بازار املاک / سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

 سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

ایرانی‌ها بیشتر اجاره‌نشین‌اند یا آلمانی‌ها؟/ چرا مردم سوئیس خانه نمی‌خرند؟ چند درصد از ایرانی‌ها صاحب‌خانه هستند و چند درصد از آنها اجاره‌نشین‌اند؟ این پرسش در سال‌های مختلف در ایران پاسخ‌های مختلفی گرفته، اما از آنجا که مسکن همواره مهم‌ترین موضوعِ اقتصادی در سطح اقتصاد خُرد برای ایرانی‌ها بوده است، پاسخ به این پرسش هم اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند.

آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که حدود ۶۷ درصد از جمعیت شهری کشور در آن سال در واحدهایی سکونت داشته‌اند که مالک آن بوده‌اند. این شاخص برای مناطق روستایی در آن سال معادل ۸۶ درصد بوده است.

همین آمارها نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۴٫۱ درصد از شهرنشینان ایرانی اجاره‌نشین بوده‌اند و وضعیت اقامت ملکی حدود ۸٫۹ درصد هم در گروه «سایر» قرار می‌گرفته که به این معنی است که آنها وضعیت سکونت‌شان را مشخص نکرده‌اند. (وضعیت در روستاها البته متفاوت است.)

همین آمارها، بیش و کم در سراسر دهه ۱۳۹۰ خورشیدی ثابت بوده‌اند: در سراسر این دهه تقریبا همیشه بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از خانوارهای شهری در ایران مالک خانه بوده‌اند و نزدیک به ۲۵ درصد هم اجاره‌نشین. اما آیا در کشورهای دیگر هم وضع به همین ترتیب است؟

خانه‌دارها و اجاره‌نشین‌ها

واقعیت این است که این موضوع، به شدت به فرهنگ، وضعیت اقتصاد کلان، سابقه بخش مسکن و چندین و چند عامل دیگر بستگی دارد. به این ترتیب، کشورهای مختلف در دنیا هم از این نظر وضعیت‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند.

به عنوان نمونه، داده‌های «یورواستات» (Eurostat) که در واقع همان اداره آمار اتحادیه اروپا است، نشان می‌دهد که شهروندان رومانی در شرق اروپا تقریبا همگی صاحب‌خانه‌اند. در سال ۲۰۱۹ میلادی، تقریبا ۹۶ درصد از جمعیت این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند. (همه آمارهایی که در ادامه می‌خوانید، جمعیت ۱۸ تا ۶۴ ساله‌ها را در هر کشور در بر می‌گیرد.)

نسبت اجاره‌نشینی و مالکیت خانه‌های مسکونی در ترکیه، تقریبا مشابه ایران است.

این آمار در مجارستان به حدود ۹۱٫۳ درصد و در اسلواکی و لیتوانی هم به حدود ۹۰ درصد می‌رسد. از میان کشورهای غیراروپایی هم لائوس با نزدیک به ۹۶ درصد از مجموع جمعیت، بیشترین تعداد مالکان خانه‌های شخصی را دارد.

روس‌های خانه‌دار و سوئیسی‌های اجاره‌نشین

داده‌های سایت «استاتیستا» (Statista) در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان می‌دهد که در روسیه، حدود ۸۷ درصد از شهروندان مالک خانه بوده‌اند و سهم اجاره‌نشینی از بازار مسکن در این کشور هم تنها ۱۱ درصد بوده است. (دقت کنید که جمع این دو الزاما برابر با ۱۰۰ درصد نیست.)

چینی‌ها هم وضعیت مشابهی را تجربه می‌کنند. در چین، حدود ۸۳ درصد از جمعیت صاحب‌خانه‌اند و ۱۴ درصد از جمعیت هم اجاره‌نشین. در میان کشورهای اروپایی هم ایتالیا صاحب‌خانه‌های بیشتر و اجاره‌نشین‌های کمتری دارد: در این کشور ۷۱ درصد از شهروندان مالک خانه هستند و ۲۴ درصد اجاره‌نشین‌اند.

