بازار املاک / تفاوت اجاره به شرط تملیک با رهن و اجاره معمولی

تفاوت اجاره به شرط تملیک با رهن و اجاره معمولی

تفاوت اجاره به شرط تملیک با رهن و اجاره معمولی

وقتی قیمت مسکن بالا می‌رود، کارشناسان تلاش می‌کنند طرح تازه‌ای پیش بکشند تا شاید زهر بازار را بگیرند. ایده اجاره به شرط تملیک فقط یکی از این موارد است.

اجاره به شرط تملیک
پیش از این کشورهای مختلفی «اجاره به شرط تملیک» را امتحان کرده‌اند و بعضی‌هایشان جواب گرفته‌اند. 

این روش از نظر فنی مدلی است میان اجاره و خرید و برای اجرا به کمک نظام بانکی نیاز دارد. برای شک و تردید در اجرایی بودن طرح همین مسئله کافی به نظر می‌رسد اما ساختار خود بازار مسکن هم در ایران کاملا متفاوت از اروپاست.

 پس چرا هنوز گروهی از کارشناسان معتقدند می‌توان به کمک طرح اجاره به شرط تملیک گره کور بازار مسکن و قیمت آپارتمان را باز کرد؟ 

اجاره به شرط تملیک روشی است که در آن مستأجر ابتدا ملک را اجاره می‌کند اما با پرداخت تدریجی اجاره‌بها و انجام تعهدات مشخص، در پایان دوره قرارداد مالک آن خانه می‌شود.

این روش در واقع نوعی ترکیب میان اجاره و خرید اقساطی است.

 یعنی شخص هم از ملک استفاده می‌کند (مثل مستأجر معمولی) و هم به تدریج اقساط مالکیت را می‌پردازد (مثل خریدار اقساطی). 

در پایان قرارداد هم اگر تمام اقساط پرداخت شده باشد، مالکیت رسمی ملک به نام مستأجر منتقل می‌شود.

مکانیزم اجاره به شرط تملیک معمولاً در قالب یک قرارداد بین سه‌ طرف جلو می‌رود؛ اول مالک یا شرکت سازنده که ملک را عرضه می‌کند. دوم مستأجر یا متقاضی خرید خانه و سوم نهاد حمایتی یا بانک که وظیفه تأمین مالی طرح را بر عهده دارد.

کل فرآیند را می‌توان به روش ساده توضیح داد. ابتدا بانک یا مؤسسه مالی، خانه‌ای را خریداری و به نام خود ثبت می‌کند. سپس آن را با قرارداد اجاره به شرط تملیک در اختیار متقاضی قرار می‌دهد.

متقاضی ماهانه مبلغی را به عنوان اجاره‌بها به اضافه قسط تملیک می‌پردازد و در پایان یک دوره مثلاً پنج تا ۱۰ ساله، مالکیت کامل به او منتقل می‌شود.

 در طول مدت قرارداد اگرچه مالک رسمی «بانک» است اما مستأجر حق استفاده و سکونت در آن را دارد. پس از پایان اقساط و عمل به تعهدات، بانک سند را به نام مستأجر می‌زند.

بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه پیش از این طرح اجاره به شرط تملیک را با نام‌ها و قالب‌های متفاوت به کار گرفته‌اند.

 به‌عنوان مثال این روش در انگلستان به اسم Hire-Purchase ، در آمریکا و کانادا با عنوان Leasing یا Rent-to-Own و در فرانسه به اسم Credit-Bail شناخته می‌شود. در بعضی کشورهای عربی نیز به آن «شراء مؤاجره» می‌گویند.

در آمریکای شمالی و به‌ویژه کانادا، این روش به مستأجرانی که امتیاز اعتباری پایین یا نقدینگی کافی برای پیش‌پرداخت سنتی ندارند، فرصت می‌دهد در طول زمان برای خرید خانه آماده شوند.

در آمریکا این روش به شکلی پرحاشیه اجرا می‌شود. گزارش‌های متعددی وجود دارد مبنی بر اینکه به دلیل ضعف قوانین حمایت از مصرف‌کننده، اگر مستأجری در نهایت قادر به خرید خانه نبود، تمام سرمایه‌‌اش را از دست می‌دهد!

این قراردادها در برخی کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، در قالب مسکن اجتماعی توسط دولت‌ها اجرا می‌شود.

 یعنی دولت خانه‌های ارزان‌قیمت را برای دوره‌ای مشخص (مثلاً هشت سال) به افراد کم‌درآمد اجاره می‌دهد تا در نهایت خودشان برای مالکیت این خانه‌ها بجنگند. 

این رویکرد باعث می‌شود برعکس آمریکا با یک ابزار حمایتی و اجتماعی برای خانه‌دار کردن اقشار کم‌درآمد روبرو باشیم.

در کشورهای اسلامی جنوب شرق آسیا، مانند مالزی و اندونزی، نیز شاهد اجرای طرح اجاره به شرط تملیک هستیم. 

