قوانین املاک / با قوانین و مسائل حقوقی املاک در فروش و اجاره آشنا شوید

با قوانین و مسائل حقوقی املاک در فروش و اجاره آشنا شوید

با قوانین و مسائل حقوقی املاک در فروش و اجاره آشنا شوید

مسائل حقوقی املاک عرصه و اعیان خرید، فروش یا اجاره مسکن مانند بسیاری از مناسبات انسانی و اقتصادی مسائل حقوقی خود را دارد. آگاهی از این مسائل می‌تواند معامله مورد نظر را به معامله‌ای دلچسب و موفق تبدیل کند. عدم آگاهی کافی از قوانین حقوقی املاک نیز ممکن است چالش‌ها و مشکلاتی جدی را برای دو طرف به همراه داشته باشد. به همین دلیل توجه به مسائل حقوقی املاک در هنگام خرید، فروش، رهن یا اجاره می‌تواند بسیار مهم و حتی در بعضی مواقع سرنوشت‌ساز باشد.


قوانین رهن و اجاره و چارچوب‌های قرارداد بین مالک و مستاجر، همیشه چالش‌های زیادی به‌همراه دارند. بخش مهمی از مسائل حقوقی املاک به این بخش مربوط می‌شود. در ادامه، یکی از سوال‌های چالشی مربوط به این بخش را بررسی می‌کنیم.

من یک واحد آپارتمان خریدم اما به بانک چند قسط بدهکارم و خانه‌ام رهن بانک است. چه زمانی مزایده آن برگزار می‌شود؟

پاسخ کارشناس: اداره اجرای اسناد رسمی به نیابت از بانک خانه را بابت بدهی به مزایده خواهد‌ گذاشت و این امر نیاز به طی مراحل اداری و قانونی مثل ابلاغ و نشر آگهی مزایده دارد. اینکه چه زمانی این مزایده را برگزار کند، بستگی به بانک دارد.

سوال بالا، مربوط به ملکی بود که سند آن در رهن بانک است. در برخی از موارد، ملکی که افراد اجاره می‌کنند، بنا به مشکلات بدهی مالک، به مزایده گذاشته می‌شود. درنتیجه مزایده ملکی که مستاجر دارد برای ساکن کنونی مشکلاتی ایجاد می‌کند. در این موارد، مستاجر می‌تواند دادخواست استرداد ودیعه علیه موجر را به دادگاه مطرح کرده و مشکل خود را پیگیری کند.

حقوقی املاک

مسائل حقوقی املاک در حوزه خرید و فروش
در ادامه، برخی از سوال‌های پرتکرار مخاطبان را می‌خوانید که درباره قوانین حقوقی املاک در خرید و فروش خانه و املاک دیگر، مطرح شده‌اند. نکته مهم اینکه بررسی عمیق‌تر مسائل حقوقی املاک نیاز به مشاوره دقیق کارشناسان حقوقی دارد. نکات مطرح شده در این مطلب، تنها برای آشنایی کلی مخاطبان با قوانین املاک ذکر شده‌اند.

برای خرید خانه حتماً باید قولنامه نوشته‌ شود، یا انتقال سند در دفتر اسناد رسمی کافی است؟
پاسخ کارشناس: می‌توان با تنظیم یک قرارداد نقل و انتقال در دفترخانه، سند انتقال را تنظیم کرد.

در خرید خانه پیش‌فروش چه مواردی را باید رعایت کنیم؟
پاسخ کارشناس: در قانون پیش‌فروش ساختمان، مصوب ۱۳۸۹ و آیین‌نامه آن مصوب ۱۳۹۳، شرایط متعددی ازجمله تنظیم رسمی قرارداد در دفترخانه، پرداخت ۱۰درصد در زمان تنظیم سند قطعی، صدور قبوض اقساطی، صدور شناسنامه فنی مستقل برای هر واحد توسط شهرداری و … پیش‌بینی شده است.

آیا برای خرید خانه‌ای که سه مالک دارد، نوشتن قولنامه کفایت می‌کند؟
پاسخ کارشناس: در املاک مشاعی می‌توان سهم هر مالک را خرید ولی تصرف در مال مشاع نیاز به اجازه همه شرکا دارد.