با این همه، وضعیت برای برخی کشورهای به شدت توسعه‌یافته اروپایی متفاوت است. در فرانسه، سهم مالکان واحدهای مسکونی و اجاره‌نشین‌ها تقریبا مساوی است: در این کشور حدود ۵۰ درصد از جمعیت مالک‌اند و حدود ۴۷ درصد هم اجاره‌نشین. (باز هم دقت کنید که قرار نیست الزاما جمع این دو برابر با ۱۰۰ درصد باشد!)

بحران خانه‌های خالی گریبان کشورهایی مانند چین را هم گرفته است.

در آلمان، بخش عمده جمعیت اجاره‌نشین هستند: ۳۵ درصد مالک خانه و ۶۴ درصد اجاره‌نشین‌اند. سوئیسی‌ها هم به دلیل قیمت‌های بالای ملک در این کشور، ظاهرا چاره‌ای جز اجاره‌نشینی ندارد و سوئیس از این نظر، ظاهرا در اروپا بی‌رقیب است. در این کشور، حدود ۶۸ درصد از جمعیت اجاره‌نشین‌اند و حدود ۳۱ درصد هم مالک‌اند. (شهر-کشورهای خاص مانند «موناکو» را در نظر نگرفته‌ایم.)

در کشورهایی مانند نیجریه، وضعیت مالکیت خانه‌های مسکونی حتی عجیب‌تر است. در این کشور که بزرگ‌ترین اقتصاد قاره آفریقا را دارد، تنها حدود ۲۵ درصد از جمعیت مالک خانه هستند. وضعیت در ترکیه هم تا اندازه‌ای شبیه به ایران است. داده‌های «یورواستات» نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ میلادی، نزدیک به ۶۰ درصد از جمعیت در این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند.

اما آیا این آمارها می‌توانند چیزی راجع به اقتصاد کشورهای مختلف به ما بگویند؟ بالا بودن آمار مالکیت واحدهای مسکونی در یک کشور، می‌تواند همزمان نشانه‌ای از چند چیز مختلف باشد: بالا بودنِ حجم ساخت‌وساز واحدهای مسکونیِ جدید، عدم رشد چشم‌گیرِ جمعیت در سال‌های اخیر و حتی «بُعد خانوار» (تعداد افرادی که در هر خانواده با هم زندگی می‌کنند).

برخی تحلیل‌ها می‌گویند میزانِ بالای اجاره‌نشینی در کشورهایی مانند آلمان، به دلیل حجم گسترده تخریب منازل مسکونی در جریان جنگ‌های جهانی و عدم جایگزینی آنها بوده است. علاوه بر این، در کشوری مهاجرپذیر مانند آلمان، تقاضا برای واحدهای مسکونی جدید سریع‌تر از ساخت واحدهای مسکونی جدید رشد می‌کند و به همین دلیل کمبود مسکن همواره جدی است.

چرا با وجود این همه خانه خالی، هنوز هم تهیه مسکن برای ایرانی‌ها دشوار است؟

یک تفاوت دیگر هم میان ایران و آلمان جالب توجه است. جمعیت دو کشور کم و بیش یکسان است، اما تعداد خانوارها در دو کشور به شدت متفاوت است و به همین دلیل، تقاضا برای مسکن هم در آلمان بالاتر است.

چرا این همه خانه خالی داریم؟

در واقع، آمارها نشان می‌دهند که حدود ۴۰ درصد از تمام خانوارهای آلمانی «تک‌نفره» هستند، در حالی که در ایران، تنها حدود ۹ درصد از خانوارها تک‌نفره‌اند. به این ترتیب، نزدیک به ۱۶ میلیون آلمانی تنها زندگی می‌کنند، در حالی که در ایران، نزدیک به ۹ میلیون نفر چنین وضعیتی دارند.

