بازار املاک / تفاوت اجاره به شرط تملیک با رهن و اجاره معمولی

تفاوت اجاره به شرط تملیک با رهن و اجاره معمولی

تفاوت اجاره به شرط تملیک با رهن و اجاره معمولی

وقتی قیمت مسکن بالا می‌رود، کارشناسان تلاش می‌کنند طرح تازه‌ای پیش بکشند تا شاید زهر بازار را بگیرند. ایده اجاره به شرط تملیک فقط یکی از این موارد است.

اجاره به شرط تملیک
پیش از این کشورهای مختلفی «اجاره به شرط تملیک» را امتحان کرده‌اند و بعضی‌هایشان جواب گرفته‌اند. 

این روش از نظر فنی مدلی است میان اجاره و خرید و برای اجرا به کمک نظام بانکی نیاز دارد. برای شک و تردید در اجرایی بودن طرح همین مسئله کافی به نظر می‌رسد اما ساختار خود بازار مسکن هم در ایران کاملا متفاوت از اروپاست.

 پس چرا هنوز گروهی از کارشناسان معتقدند می‌توان به کمک طرح اجاره به شرط تملیک گره کور بازار مسکن و قیمت آپارتمان را باز کرد؟ 

اجاره به شرط تملیک روشی است که در آن مستأجر ابتدا ملک را اجاره می‌کند اما با پرداخت تدریجی اجاره‌بها و انجام تعهدات مشخص، در پایان دوره قرارداد مالک آن خانه می‌شود.

این روش در واقع نوعی ترکیب میان اجاره و خرید اقساطی است.

 یعنی شخص هم از ملک استفاده می‌کند (مثل مستأجر معمولی) و هم به تدریج اقساط مالکیت را می‌پردازد (مثل خریدار اقساطی). 

در پایان قرارداد هم اگر تمام اقساط پرداخت شده باشد، مالکیت رسمی ملک به نام مستأجر منتقل می‌شود.

مکانیزم اجاره به شرط تملیک معمولاً در قالب یک قرارداد بین سه‌ طرف جلو می‌رود؛ اول مالک یا شرکت سازنده که ملک را عرضه می‌کند. دوم مستأجر یا متقاضی خرید خانه و سوم نهاد حمایتی یا بانک که وظیفه تأمین مالی طرح را بر عهده دارد.

کل فرآیند را می‌توان به روش ساده توضیح داد. ابتدا بانک یا مؤسسه مالی، خانه‌ای را خریداری و به نام خود ثبت می‌کند. سپس آن را با قرارداد اجاره به شرط تملیک در اختیار متقاضی قرار می‌دهد.

متقاضی ماهانه مبلغی را به عنوان اجاره‌بها به اضافه قسط تملیک می‌پردازد و در پایان یک دوره مثلاً پنج تا ۱۰ ساله، مالکیت کامل به او منتقل می‌شود.

 در طول مدت قرارداد اگرچه مالک رسمی «بانک» است اما مستأجر حق استفاده و سکونت در آن را دارد. پس از پایان اقساط و عمل به تعهدات، بانک سند را به نام مستأجر می‌زند.

بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه پیش از این طرح اجاره به شرط تملیک را با نام‌ها و قالب‌های متفاوت به کار گرفته‌اند.

 به‌عنوان مثال این روش در انگلستان به اسم Hire-Purchase ، در آمریکا و کانادا با عنوان Leasing یا Rent-to-Own و در فرانسه به اسم Credit-Bail شناخته می‌شود. در بعضی کشورهای عربی نیز به آن «شراء مؤاجره» می‌گویند.

در آمریکای شمالی و به‌ویژه کانادا، این روش به مستأجرانی که امتیاز اعتباری پایین یا نقدینگی کافی برای پیش‌پرداخت سنتی ندارند، فرصت می‌دهد در طول زمان برای خرید خانه آماده شوند.