چالش‌های حقوقی سند و مالکیت
اگر در یک ملک ورثه‌ای یکی از ورثه‌ها حاضر به فروش نباشد، تکلیف بقیه چیست؟
پاسخ کارشناس: بهترین روش در مورد اموال فرد فوت شده اعم از منقول و غیرمنقول (ماترک) دادخواست تقسیم ماترک و مهر و موم آن است. (مطلب مرتبط: مراحل انحصار وراثت در املاک)

خانه مسکن مهر خریده‌ام و آن را قولنامه کردم، تنها سند ما وام خانه است، مشخصات خانه که با مشاعات باشد را از آن‌ها نگرفته‌ام، بعدها به مشکل برمی‌خورم؟
پاسخ کارشناس: مسکن مهر شرایط خاص خود را برای نقل و انتقال دارد و مهم‌ترین نکات در انتقال آن استعلام مالکیت از شرکت عمران شهرهای جدید یا اداره راه و شهرسازی و آگاهی از نقل و انتقال زیر نظر آن‌هاست. همچنین اینکه باید مشخصات خانه ازجمله بلوک، طبقه و واحد مشخص باشد. خرید با قولنامه در این مورد با ریسک همراه است.

بیشتر بخوانید: قولنامه خانه چیست و چه تفاوتی با اسناد دیگر دارد؟
حقوقی املاک

آیا فروش ملکی که در اجاره است مشکل قانونی دارد؟
پاسخ کارشناس: در صورتی که خریدار از اجاره ملک اطلاع داشته‌ باشد و این مورد در قرارداد فروش قید شده‌ باشد، خریدار قائم مقام فروشنده در قرارداد اجاره محسوب می‌شود. در غیر این صورت برای خریدار حق فسخ قرارداد فروش وجود دارد.

آیا قسمتی از ملک که در طرح شهرداری است در قرارداد فروش ذکر می‌شود؟
پاسخ کارشناس: خرید و فروش مقدار واقع در طرح‌های شهرداری که در میان مردم به عقب‌نشینی معروف است بستگی به توافق افراد دارد. هر چند در سند رسمی ملک متراژ مشخص است ولی معمولاً افراد این میزان را از متراژ کل ملک کسر کرده و مبلغ باقیمانده را به فروشنده پرداخت می‌کنند.

قوانین حقوقی املاک در رهن و اجاره
مالک و مستاجر همیشه در کنار آمدن درباره مفاد قرارداد خود چالش‌هایی دارند. بخش‌های مهمی از این چالش‌ها به عدم شناخت قوانین قرارداد اجاره مربوط می‌شود. البته به‌هرحال شرایط خاصی هم هستند که در قرارداد به آن‌ها اشاره نمی‌شود. درنهایت آشنایی با قوانین حقوقی املاک در رهن و اجاره، به‌طور کلی به حل ساده‌تر چالش‌ها کمک می‌کند.

اگر بین مبایعه‌نامه و انتقال سند، مالک قیمت را بالا ببرد چه کاری می‌توان انجام داد؟
پاسخ کارشناس: در قانون روابط موجر و مستأجر چنین امری پیش‌بینی نشده‌ است، ولی در صورتی که طرفین به این امر رضایت بدهند و در قرارداد ذکر شود، اشکال قانونی ندارد و مستند به ماده ۱۰ قانون مدنی برای طرفین لازم‌الاجرا است.

آیا امکان منعقد کردن قرارداد اجاره‌ خانه به مدت ۹ ماه وجود‌ دارد؟
پاسخ کارشناس: در قرارداد اجاره قید مدت الزامی است ولی حداقل و حداکثری برای آن ذکر نشده‌ است.

آیا قرارداد بدون کد رهگیری در اجاره منزل مشکل حقوقی دارد؟
پاسخ کارشناس: کد رهگیری براساس مصوبه هیئت وزیران برای آژانس‌های املاک لازم‌الاجراست ولی تأثیر حقوقی در قراردادهای خرید و فروش و اجاره ندارد، مثلا باعث عدم قطعیت و عدم وقوع یک قرارداد نمی‌شود. تنها تأثیر آن در جنبه اثباتی موضوع در محاکم قضایی است که به وسیله آن بهتر می‌توان موضوع دعوای مطروحه را اثبات کرد. همچنین دریافت کد رهگیری مانع از کلاهبرداری و فروش مال غیر می‌شود.