اما کمبود مسکن، دلایلی دیگری هم دارد. در ایران، واحدهای مسکونی خالی از سکنه بسیار زیادی وجود دارد، اما با وجود آنکه تقاضا برای خرید مسکن هم بالا است، این خانه‌های خالی نمی‌توانند پاسخگویِ تقاضا باشند. اما چرا چنین است؟

محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی در دولت حسن روحانی، دقیقا یک سال پیش (در فروردین ماه سال ۱۴۰۰) گفته بود که تعداد خانه‌های خالی از سکنه در ایران، تقریبا ۱۰ برابرِ کشور انگلیس است. این در حالی است که جمعیت انگلیس از ایران کمتر است.

به گفته معاونِ وقتِ وزارت راه و شهرسازی، در آن زمان حدود ۲٫۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در ایران وجود داشته که تقریبا معادل ۱۰ تا ۱۱ درصد از کل آمار موجودیِ خانه‌های مسکونی در ایران را تشکیل می‌داده است. (سرشماری عمومیِ نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، سهم خانه‌های خالی از سکنه از کل موجودیِ مسکن در ایران را حدود ۱۱٫۳ درصد نشان می‌داد.)

نخست اینکه آمارهای جهانی در این زمینه هم گونه‌گون هستند: در بسیاری از کشورها سهم خانه‌های خالی از کل موجودیِ مسکن حدود ۱۰ درصد است، اما در کشورهای موفق در زمینه سیاست‌های مسکن، همچون فرانسه و بریتانیا، این آمار به ترتیب برابر با ۷ درصد و ۳ درصد است.

سهم اجاره‌نشین‌ها از کل بازار مسکن در ایران در یک دهه گذشته تقریبا ثابت بوده است.

به نظر می‌رسد که دلیل بروز این وضعیت در ایران، عدم آمایش سرزمینیِ مناسب، کاهش شدید قدرت خرید خانوار و تغییرات به‌نسبت سریعِ جمعیتی و اقتصادی بوده است: بر اساس آمارها، حدود ۶۵ درصد از خانه‌های خالی از سکنه در ایران بالاتر از ۱۰۰ مترمربع مساحت دارند. 

در تهران، عمده این خانه‌ها هم در مناطق گران‌قیمتِ شهر قرار گرفته‌اند و از آنجا که وضعیت عمومیِ اقتصاد قدرت خرید خانوار را به شدت کاهش داده، خانه‌های بزرگ‌متراژ با قیمت‌های بالا که قرار است تنها ۲ نفر در آنها زندگی کنند، مشتری چندانی ندارد.

اما تحلیل این وضعیت به این سادگی نیست و مجالی جداگانه می‌طلبد. همین‌قدر می‌توان گفت که ایرانی‌ها اکنون خانه‌هایی کوچک‌تر، در مناطق ارزان‌ترِ شهرها و با سهم بالاترِ وام خرید مسکن را ترجیح می‌دهند.

  • تفاهم قرارگاه خاتم برای ساخت ۱۰۰ هزار واحد مسکن

    تفاهم قرارگاه خاتم برای ساخت ۱۰۰ هزار...

    این قرارگاه در حال حاضر ۳۱۵ طرح فعال در سطح کشور دارد.مشکلات و چالش‌ها آن‌ها و همچنین بازدید از سامانه‌های جدید کنترل طرح این قرارگاه برگزار شد.سخنگوی کمیسیون عمران مجلس افزود: قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) در حال حاضر ۸ هلدینگ تخصصی داشته که ۴۰ گرایش در زیر مجموعه آن‌ها فعال است. این قرارگاه هم اکنون دارای ۵۳ هزار نیروی سازمانی و ۱۵۰ هزار نیروی شرکتی و دارای ۱۳ هزار ماشین آلات است و ۳۱۵ پروژه فعال در سطح کشور دارد.

  • جنوب ایران لرزید

    جنوب ایران لرزید

    زلزله به بزرگی ۴.۴ ریشتر استان کرمان را لرزاند. صبح امروز (دوشنبه) در منطقه هجدک از توابع این استان هیچگونه خسارت مالی و جانی نداشته است. هجدک در خارج از مناطق مسکونی بوده است افزود: تیم های ارزیاب در حال بررسی روستاهای اطراف کانون زلزه هستند.

