بازار املاک / سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

ایرانی‌ها بیشتر اجاره‌نشین‌اند یا آلمانی‌ها؟/ چرا مردم سوئیس خانه نمی‌خرند؟ چند درصد از ایرانی‌ها صاحب‌خانه هستند و چند درصد از آنها اجاره‌نشین‌اند؟ این پرسش در سال‌های مختلف در ایران پاسخ‌های مختلفی گرفته، اما از آنجا که مسکن همواره مهم‌ترین موضوعِ اقتصادی در سطح اقتصاد خُرد برای ایرانی‌ها بوده است، پاسخ به این پرسش هم اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند.

آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که حدود ۶۷ درصد از جمعیت شهری کشور در آن سال در واحدهایی سکونت داشته‌اند که مالک آن بوده‌اند. این شاخص برای مناطق روستایی در آن سال معادل ۸۶ درصد بوده است.

همین آمارها نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۴٫۱ درصد از شهرنشینان ایرانی اجاره‌نشین بوده‌اند و وضعیت اقامت ملکی حدود ۸٫۹ درصد هم در گروه «سایر» قرار می‌گرفته که به این معنی است که آنها وضعیت سکونت‌شان را مشخص نکرده‌اند. (وضعیت در روستاها البته متفاوت است.)

همین آمارها، بیش و کم در سراسر دهه ۱۳۹۰ خورشیدی ثابت بوده‌اند: در سراسر این دهه تقریبا همیشه بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از خانوارهای شهری در ایران مالک خانه بوده‌اند و نزدیک به ۲۵ درصد هم اجاره‌نشین. اما آیا در کشورهای دیگر هم وضع به همین ترتیب است؟

خانه‌دارها و اجاره‌نشین‌ها

واقعیت این است که این موضوع، به شدت به فرهنگ، وضعیت اقتصاد کلان، سابقه بخش مسکن و چندین و چند عامل دیگر بستگی دارد. به این ترتیب، کشورهای مختلف در دنیا هم از این نظر وضعیت‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند.

به عنوان نمونه، داده‌های «یورواستات» (Eurostat) که در واقع همان اداره آمار اتحادیه اروپا است، نشان می‌دهد که شهروندان رومانی در شرق اروپا تقریبا همگی صاحب‌خانه‌اند. در سال ۲۰۱۹ میلادی، تقریبا ۹۶ درصد از جمعیت این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند. (همه آمارهایی که در ادامه می‌خوانید، جمعیت ۱۸ تا ۶۴ ساله‌ها را در هر کشور در بر می‌گیرد.)

نسبت اجاره‌نشینی و مالکیت خانه‌های مسکونی در ترکیه، تقریبا مشابه ایران است.

این آمار در مجارستان به حدود ۹۱٫۳ درصد و در اسلواکی و لیتوانی هم به حدود ۹۰ درصد می‌رسد. از میان کشورهای غیراروپایی هم لائوس با نزدیک به ۹۶ درصد از مجموع جمعیت، بیشترین تعداد مالکان خانه‌های شخصی را دارد.

روس‌های خانه‌دار و سوئیسی‌های اجاره‌نشین

داده‌های سایت «استاتیستا» (Statista) در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان می‌دهد که در روسیه، حدود ۸۷ درصد از شهروندان مالک خانه بوده‌اند و سهم اجاره‌نشینی از بازار مسکن در این کشور هم تنها ۱۱ درصد بوده است. (دقت کنید که جمع این دو الزاما برابر با ۱۰۰ درصد نیست.)

چینی‌ها هم وضعیت مشابهی را تجربه می‌کنند. در چین، حدود ۸۳ درصد از جمعیت صاحب‌خانه‌اند و ۱۴ درصد از جمعیت هم اجاره‌نشین. در میان کشورهای اروپایی هم ایتالیا صاحب‌خانه‌های بیشتر و اجاره‌نشین‌های کمتری دارد: در این کشور ۷۱ درصد از شهروندان مالک خانه هستند و ۲۴ درصد اجاره‌نشین‌اند.

با این همه، وضعیت برای برخی کشورهای به شدت توسعه‌یافته اروپایی متفاوت است. در فرانسه، سهم مالکان واحدهای مسکونی و اجاره‌نشین‌ها تقریبا مساوی است: در این کشور حدود ۵۰ درصد از جمعیت مالک‌اند و حدود ۴۷ درصد هم اجاره‌نشین. (باز هم دقت کنید که قرار نیست الزاما جمع این دو برابر با ۱۰۰ درصد باشد!)

