردی تسهیلات خرید و ساخت مسکن نخبگان و استعدادهای برتر به ۶۰۰ میلیون تومان افزایش یافت.

قیمت نجومی مسکن ملی چه کسانی سود کردند؟

قیمت مسکن از ابتدا تا به امروز با نوسان زیادی همراه شده است که این مهم برای بسیاری از متقاضیان دردسرهای مالی زیادی را به وجود آورده است. باتوجه به آخرین قیمت هر متر مربع از واحدهای نهضت ملی مسکن که چهار میلیون و ۷۰۰ هزار تومان اعلام شده، اگر بعضی واحدها با همین نرخ به دست متقاضیان برسد قیمت یک واحد ۶۰ متری این پروژه ۲۸۲ میلیون تومان خواهد بود؛ البته برخی سازندگان مدعی هستند که به دلیل رشد قیمت نهاده‌های ساختمانی قیمت هر متر به حدود ۸ میلیون تومان رسیده .....