  • فاکتورهایی که بر قیمت نهایی ساختمان تاثیرگذارند

    فاکتورهایی که بر قیمت نهایی ساختمان...

    عوامل متعددی در افزایش قیمت خانه موثر می باشد که یکی از مهمترین این عوامل تغییرات قیمتی مقاطع فولادی مورد استفاده در ساختمان است. به طور کلی هرچقدر این مقاطع بیشتر بوده و ساختمان نیز مقاومت تر باشد، اصولا قیمت تمام شده ی آن بالاتر در نظر گرفته خواهد شد. جدای این مساله پرسش اینجاست که چه عواملی بر قیمت مقاطع فولادی موثر می باشد ؟

  • طرح شهرسازی پیکانشهر در مرحله تصویب

    طرح شهرسازی پیکانشهر در مرحله تصویب

    طرح شهرسازی شهرک قدیمی و ناپایدار پیکانشهر در مرحله تصویب قرار دارد سرپرست سازمان نوسازی شهر تهران از تهیه طرح شهرسازی برای بازآفرینی و ارتقای کیفیت زندگی شهرک قدیمی و ناپایدار پیکانشهر خبر داد. مهدی هدایت در حاشیه بازدید از شهرک پیکانشهر در منطقه 22 با بیان این که سابقه ساخت این مجموعه مسکونی به سال 1384 برمی‌گردد.

  • خوش بینی بهبود وضعیت مسکن در کشور

    خوش بینی بهبود وضعیت مسکن در کشور

    محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور گفت: تامین نیازهای متقاضیان بخش مسکن با کمک مردم شدنی است. معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به امکانات و ظرفیت‌های دولت در زمینه اختصاص زمین و تامین منابع مالی تاکید کرد: پشتیبانی و حمایت از تشکل‌ها و کانون‌های ساخت و ساز مسکن در کشور از وظایف جدی دولت در راستای تحقق ساخت چهار میلیون واحد مسکونی طی چهار سال آینده است.

  • افزایش قراردادهای پنهانی در بازار مسکن

    افزایش قراردادهای پنهانی در بازار مسکن

    کاهش اجاره منوط به افت قیمت است گرگان- صنعتی، رئیس اتحادیه املاک گرگان گفت: با توجه به تعیین سقف اجاره بها و افزایش قیمت مسکن، قراردادهای پنهانی بین صاحبان املاک و موجرها افزایش یافته است. با توجه به تعیین سقف برای اجاره بها و افزایش قیمت مسکن، قراردادهای پنهانی بین صاحبان املاک و موجرها افزایش یافته است.

  • ضرورت افزایش سقف تسهیلات بانکی

    ضرورت افزایش سقف تسهیلات بانکی

    نهضت ملی مسکن متقاضیان توان آورده بیشتر ندارند گرگان- مرتضوی، رئیس کانون سراسری انبوه سازان کشور با اشاره به تورم عمومی و افزایش ۷۰ درصدی قیمت نهاده های مسکن، گفت که ضرورت دارد تسهیلات بانکی نهضت ملی مسکن افزایش یابد. بیشتر متقاضیان واحدهای پروژه نهضت ملی مسکن از پرداخت هزینه های این طرح ناتوان و با مشکلات بسیاری روبرو هستند.

  •  جدیدترین قیمت آپارتمان در تهران

    جدیدترین قیمت آپارتمان در تهران

    ۱۹ میلیارد ناقابل برای این خانه در نیاوران براساس مشاهدات میدانی در مناطق مختلف تهران با توجه به امکانات اطراف منزل و موقعیت آن قیمت‌های مختلفی را می‌بینیم. در این گزارش از مناطق ۲۲ گانه تهران یک مورد قیمت مسکن را با عمر بنای بین یک تا ۴۳ سال و متراژ بین ۴۰ تا ۲۶۰ متر گردآوری کردیم.

  • قیمت مصالح ساختمانی در دولت سیزدهم چقدر بالا رفت؟

    قیمت مصالح ساختمانی در دولت سیزدهم چقدر...