در آمریکا این روش به شکلی پرحاشیه اجرا می‌شود. گزارش‌های متعددی وجود دارد مبنی بر اینکه به دلیل ضعف قوانین حمایت از مصرف‌کننده، اگر مستأجری در نهایت قادر به خرید خانه نبود، تمام سرمایه‌‌اش را از دست می‌دهد!

این قراردادها در برخی کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، در قالب مسکن اجتماعی توسط دولت‌ها اجرا می‌شود.

 یعنی دولت خانه‌های ارزان‌قیمت را برای دوره‌ای مشخص (مثلاً هشت سال) به افراد کم‌درآمد اجاره می‌دهد تا در نهایت خودشان برای مالکیت این خانه‌ها بجنگند. 

این رویکرد باعث می‌شود برعکس آمریکا با یک ابزار حمایتی و اجتماعی برای خانه‌دار کردن اقشار کم‌درآمد روبرو باشیم.

در کشورهای اسلامی جنوب شرق آسیا، مانند مالزی و اندونزی، نیز شاهد اجرای طرح اجاره به شرط تملیک هستیم. 

بانک‌های اسلامی این کشورها با رعایت اصول شرعی، خانه را خریداری کرده و در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک به متقاضی واگذار می‌کنند. نتیجه این مدل، افزایش دسترسی اقشار متوسط به مسکن بدون نیاز به وام ربوی بوده است.

قیمت مسکن خرید آپارتمان مستاجر اسباب‌کشی [کلیک و کشیدن برای جابجایی] بزرگ‌ترین چالش اجرای طرح اجاره به شرط تملیک در ایران، وجود تورم لجام‌گسیخته و نوسانات شدید قیمت مسکن است

اجاره به شرط تملیک با بازار مسکن ایران سازگار است؟
بازار مسکن ایران در سال‌های اخیر با افزایش شدید قیمت‌ها، کاهش قدرت خرید و نرخ بالای اجاره روبه‌رو بوده است. بعضی کارشناسان اعتقاد دارند در چنین شرایطی، اجاره به شرط تملیک می‌تواند یک میان‌بر برای خانه‌دار شدن اقشار متوسط و جوانان باشد.

اجاره به شرط تملیک از نظر فقهی و حقوقی در ایران شناخته شده است و در قانون عملیات بانکی بدون ربا (مصوب ۱۳۶۲) به‌عنوان یکی از شیوه‌های اعطای تسهیلات بانکی پذیرفته شده است.

 با این حال، استفاده از آن در بخش خصوصی و بازار مسکن عادی کشور با چالش‌هایی روبروست.

اجازه بدهید موضوع را به طور خلاصه مطرح کنیم؛ این روش فقط زمانی کارآیی دارد که نظام مالی کشور از قراردادهای بلندمدت حمایت کند. ثبات نسبی بازار مسکن، یک شرط دیگر است.

نرخ سود بانکی نیز باید قابل پیش‌بینی و کنترل‌شده باشد. غیاب این سه شرط ممکن است باعث افزایش بدهی خانوارها یا ایجاد ریسک برای بانک‌ شود.

بزرگ‌ترین چالش اجرای طرح در ایران، وجود تورم لجام‌گسیخته و نوسانات شدید قیمت مسکن است. اگر قیمت نهایی ملک را ارزش آن در ابتدای قرارداد در نظر بگیریم، مالک در پایان به‌شدت متضرر خواهد شد. 

از طرف دیگر چنانچه قیمت را به روز محاسبه کنیم، مستأجر (خریدار) تضمینی برای حفظ توانایی و قدرت خرید خود در آینده ندارد، چون ممکن است قیمت آپارتمان چند برابر شود.

  • دولت مصمم به ساخت ۴ میلیون مسکن است

    دولت مصمم به ساخت ۴ میلیون مسکن است

    عضو هیئت‌‎‌ رئیسه مجلس گفت: شاهد عزم دولت از جمله شخص رئیس‌جمهور و وزیر راه و شهرسازی هستیم که به صورت روزانه برای اجرایی شدن پروژه ساخت ۴میلیون مسکن در ۴ سال تلاش می‌کنند.