مطلب مرتبط: اجاره نامه و اصول قانونی که در زمان عقد این قرارداد باید رعایت کنید
قوانین شارژ ساختمان

مبلغ کمیسیون مشاوران املاک در تهران با سایر استان‌ها تفاوت دارد؟
پاسخ کارشناس: بله متفاوت است. نرخ کمیسیون را اتحادیه هر شهر تعیین می‌کند. (مطلب مرتبط: کمیسیون املاک در تهران چقدر است؟)

آیا با نداشتن پایان‌کار ساخت ملک می‌توان آن ملک را اجاره داد؟
پاسخ کارشناس: مستند به ماده ۲۲ قانون ثبت اسناد و املاک، فردی مالک است که سند رسمی دارد یا سابقه ثبتی به نام اوست. پس هرگونه نقل و انتقال اموال غیرمنقول مانند زمین و ساختمان باید به‌صورت رسمی باشد. در صورتی که سند اولیه به نام افراد باشد یا قولنامه (بیع‌نامه) ملکی به نام فرد باشد می‌توان آن را اجاره داد و وجود یا عدم وجود پایان‌کار مانع اجاره دادن ملک نیست.

حق مستاجر در ملک اجاره‌ای
این درست است که اگر کسی ۵ سال در یک خانه اجاره‌نشین باشد، می‌تواند نسبت به آن خانه ادعا داشته‌باشد؟
پاسخ کارشناس: خیر، چنین حقی ایجاد نمی‌شود.

اگر ملکی مدت زیادی دست مشتری باشد آیا می‌توان به لحاظ قانونی حقی داشته ‌باشد.
پاسخ کارشناس: باور غلطی است که رایج شده است. هیچ حقی برای مستأجر ایجاد نمی‌شود.

مسائل حقوقی املاک در دیگر موارد
تفاوت سرقفلی و حق کسب ‌و ‌پیشه چیست؟
پاسخ کارشناس: هر دو مربوط به ملک تجاری است. حق کسب ‌و ‌پیشه مربوط به قانون روابط موجر و مستأجر سال ۵۶ است و به معنی شهرت تجاری و معروفیتی است که مستأجر در طول زمان ایجاد می‌کند. حق سرقفلی مربوط به قانون روابط موجر و مستأجر سال ۷۶ به بعد است و به معنی مبلغی است که مستأجر به‌عنوان حق تقدم در هنگام اجاره به موجر پرداخت و زمان تخلیه به نرخ روز دریافت می‌کند.

آیا می‌توان در فضای مشاع با نظر اعضای هیئت‌مدیره یا اکثریت مالکان باشگاه ورزشی ایجاد کرد؟
پاسخ کارشناس: هرگونه تصرف در مشاعات آپارتمان‌ها به دلیل مالکیت تک‌تک افراد در آن صرفاً با رضایت همه مالکان املاک امکان‌پذیر است.

  • تفاوت شماره پلاک ثبتی و تفکیکی در چیست؟

    تفاوت شماره پلاک ثبتی و تفکیکی در چیست؟

    شماره پلاک ثبتی به این صورت است که از دو قسمت اصلی و فرعی تشکیل شده است که ممکن است قطعه اصلی یکپارچه باقی بماند و شماره فرعی وجود نداشته باشد. اما شماره پلاک تفکیکی به این صورت است که ملک به دو یا چند قسمت تقسیم می‌شود و برای هر قسمت از ملک پلاک تفکیکی درنظر گرفته می‌شود.

  • قانون تغییر کاربری مسکونی

    قانون تغییر کاربری مسکونی

    تغییر کاربری زمین مسکونی به تجاری از ۲ طریق انجام می‌شود از طریق تخریب و نوسازی تغییر کاربری به تجاری از طریق دریافت مجوزهای لازم

  •  قوانین زیربنایی

    قوانین زیربنایی

    چنانچه بعد از تخریب ملک، عرض آن بیشتر از مقدار درج‌شده در سند ملکی باشد، مالک موظف به اصلاح سند خواهد بود. راه دیگر این است که متراژ اضافی بر عرض در سند علاوه بر درز انقطاع از طرفین رها شود. کمی سخت شد؟ حق دارید.