بحران خانه‌های خالی گریبان کشورهایی مانند چین را هم گرفته است.

در آلمان، بخش عمده جمعیت اجاره‌نشین هستند: ۳۵ درصد مالک خانه و ۶۴ درصد اجاره‌نشین‌اند. سوئیسی‌ها هم به دلیل قیمت‌های بالای ملک در این کشور، ظاهرا چاره‌ای جز اجاره‌نشینی ندارد و سوئیس از این نظر، ظاهرا در اروپا بی‌رقیب است. در این کشور، حدود ۶۸ درصد از جمعیت اجاره‌نشین‌اند و حدود ۳۱ درصد هم مالک‌اند. (شهر-کشورهای خاص مانند «موناکو» را در نظر نگرفته‌ایم.)

در کشورهایی مانند نیجریه، وضعیت مالکیت خانه‌های مسکونی حتی عجیب‌تر است. در این کشور که بزرگ‌ترین اقتصاد قاره آفریقا را دارد، تنها حدود ۲۵ درصد از جمعیت مالک خانه هستند. وضعیت در ترکیه هم تا اندازه‌ای شبیه به ایران است. داده‌های «یورواستات» نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ میلادی، نزدیک به ۶۰ درصد از جمعیت در این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند.

اما آیا این آمارها می‌توانند چیزی راجع به اقتصاد کشورهای مختلف به ما بگویند؟ بالا بودن آمار مالکیت واحدهای مسکونی در یک کشور، می‌تواند همزمان نشانه‌ای از چند چیز مختلف باشد: بالا بودنِ حجم ساخت‌وساز واحدهای مسکونیِ جدید، عدم رشد چشم‌گیرِ جمعیت در سال‌های اخیر و حتی «بُعد خانوار» (تعداد افرادی که در هر خانواده با هم زندگی می‌کنند).

برخی تحلیل‌ها می‌گویند میزانِ بالای اجاره‌نشینی در کشورهایی مانند آلمان، به دلیل حجم گسترده تخریب منازل مسکونی در جریان جنگ‌های جهانی و عدم جایگزینی آنها بوده است. علاوه بر این، در کشوری مهاجرپذیر مانند آلمان، تقاضا برای واحدهای مسکونی جدید سریع‌تر از ساخت واحدهای مسکونی جدید رشد می‌کند و به همین دلیل کمبود مسکن همواره جدی است.

چرا با وجود این همه خانه خالی، هنوز هم تهیه مسکن برای ایرانی‌ها دشوار است؟

یک تفاوت دیگر هم میان ایران و آلمان جالب توجه است. جمعیت دو کشور کم و بیش یکسان است، اما تعداد خانوارها در دو کشور به شدت متفاوت است و به همین دلیل، تقاضا برای مسکن هم در آلمان بالاتر است.

چرا این همه خانه خالی داریم؟

در واقع، آمارها نشان می‌دهند که حدود ۴۰ درصد از تمام خانوارهای آلمانی «تک‌نفره» هستند، در حالی که در ایران، تنها حدود ۹ درصد از خانوارها تک‌نفره‌اند. به این ترتیب، نزدیک به ۱۶ میلیون آلمانی تنها زندگی می‌کنند، در حالی که در ایران، نزدیک به ۹ میلیون نفر چنین وضعیتی دارند.

اما کمبود مسکن، دلایلی دیگری هم دارد. در ایران، واحدهای مسکونی خالی از سکنه بسیار زیادی وجود دارد، اما با وجود آنکه تقاضا برای خرید مسکن هم بالا است، این خانه‌های خالی نمی‌توانند پاسخگویِ تقاضا باشند. اما چرا چنین است؟

محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی در دولت حسن روحانی، دقیقا یک سال پیش (در فروردین ماه سال ۱۴۰۰) گفته بود که تعداد خانه‌های خالی از سکنه در ایران، تقریبا ۱۰ برابرِ کشور انگلیس است. این در حالی است که جمعیت انگلیس از ایران کمتر است.

به گفته معاونِ وقتِ وزارت راه و شهرسازی، در آن زمان حدود ۲٫۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در ایران وجود داشته که تقریبا معادل ۱۰ تا ۱۱ درصد از کل آمار موجودیِ خانه‌های مسکونی در ایران را تشکیل می‌داده است. (سرشماری عمومیِ نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، سهم خانه‌های خالی از سکنه از کل موجودیِ مسکن در ایران را حدود ۱۱٫۳ درصد نشان می‌داد.)