  • تاثیر نوسانات قیمت آهن بر قیمت مسکن در سال ۱۴۰۰

    تاثیر نوسانات قیمت آهن بر قیمت مسکن در...

    با توجه به اینکه در پروژه‌های ساختمان سازی بخش زیاد و چشمگیری از هزینه‌ها مرتبط با آهن آلات است، نوسانات قیمت آهن طی سال‌های اخیر به خصوص قیمت میلگرد، تیرآهن و پروفیل را بر قیمت مسکن نمی‌توان نادیده گرفت. از آنجایی که قیمت مسکن و آهن آلات رابطه کاملا مستقیم با یکدیگر دارند آگاهی از قیمت محصولات آهنی کمک شایانی در پیش بینی قیمت مسکن می‌کند.

  • شرایط دریافت وام خود مالکی مسکن

    شرایط دریافت وام خود مالکی مسکن

    عضو هیأت مدیره بانک مسکن گفت: هر خود مالکی، اگر بیشتر از دو واحد مسکونی بسازد انبوه ساز شخصی محسوب می‌شود، میزان وام متقاضیان ساخت مسکن خود مالکی با تسهیلات انبوه سازان، هیچ فرقی ندارد و متقاضی می‌تواند از بانک مسکن یا سایر بانک‌ها دریافت کند.

  • بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری از دید مردم کجاست؟

    بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری از دید...

    مردم فعالیت در بازار زمین و مسکن را براساس نظرسنجی بهترین روش سرمایه‌گذاری می‌دانند. در طرح سنجش نگرش مردم ایران درباره وضعیت اقتصادی کشور با جامعه آماری شهروندان بالای ۱۸ سال کل کشور و تعداد نمونه ۱۶۱۲ که به شیوه مصاحبه تلفنی در آبان ۱۴۰۰ اجرا شد، در سوالی از مردم پرسیده شده است «اگر مبلغی پول در اختیار داشته باشید ترجیح می‌دهید در کجا سرمایه‌گذاری کنید؟»

  • ماجرای خانه‌های ۲۵ متری از کجا آغاز شد؟

    ماجرای خانه‌های ۲۵ متری از کجا آغاز شد؟

    به نظر می‌رسد با توجه به تقاضا در شهری مانند تهران، باید روی میانگین ۵۰ متر مربع صحبت کنیم حال ممکن است ۲۰ درصد پایین‌تر یا بالاتر باشد اما نباید در آن خیلی دخالت کنیم؛ باید بگذاریم این اتفاق رخ دهد و ببینیم بازار چه واکنشی نسبت به آن نشان می‌دهد.

  • اجاره بهای مسکن در بیرجند ۱۵ درصد افزایش یافت

    اجاره بهای مسکن در بیرجند ۱۵ درصد...

    رئیس اتحادیه مشاوران املاک بیرجند از افزایش اجاره‌های مسکن از ابتدای سال تاکنون خبر داد و گفت: وضعیت اجاره های مسکن نسبت به ابتدای سال ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش یافته که علت گرانی هم چندان مشخص نیست.

  • لاکچری ترین خانه‌های تهران چند؟

    لاکچری ترین خانه‌های تهران چند؟

    قیمت هر متر مربع از خانه‌های اعیان‌نشین تهران که در اصطلاح بازار مسکن پنت‌هاوس خوانده می‌شود، معمولا بالای ۱۰۰ میلیون تومان است و بهای واحدهای نوساز به بیشتر از ۲۲۰ میلیون تومان هم می‌رسد. پیش‌بینی قیمت مسکن

  • آمار بانک مرکزی از بازار اجاره اشتباه است

    آمار بانک مرکزی از بازار اجاره اشتباه...