    مرکز آمار ایران تازه‌ترین آمار رسمی درباره تحولات قیمت مصالح ساختمانی در تهران را منتشر کرد. این آمار مربوط به تغییرات قیمت مصالح و نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران در بهار۱۴۰۱ است.

  • تخریب ۲۳۹ واحد مسکونی در یزد

    تخریب ۲۳۹ واحد مسکونی در یزد

    مدیرکل مدیریت بحران استانداری یزد: ۲۳۹ واحد مسکونی در یزد نیاز به احداث داشته و هزار و ۹۷۰ واحد هم باید تعمیر شوند. محمدعلی ملک زاده گفت: تاکنون ۳ هزار و ۵۰۰ واحد در سامانه اعلام خسارت سیل ثبت نام کردند که ۲ هزار و ۲۰۰ واحد توسط ارزیاب اداره کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ارزیابی شده است.تخریب ۲۳۹ واحد مسکونی بر اثر سیل در یزد ۲۳۹ واحد بر اثر سیل تخریب شده و نیاز به احداث دارند. هزار و ۹۷۰ واحد هم در حوزه تعمیر سطح یک تا سه ارزیابی شده و وسایل زندگی قریب به ۸۰۰ واحد هم آسیب دیده است.

  • کاهش هزینه وام مسکن

    کاهش هزینه وام مسکن

    روند کاهشی هزینه وام مسکن ادامه دارد و در حالی که متاهل‌های ساکن پایتخت حدود ۱۰ روز قبل برای اخذ این وام باید بیش از ۱۳۴ میلیون تومان پرداخت می‌کردند، اکنون باید بیش از ۱۲۹ میلیون تومان پرداخت کنند.

  • عرضه املاک شهرداري تهران در بورس کالا

    عرضه املاک شهرداري تهران در بورس کالا

    عرضه املاک شهرداري تهران در بورس کالاخبرگزاری آریا-مدیریت پذیرش بورس کالای ایران از عرضه دو ملک متعلق به شهرداری تهران در بورس کالا خبر داده است. بر اساس اطلاعیه بورس کالا؛ دو واحد آپارتمان مسکونی متعلق به شهرداری تهران پس از بررسی مدارک و مستندات در سیصد و چهل و نهمین جلسه کمیته عرضه 11 مردادماه جاری مورد تصویب قرار گرفت.

  • مقاوم‌سازی ۶۳ هزار واحد مسکن

    مقاوم‌سازی ۶۳ هزار واحد مسکن

    ۱۰۳ هزار واحد مسکن روستایی در استان وجود دارد که ۶۳ هزارو ۹۰۰ واحد مسکونی با استفاده از تسهیلات طرح ویژه مسکن روستایی مقاوم سازی شده است. مدیرکل دفتر امور روستایی و شورا‌های استانداری گفت: ۱۰۳ هزار واحد مسکن روستایی در استان وجود دارد که ۶۳ هزارو ۹۰۰ واحد مسکونی با استفاده از تسهیلات طرح ویژه مسکن روستایی مقاوم سازی شدهمقاوم‌سازی ۶۳ درصد منازل روستاییان خراسان‌شمالی است.

  • شرایط دریافت وام بانکی جدید

    شرایط دریافت وام بانکی جدید

    شرایط دریافت وام بانکی جدید برای این افراد مدیرکل روابط عمومی بانک مرکزی جزئیات نحوه پرداخت تسهیلات جهش تولید مسکن از سوی بانک‌ها را تشریح کرد. وام بانکی مجموعه ای از وام های مختلف را شامل میشود . وام بانکی و دریافت آن با توجه به نوع بانک نوع وام و مبلغ آن میتواند شرایط متفاوتی داشته باشد . وام بانکی شامل وام ازدواج، وام تسهیلات مسکن، وام اجاره مسکن، وام تعمیرات، وام هایی برای راه اندازی کسب کارهای متفاوت است.

  •  اختلاف آماری بانک مرکزی و مرکز آمار ایران

    اختلاف آماری بانک مرکزی و مرکز آمار...