  •  نکته طلایی برخورداری از امتیازات شهرداری

    نکته طلایی برخورداری از امتیازات...

    برخی مواقع افراد از طرح‌های شهرداری اطلاع حاصل می‌کنند و قبل از اجرای طرح‌ها، خود به تخریب و بازسازی بنا می‌پردازند. در واقع قبل از اینکه دستوری از جانب شهرداری صادر شده باشد، اقدام به عقب‌نشینی ملک می‌کنند. دقت داشته باشید در این هنگام شهرداری وظیفه‌ای برای پرداخت مبلغ بهای ملک به مالک نخواهد داشت.

  •  مشارکت در ساخت

    مشارکت در ساخت

    مشارکت در ساخت یک نوع قرارداد دو طرفه است که در یک طرف آن مالک خانه و طرف دیگر سازنده ملک قرار دارد . در این معامله پر سود زمین یا ملک کلنگی دارایی مالک ، و سرمایه و تخصص ساخت و ساز ، دارایی سازنده یا مجری طرح است . هر دو طرف معامله با قراردادن سرمایه های خود به یکدیگر ، ملک کلنگی و یا قدیمی را تبدیل به یک آپارتمان نوساز چند طبقه می کنند و در نهایت در سود این ساخت و ساز با هم شریک می شوند.

  •  مالیات بر ساخت و ساز

    مالیات بر ساخت و ساز

    بر اساس مصوبه این قانون، هرگونه ساخت و ساز مسکن توسط سازندگان حقیقی اعم از خرده‌سازان (بساز و بفروش‌ها) و انبوه‌سازان، شامل ۱۵ تا ۲۵ درصد مالیات از محل سود سازنده، از اولین فروش آن واحد مسکونی می‌شود.

  •  شرایط معافیت مالیاتی ملک

    شرایط معافیت مالیاتی ملک

    مکان زندگی هریک از افراد خانواده، اجداد یا افراد تحت تعهد صاحب ملک، ملک تجاری محسوب نمی‌شود و مشمول پرداخت مالیات نیست. در صورتی که با ارائه اسناد ثابت شود که مبلغی برای اجاره پرداخت می‌شود، مالیات به آن تعلق می‌گیرد. گاهی صاحب ملک، واحد مسکونی خود را با عقد قراردادی اجاره می‌دهد و مکان دیگری را برای محل زندگی خود اجاره می‌کند.

  • قوانین ساخت پارکینگ

    قوانین ساخت پارکینگ

    ساخت پارکینگ در تعدادی زیادی از ساختمان‌ها با توجه به نقشه موجود در پروانه‌ی ساخت ضروری است. درصورتی‌که سازنده دست به ساخت پارکینگ غیرقابل استفاده‌ای بزند یا پارکینگی خلاف قوانین اصولی درنظر گرفته شده بسازد، به‌دلیل تخلف ملزم به پرداخت جریمه است.

  • مالیات بر نقل و انتقال

    مالیات بر نقل و انتقال

    عوارضی که ناشی از خرید و فروش واحد مسکونی یا تجاری یا تسلیم حق بهره برداری و تشکیل و ساخت وصول می‌گردد، دو دسته است: مالیات بر نقل و انتقال ملک: براساس ماده ۵۹ قانون مالیات‌های مستقیم، هرگونه جابه‌جایی و انتقال ملک مشمول ۵ درصد مالیات بر ارزش معامله می‌شود.

  • نقل و انتقال املاک وقفی

    نقل و انتقال املاک وقفی

    به طور کلی خرید املاک وقفی از آن جهت بین مردم دارای اهمیت است که این املاک نسبت به املاک عادی قیمت کمتری دارند اما صرف خرید این املاک به ای معنا نیست که اشخاص بعد ها بخواهند نسبت به اراضی ادعای مالکیتی داشته باشند.