    بانک مرکزی در حالی از افزایش ۵۵ درصدی نرخ اجاره بها خبر داده که رئیس اتحادیه املاک کشور به شدت این موضوع را تکذیب کرده و از کاهش ۱۵ درصدی نرخ‌ها خبر داده است.

  • لزوم رعایت سقف ۲۵ درصدی اجاره همچنان ادامه دارد

    لزوم رعایت سقف ۲۵ درصدی اجاره همچنان...

    معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: طبق مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا تا سه ماه بعد از برطرف شدن شرایط کرونا مالکان موظف هستند تا سقف نرخ اجاره ۲۵ درصد را اعلام کنند.

  • قیمت شش منطقه محبوب در تهران

    قیمت شش منطقه محبوب در تهران

    شش منطقه از شهر تهران که محدوده سکونتی اقشار متوسط و بالا محسوب می‌شود در بین مناطق ۲۲ گانه حدود نیمی از معاملات مسکن را به خود اختصاص می‌دهد؛ تعداد قراردادهای خرید و فروش در یکی از مناطق مذکور (منطقه ۵) به تنهایی از هفت منطقه جنوبی تهران بیشتر است.

  • منابع بانکی برای بخش خدمات و بازرگانی هست اما برای ساخت مسکن نه

    منابع بانکی برای بخش خدمات و بازرگانی...

    در حالی که برخی مخالفان قانون جهش تولدی مسکن پرداخت تسهیلات به بخش مسکن برای ساخت 2 میلیون واحدمسکونی در سال را تورم‌زا می‌دانند، هر سال صدها هزار میلیارد تومان تسهیلات به بخش خدمات و بازرگانی پرداخت می‌شود اما نسبت به آثار تورمی آن نقدی مطرح نمی‌شود.

  • بازار مسکن شیراز همچنان بر مدار گرانی می‌چرخد

    بازار مسکن شیراز همچنان بر مدار گرانی...

    عضو کمیسیون عمران مجلس: بعید می‌دانم خانه ارزان شود بازار مسکن شیراز همچنان بر مدار گرانی می‌چرخد/ عضو کمیسیون عمران مجلس: بعید می‌دانم خانه ارزان شود افزایش نرخ تورم، مصالح ساختمانی، زمین و........ باعث شده تا روز به روز قیمت مسکن در شیراز افزایش یابد و افراد سالانه قدرت اجاره منزل نقلی هم در کلانشهر شیراز از دست بدهند و سال به سال برای ادامه زندگی به نقطه پایین تر مهاجرت کنند.

  • برخورد با مشاوران املاک قلابی

    برخورد با مشاوران املاک قلابی

    رییس اتحادیه مشاوران املاک گفت: به تازگی برخی دفاتر املاک به قصد فروش و اجاره، فایل‌های خود را در اختیار افراد غیر قرار می‌دهند که ضمن به خطر انداختن امنیت صاحب‌خانه، تخلف صنفی محسوب می‌شود و به جد با این موارد برخورد می‌کنیم.

  • اخبار ضد و نقیض از افزایش اجاره بها

    اخبار ضد و نقیض از افزایش اجاره بها

    بانک مرکزی در حالی از افزایش ۵۵ درصدی نرخ اجاره بها خبر داده که رئیس اتحادیه املاک کشور به شدت این موضوع را تکذیب کرده و از کاهش ۱۵ درصدی نرخ‌ها خبر داده است. بانک مرکزی در حالی در جدید‌ترین آمار منتشر شده از افزایش ۵۵ درصدی نرخ‌های اجاره خبر داده که رئیس اتحادیه مشاوران املاک و همچنین بررسی قیمت‌ها از کف بازار از کاهش ۱۰ تا ۱۵ درصدی نرخ‌ اجاره بها خبر می‌دهند.

  • بایدها و نبایدهای ساخت ۴ میلیون واحد مسکن

    بایدها و نبایدهای ساخت ۴ میلیون واحد...