    علت اختلاف آماری بانک مرکزی و مرکز آمار ایران بر سر قیمت مسکن چیست؟ سازمان برنامه و بودجه در توضیح اختلاف آمار مرکز آمار ایران و بانک مرکزی در خصوص بازار مسکن اعلام کرد مرکز آمار ایران به ارائه ۲ نوع میانگین قیمت (حسابی و موزون) می‌پردازد، در حالی که گزارش تهیه شده توسط بانک مرکزی تنها شامل میانگین حسابی می‌باشد.

  • الحاق160 هکتار زمین به شهر زنجان

    الحاق160 هکتار زمین به شهر زنجان

    واگذاری زمین لیل‌آباد به راه و شهرسازی مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان با اشاره به مصوبه مولدسازی و الحاق اراضی 160 هکتاری شهری زنجان گفت: منابع ایجاد شده ناشی از این مولدسازی برای فراهم کردن زیرساخت‌‌ها و دیگر نیازهای ایجاد شده ناشی از احداث واحدهای مسکونی در قالب نهضت ملی مسکن هزینه خواهد شد.

  • ۶۰۱ واحد مسکونی در کرمان نیازمند بازسازی

    ۶۰۱ واحد مسکونی در کرمان نیازمند...

    در بارش‌ها و سیل‌های اخیر در استان کرمان ۶۰۱ واحد مسکونی نیازمند احداث و هزار و ۱۸۹ واحد نیازمند تعمیر است. به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای کرمان، علی‌اکبر سلطانی‌نژاد مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان کرمان در بازدید از آواربرداری واحد‌های مسکونی مناطق سیل‌زده استان اظهار داشت: هزار و ۱۸۹ واحد مسکونی روستایی و شهری در سیلاب‌های اخیر آسیب دیده و نیازمند تعمیر است و بر اثر آب گرفتگی‌ها در اثر سیل اخیر به لوازم خانگی ۲ هزار و ۱۸۶ واحد مسکونی شهری و روستایی نیز خسارات وارد شده است.

  • با پول ۲۰۶ خانه ۱۰۶ متر در تهران بخرید

    با پول ۲۰۶ خانه ۱۰۶ متر در تهران بخرید

    در حالی که قیمت پژو ۲۰۶ به قیمت ۳۰۰ میلیون رسیده، که با این پول در سال ۹۷ می شد یک خانه در مناطف مختلف تهران خریداری کرد. بر اساس اطلاعات مرکز آمار در بهار سال ۱۳۹۷،‌ منطقه ۱۸ با میانگین قیمت دو میلیون و ۸۳۲ هزار تومان ارزان ترین منطقه تهران به شمار می رفت.

  • گران‌ترین خانه جهان

    گران‌ترین خانه جهان

    محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در طول سفر خود به فرانسه برای دیدار با امانوئل مکرون، رییس جمهوری این کشور در قصری مجلل‌اقامت دارد. ولیعهد عربستان این قصر را در سال ۲۰۱۵ خریداری کرده است که در آن زمان «گران‌ترین خانه جهان» لقب گرفت.

  • قیمت مسکن در ایران با کالیفرنیا و لندن برابری می‌کند

    قیمت مسکن در ایران با کالیفرنیا و لندن...

    دلایل التهابات اخیر بازار مسکن در گفتگو با 3 اقتصاددان به گواهی آمارهای منتشر شده، بازار مسکن در ۲ ماه اخیر رشد بالای ۱۵ درصدی قیمت را تجربه کرده، این در حالی است که سایر بازارهای موازی، در روزهایی که ظاهرا دولت سیزدهم سیاست‌های انقباضی در دستور کار قرار داده شرایط رکودی و سردی را تجربه می‌کنند.

  • تلاش آتش‌نشانی تخلیه آب منازل

    تلاش آتش‌نشانی تخلیه آب منازل

    تلاش بی‌وقفه آتش‌نشانی یاسوج برای تخلیه آب از منازل. در یاسوج و به دلیل شدت بارندگی ها آب در برخی از منازل نفوذ کرده که بلافاصله نیروهای آتش نشانی با تمامی امکانات و نیروهای خود وارد عمل شدند.