نخست اینکه آمارهای جهانی در این زمینه هم گونه‌گون هستند: در بسیاری از کشورها سهم خانه‌های خالی از کل موجودیِ مسکن حدود ۱۰ درصد است، اما در کشورهای موفق در زمینه سیاست‌های مسکن، همچون فرانسه و بریتانیا، این آمار به ترتیب برابر با ۷ درصد و ۳ درصد است.

سهم اجاره‌نشین‌ها از کل بازار مسکن در ایران در یک دهه گذشته تقریبا ثابت بوده است.

به نظر می‌رسد که دلیل بروز این وضعیت در ایران، عدم آمایش سرزمینیِ مناسب، کاهش شدید قدرت خرید خانوار و تغییرات به‌نسبت سریعِ جمعیتی و اقتصادی بوده است: بر اساس آمارها، حدود ۶۵ درصد از خانه‌های خالی از سکنه در ایران بالاتر از ۱۰۰ مترمربع مساحت دارند. 

در تهران، عمده این خانه‌ها هم در مناطق گران‌قیمتِ شهر قرار گرفته‌اند و از آنجا که وضعیت عمومیِ اقتصاد قدرت خرید خانوار را به شدت کاهش داده، خانه‌های بزرگ‌متراژ با قیمت‌های بالا که قرار است تنها ۲ نفر در آنها زندگی کنند، مشتری چندانی ندارد.

اما تحلیل این وضعیت به این سادگی نیست و مجالی جداگانه می‌طلبد. همین‌قدر می‌توان گفت که ایرانی‌ها اکنون خانه‌هایی کوچک‌تر، در مناطق ارزان‌ترِ شهرها و با سهم بالاترِ وام خرید مسکن را ترجیح می‌دهند.

رشد پی در پی قیمت مسکن در بازار راکد

آمارهای بانک مرکزی سخن می گویند براساس داده های بانک مرکزی رشد متوسط قیمت مسکن تهران برای سومین ماه متوالی در سال جاری مثبت بوده و به ۵.۸ درصد رسید. این افزایش قیمت در ابتدای تابستان ۱۴۰۱ در نهایت موجب شد تا تورم نقطه ای مسکن تهران به قله ده ماهه برسد. این در حالی است که معاملات مسکن در این ماه افت قابل توجهی را در مقایسه با ماه قبل داشته است.

تخریب چند واحد مسکونی در روستای سارویی

تاخت و تاز مونسون در مرودشت بر اثر بارش‌های سنگین شب گذشته در روستای سارویی مرودشت، ۱۲ واحد مسکونی تخریب شد. چند روزی است که سامانه بارشی مونسون، در نقطه نقطه فارس شروع به باریدن کرده که در این بین برخی را خشنود و برخی دیگر را به خاطر خسارات وارده غمگین کرده است .

‍ رفع آبگرفتگی روستای در کوتاهترین زمان

‍ رفع آبگرفتگی روستای پرسک الشتر با تلاش راهداری در کوتاهترین زمان سرپرست اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای لرستان گفت : آبگرفتگی روستای پرسک شهرستان الشتر که درپی بارش های شب گذشته اتفاق افتاده بود با تلاش راهداری و دیگر دستگاه ها در کوتاه ترین زمان برطرف شد.

وام سهام عدالت می خواهید؟ از این ۳ بانک...

کف و سقف وام چقدر است ؟ از سال گذشته قرار شد سهام عدالت به‌عنوان وثیقه بانکی پذیرفته شود و دارندگان آن بتوانند از بانک وام بگیرند. تاکنون تنها سه بانک برای پرداخت وام با توثیق سهام عدالت اعلام آمادگی کرده‌اند زمان اوج بورس و زمانی که قیمت سهام عدالت روز به روز بیشتر می‌شد، حسن روحانی به مردم توصیه کرد سهام عدالت خود را نفروشند چراکه به زودی هم قیمت خانه و زمین می‌شود.

انتقادخرید خانه در کشورهای دیگر

انتقاد نماینده مجلس از افزایش تمایل ایرانی‌ها برای خرید خانه در کشورهای دیگر مردم ما علاقه‌مند به داشتن خانه‌های بزرگ هستند، بنابراین باید به مردم زمین بدهیم تا در آن خانه بسازند. چرا باید کاری کنیم که بروند و در کشورهای دیگر خانه بخرند؟ لطف‌الله سیاهکلی شامگاه امروز در نشست با اعضای اتحادیه مشاوران املاک شهرستان قزوین که در امامزاده آمنه‌خاتون قزوین برگزار شد

تعمیر رایگان خانه نیازمندان

این جهادگران خانه نیازمندان را رایگان تعمیر می‌کنند کاهش اجاره‌خانه مستاجران کم‌درآمد به سبک جوانان فرحزادی این روزها که مشکلات اقتصادی گذران زندگی را برای خانوارهای کم‌درآمد و کم‌برخوردار را دشوار کرده، جوان‌های دلسوز و جهادگر محله فرحزاد آستین همت بالا زده‌اند. آنها چند سالی است که با تشکیل یک گروه جهادی هوای خانوارهای کم‌درآمد محله را دارند؛ از تعمیر خانه‌ نیازمندان و معلولان تا تلاش برای تامین اجاره‌بهای مستاجران کم‌درآمد و تهیه سبد ارزاق.