    اقشار کم‌درآمد چقدر توانایی خرید این واحدها را دارند مشهد- رئیس‌جمهوری وعده داده است طی چهار سال تعداد چهار میلیون واحد مسکونی احداث خواهد کرد و این موضوع سوژه مورد بحث بازار پیرامون پیش‌نیازهای این وعده بزرگ است.

  •  افزایش ۲ برابری وام نوسازی مسکن روستایی در روزهای آینده

    افزایش ۲ برابری وام نوسازی مسکن...

    البرز نماینده ولی فقیه در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در حاشیه نشستی با اعضای انجمن خیرین مسکن ساز استان البرز از ۲۰۰ میلیونی شدن وام مسکن روستائی در روزهای آینده خبر داد.

  • دلار رئیسی در مسیر مسکن روحانی

    دلار رئیسی در مسیر مسکن روحانی

    دو روز پیش اعلام قیمت دلار بدون ذکر منبع و نام صرافی ممنوع شد. از دیروز هم مراجعی که قیمت ارز را اعلام می‌کنند، مبنای قیمت‌ها را نرخ دلار صرافی ملی قرار داده‌اند و صرافی ملی هم در شرایط کنونی دلار را حدود ۱۰ درصد ارزان‌تر از بازار آزاد می‌فروشد. این شرایط جدیدی که در بازار ارز ایجاد شده، یادآور نحوه مواجهه سیاستگذاران پیشین در برابر افزایش قیمت‌ها است

  • قیمت مسکن همچنان در مدار صعودی

    قیمت مسکن همچنان در مدار صعودی

    متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران در آبان ماه سال جاری ۳۲۰.۱ میلیون ریال بود که نسبت به ماه قبل ۱.۲ درصد افزایش نشان می‌دهد.

  • ۶۰ درصد درآمد خانوار را مسکن میبلعد

    ۶۰ درصد درآمد خانوار را مسکن میبلعد

    بررسی‌ها نشان می‌دهد خانوار‌های شهری به‌طور میانگین باید ۶۰ تا ۷۰ درصد درآمد ماهانه خود را برای تامین هزینه‌های مسکن خرج کنند. روزنامه همشهری نوشت: طبق آمار‌هایی که وزیر راه و شهرسازی و یک عضو کمیسیون عمران مجلس به آن استناد کرده‌اند، سهم هزینه مسکن در سبد خانوار‌های شهری به ۶۰ تا ۷۰ درصد رسیده است. میانگین این شاخص در جهان ۱۸ درصد برآورد می‌شود.

  • خرید خانه ۴۰ متری در تهران چقدر آب می‌خورد

    خرید خانه ۴۰ متری در تهران چقدر آب...

    قیمت مسکن در شهر تهران طی سال‌های قبل بسیار بالا رفته است. اما خرید یک خانه ۴۰ متری در شهر تهران چقدر هزینه برای خریداران دارد؟ داشتن یک سرپناه ساده برای زندگی حالا شاید برای برخی به یک رویا تبدیل شده باشد. افزایش قیمت مسکن در سال‌های اخیر باعث شده که بسیاری از زوج‌های جوان و افرادی که قصد خرید خانه دارند، از خیر آن بگذرند و به اجاره‌نشینی اکتفا کنند.

  • فروش خانه‌های لوکس ۲۰ تا ۹۹ میلیارد تومانی در پایتخت

    فروش خانه‌های لوکس ۲۰ تا ۹۹ میلیارد...

    فاصله طبقاتی آنچنان در کشور زیاد شده که از آن به عنوان گسل بین اقشار مختلف جامعه می‌توان نام برد؛ در حالی که ۶۰ تا ۷۰ درصد جامعه حتی توان خرید خانه‌های زیر ۱۰۰ و تا ۳ میلیارد تومان را ندارند، هستند کسانی که چند ده میلیارد تومان برای خرید خانه در تهران هزینه می‌کنند.