  • مالیات بر درآمد اجاره ملک چیست؟

    مالیات بر درآمد اجاره ملک چیست؟

    مالیات بر درآمد اجاره ملک ، به عنوان یکی از انواع مالیات بر درآمد املاک، مالیاتی است که از فرد اجاره دهنده، اخذ می شود. به این ترتیب، بر درآمدی که اجاره دهنده، از راه اجاره دادن ملک، کسب کرده، با شرایط مقرر در قانون، مالیات تعلق می گیرد که به این مالیات، مالیات بر درآمد اجاره ملک یا به اختصار مالیات اجاره گفته می شود.

  • شناسه یکتا سند مالکیت چیست؟

    شناسه یکتا سند مالکیت چیست؟

    یکی از اطلاعاتی که در هنگام ثبت نام در سامانه املاک و اسکان کشور، مالکین املاک ملزم به وارد کردن آن در این سامانه می باشند، شناسه یکتا سند مالکیت یا همان کد یکتا ملک یا شماره دفتر املاک آن می باشد. لذا برای بسیاری از اشخاص این سوال مطرح می شود که شماره دفتر املاک در سند کجاست؟

  • استعلام سند ملکی با شماره ملی

    استعلام سند ملکی با شماره ملی

    شاید برایتان پیش آمده باشد که بخواهید از وضعیت ثبتی ملکی که به نام خودتان است آگاهی پیدا کنید. در این مواقع می توانید به دفتر ثبت اسناد مراجعه کنید از آنها درخواست استعلام ثبت سند نمایید.

  • نحوه فک رهن سند خانه

    نحوه فک رهن سند خانه

    روش تسویه حساب کامل جهت فک رهن خانه تسویه حساب کامل با بانک در این روش الزامی است. در این شرایط، بانک به محاسبه اصل بدهی شما بدون در نظر گرفتن سود وام پرداخته و شما بایستی اقدام به پرداخت بدهی خود نمایید. با انجام این کار، فک رهن سند خانه شما انجام می شود.

  • مراتب ابطال سند المثنی

    مراتب ابطال سند المثنی

    در مباحث گذشته روش صدور سند مالکیت المثنی بطور مشروح توضیح داده شد حال چنانچه بعد از صدور و تسلیم سند المثنی سندمالکیت اولیه پیدا شود .

  • هزینه انتقال سند ملک بر عهده کیست  خریدار یا فروشنده

    هزینه انتقال سند ملک بر عهده کیست ...

    در هر معامله ای که انجام می شود به جز آثار اصلی آن یک سری مسائل فرعی نیز وجود دارد که تکلیف آن هم باید مشخص شود و اگر مشخص نشود تابع عرف و قانون خواهد بود هزینه های قبل از تنظیم سند

  • صدور سند مالکیت المثنی

    صدور سند مالکیت المثنی

    وقتی که سند مالکیتی از بین برود، مثلاً دچار آتش سوزی و حریق گردد و اثری از آن باقی نماند یا گم شود، مالک می تواند از اداره ثبت محل وقوع ملک، تقاضای صدور سند مالکیت المثنی نماید

  • معیارهای تعیین عوارض نوسازی شهرداری

    معیارهای تعیین عوارض نوسازی شهرداری

    معیارهای تعیین عوارض نوسازی شهرداری چیست میزان قابل پرداخت عوارض نوسازی شهرداری امکان دارد که در استان ها و شهر های مختلف تفاوت داشته باشد.

  • جبران خسارت در نتیجه عقب نشینی ملک

    جبران خسارت در نتیجه عقب نشینی ملک

    اولین نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که قانون به شهرداری اجازه می‌دهد طرح‌های نوسازی و بهینه‌سازی معابر را، هر گونه که صلاح می‌داند، اجرا کند. این قاعده به این معنا است که شما به ناچار باید با شهرداری همکاری کنید و آن مقدار از ملک را که لازم است.

  • قوانین مربوط به املاک مشاع

    قوانین مربوط به املاک مشاع

    برخی از ملک ها به یک نفر تعلق نداشته و چند نفر در آن شریک هستند. در این صورت این ملک را مشاع می گویند.