خسارت بارندگی‌ها در سیستان و بلوچستان

بارندگی‌ها به ۵۱ واحد مسکونی در سیستان و بلوچستان خسارت وارد کرد مدیرکل بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان از خسارت به ۵۱ واحد مسکونی استان بر اثر سامانه بارشی مونسون و سیل خبر داد. مصطفی بیک مداح مدیرکل بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان گفت: فعالیت سامانه بارشی مونسون و سیل از روز دوشنبه تا کنون به ۵۱ واحد مسکونی این استان خسارت زده است.

قیمت آپارتمان در تهران؛ ۶ مرداد ۱۴۰۱

براساس مشاهدات میدانی در مناطق مختلف تهران با توجه به امکانات اطراف منزل و موقعیت آن قیمت‌های مختلفی را می‌بینیم. در این گزارش از مناطق ۲۲ گانه تهران یک مورد قیمت مسکن را با عمر بنای بین یک تا ۴۳ سال و متراژ بین ۴۰ تا ۲۶۰ متر گردآوری کردیم.

انفجار شدید در مسکن مهر خرم آباد

موج انفجار 6 تن را راهی بیمارستان کرد. سرپرست آتش نشانی خرم‌آباد، گفت: ساعتی پیش، موج انفجار در فاز یک مسکن مهر کمالوند باعث تخریب برخی از واحدهای یکی از مجتمع‌های مسکونی و مصدومیت ۶ نفر شد.منصور میرزایی به تشریح این حادثه پرداخت و خاطر نشان کرد: ساعت ۲۱:۱۶ دقیقه چهارشنبه شب مورخ ۵مرداد ماه ۱۴۰۱ طی تماس های متعدد مردمی با سامانه ۱۲۵ مرکز کنترل و فرماندهی سازمان آتش نشانی از وقوع یک فقره حادثه‌ی انفجار در فاز ۱ مسکن مهر باخبر شده و در پی آن دو اکیپ امداد و نجات و دو ایستگاه آتش نشانی به محل حاد

خسارت سیل به ۵۱ واحد مسکونی سیستان و...

مدیرکل بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان گفت: فعالیت سامانه بارشی مونسون و سیل از روز دوشنبه تا کنون به ۵۱ واحد مسکونی این استان خسارت زده است. مصطفی بیگ مداح روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به آمادگی بنیاد مسکن برای امدادرسانی به سیل‌زدگان اظهارداشت: تجهیزات و ماشین‌آلات بنیاد مسکن در چهار منطقه سیستان و بلوچستان مستقر شده است.

قیمت آپارتمان پنجم مرداد ۱۴۰۱

قیمت آپارتمان در مناطق ۲۲ گانه تهران را می‌توانید در این گزارش مشاهده کنید. براساس مشاهدات میدانی در مناطق مختلف تهران با توجه به امکانات اطراف منزل و موقعیت آن قیمت‌های مختلفی را می‌بینیم. در این گزارش از مناطق ۲۲ گانه تهران یک مورد قیمت مسکن را با عمر بنای بین یک تا ۳۰ سال و متراژ بین ۴۰ تا ۲۰۰ متر گردآوری کردیم.

قلعه‌نویی: با ۲۰ میلیارد نمی‌توان خانه...

سرمربی تیم فوتبال گل‌گهرسیرجان گفت: یک بازیکن ۲۰ میلیارد دستمزد می‌گیرد اما نمی‌تواند خانه بخرد. امیر قلعه‌نویی در حاشیه تمرین گل‌گهرسیرجان در جمع خبرنگاران اظهار داشت: سه چهار بازیکن‌مان را در نقل‌وانتقالات از دست دادیم اما ۹۰ درصد بازیکنان‌مان را حفظ کردیم. شاکله اصلی تیم را حفظ کردیم. دو سه بازیکن خیلی خوب به ما اضافه شدند، بازیکن برزیلی بیاید خیلی از مشکلات ما حل می‌شود.

خانه 90 متری نارمک

قیمت تقریبی خرید و فروش آپارتمان در ۲۲ منطقه تهران را می‌توانید در این گزارش مشاهده کنید. بر اساس بررسی‌های میدانی برای قیمت مسکن در تهران، مشاورین املاک سطح شهر قیمت تقریبی خرید و فروش آپارتمان در مناطق ۲۲ گانه تهران را به شرح جدول زیر اعلام کردند.

مرداد آخرین مهلت مالیات خانه های خالی

پایان مرداد ماه آخرین مهلت پرداخت مالیات واحدهای مسکونی خالی مالکین واحدهای مسکونی خالی حداکثر تا پایان مردادماه ۱۴۰۱ فرصت دارند با مراجعه به درگاه خدمات الکترونیکی سازمان مالیاتی به نشانی my.tax.gov.ir نسبت به پرداخت مالیات متعلق اقدام نمایند.

قیمت مسکن روستایی ۴ تا ۵ میلیون

رئیس بنیاد مسکن گفت: رئیس جمهور مستقیم خود دستور داده که تسهیلات ۲۰۰ میلیون تومانی برای مسکن روستایی تا لحظه واریز پیگیری شود.امروز آقای اکبر نیکزاد رئیس بنیاد مسکن از آخرین وضعیت نوسازی واحدهای مسکن روستایی و نهضت ملی مسکن در جمع خبرنگاران به سوالات پاسخ داد

املاک لاکشری پایتخت

در تلاطم بازار مسکن و وضعیت اقتصادی نابسامان که بسیاری از خانوارها حتی برای اجاره یک واحد ۵۰ متری در جنوب شهر با چالش روبه‌رو هستند، هنوز خانه‌های لوکس با قیمت‌های نجومی در آگهی‌های اینترنتی به چشم می‌خورد که هوش از سر آدم می‌برد.

سوداگری به بهای جان شهر

بالا بودن ارزش زمین در استان قزوین سبب شده تا در سال‌های اخیر شاهد تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی به مسکونی برای دستیابی به ارزش افزوده باشیم. یکی از این تغییر کاربری ها مربوط می شود به زمین های شهر الوند که به زمین های شلویری و گلچین معروف است . زمین های گلچین و شلویری جزو مرغوب ترین زمینهای کشاورزی شهر الوند است که در بررسی های بعمل آمده حتی تا عمق 10 متری نیز هیچ رگه ای از ماسه در این زمین ها دیده نمی شود .

صدور یک هفته‌ای پروانه ساخت در تهران

زمان تکمیل ساخت ۳ هزار واحد مسکونی معاون شهردار تهران از صدور یک هفته‌ای پروانه ساخت و ساز در پایتخت خبر داد و گفت: کلنگ زنی ۳ هزار واحد مسکن ملی شروع شده و عملیات طراحی و پروانه آن به زودی شروع می‌شود. این واحدها سه ساله ساخته خواهند شد.

بحران در بازار مسکن

بلایی که سر مستاجران می آید | مستاجرانی که حاشیه نشین می‌شوند افزایش نرخ اجاره‌بها باعث بحران در بازار مسکن شد. مستاجران این روزها مدام در حال حساب و کتاب هستند، دنبال فرمولی می‌گردند تا کف حقوق و دستمزدهایشان را به سقفی برسانند که خانه‌ای مناسب گرفته و در آن زندگی کنند. اما مشکل اینجاست که تعیین نرخ اجاره بها توسط بنگاه‌داران و صاحب‌خانه‌ها از هیچ قاعده و قانونی تمکین نمی‌کند.

شرط فروش ملک مالکان

برخی فروشندگان ملک در زمان تفاهم نهایی با خریدار، خواهان درج بندی در قرارداد می‌شوند؛ بندی که در آن فروشنده بین بازه ۲۴ تا ۷۲ ساعت از خریدار وقت می‌خواهد تا در صورتی که موفق به خرید ملک جدید شد، این قرارداد جاری و نهایی خواهد شد.

۴ میلیارد دلار سرمایه ایرانی در جیب...

ایرانی‌ها، در کمتر از سه سال سه هزار و ۹۶۰ میلیون دلار از سرمایه خود را به ترکیه منتقل کرده‌اند. چه عواملی در خروج این میزان از سرمایه موثر بوده است؟ شرایط اقتصادی اخیر در ایران باعث شده برخی تمایل داشته باشند سرمایه خود را در کشورهای همسایه به‌ویژه ترکیه درگیر کنند. در چند سال گذشته چه میزان از سرمایه ایرانی‌ها به کشور ترکیه منتقل شده است؟