بانک‌های اسلامی این کشورها با رعایت اصول شرعی، خانه را خریداری کرده و در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک به متقاضی واگذار می‌کنند. نتیجه این مدل، افزایش دسترسی اقشار متوسط به مسکن بدون نیاز به وام ربوی بوده است.

قیمت مسکن خرید آپارتمان مستاجر اسباب‌کشی [کلیک و کشیدن برای جابجایی] بزرگ‌ترین چالش اجرای طرح اجاره به شرط تملیک در ایران، وجود تورم لجام‌گسیخته و نوسانات شدید قیمت مسکن است

اجاره به شرط تملیک با بازار مسکن ایران سازگار است؟
بازار مسکن ایران در سال‌های اخیر با افزایش شدید قیمت‌ها، کاهش قدرت خرید و نرخ بالای اجاره روبه‌رو بوده است. بعضی کارشناسان اعتقاد دارند در چنین شرایطی، اجاره به شرط تملیک می‌تواند یک میان‌بر برای خانه‌دار شدن اقشار متوسط و جوانان باشد.

اجاره به شرط تملیک از نظر فقهی و حقوقی در ایران شناخته شده است و در قانون عملیات بانکی بدون ربا (مصوب ۱۳۶۲) به‌عنوان یکی از شیوه‌های اعطای تسهیلات بانکی پذیرفته شده است.

 با این حال، استفاده از آن در بخش خصوصی و بازار مسکن عادی کشور با چالش‌هایی روبروست.

اجازه بدهید موضوع را به طور خلاصه مطرح کنیم؛ این روش فقط زمانی کارآیی دارد که نظام مالی کشور از قراردادهای بلندمدت حمایت کند. ثبات نسبی بازار مسکن، یک شرط دیگر است.

نرخ سود بانکی نیز باید قابل پیش‌بینی و کنترل‌شده باشد. غیاب این سه شرط ممکن است باعث افزایش بدهی خانوارها یا ایجاد ریسک برای بانک‌ شود.

بزرگ‌ترین چالش اجرای طرح در ایران، وجود تورم لجام‌گسیخته و نوسانات شدید قیمت مسکن است. اگر قیمت نهایی ملک را ارزش آن در ابتدای قرارداد در نظر بگیریم، مالک در پایان به‌شدت متضرر خواهد شد. 

از طرف دیگر چنانچه قیمت را به روز محاسبه کنیم، مستأجر (خریدار) تضمینی برای حفظ توانایی و قدرت خرید خود در آینده ندارد، چون ممکن است قیمت آپارتمان چند برابر شود.

  • تبریزی‌ها فعلا اقدام به خرید مسکن نکنند

    تبریزی‌ها فعلا اقدام به خرید مسکن نکنند

    رئیس اتحادیه مشاوران املاک تبریز با تاکید بر اینکه پیش بینی می کنیم قیمت مسکن در این شهر کاهش یابد، گفت: تبریزی ها فعلا از خرید خانه دست نگه دارند.

  • بازار اجاره مسکن آرام می‌گیرد؟

    بازار اجاره مسکن آرام می‌گیرد؟

    یک کارشناس اقتصادی گفت: تا زمان تحقق ثبات شرایط اقتصادی و امکان تولید سالیانه یک میلیون واحد مسکونی، بازار اجاره با تغییر ساختار مشاوران املاک بهبود خواهد یافت.

  • مسکن در زنجان گران اما بازار راکد است

    مسکن در زنجان گران اما بازار راکد است

    زنجان رئیس اتحادیه مشاوران املاک زنجان گفت: با وجود افزایش قیمت مسکن در زنجان، بازار در وضعیت راکد است.

  • احداث انبوه واحدهای مسکونی، فرصتی برای تغییر سیمای شهری

    احداث انبوه واحدهای مسکونی، فرصتی برای...

    عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات شهرسازی مطرح کرد عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی احداث سالانه یک میلیون واحد مسکونی در سال را فرصتی مناسب برای تغییر سیمای شهری در بافت‌های ناکارآمد برشمرد.

  • پمپاژ بی سابقه سرمایه به بازار مسکن

    پمپاژ بی سابقه سرمایه به بازار مسکن

    محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی هم بسیار روی به تصویب رسیدن این طرح حساب باز کرده بود و از تریبون‌های مختلف، نسبت به اجرای این طرح و تاثیر آن، نه فقط در حوزه مسکن، که در رونق بخشی به اقتصاد ایران تاکید کرده بود

  • اتفاقی بی سابقه در بازار مسکن

    اتفاقی بی سابقه در بازار مسکن

    در مرداد امسال متوسط قیمت یک متر مسکن در تهران در آستانه ۳۱ میلیون تومان بوده اما متوسط قیمت مسکن در شهرهای شمال کشور ۱۲ میلیون تومان است. رشد قیمت مسکن معاملات مسکن را قفل کرده است.

  • افزایش تمایل به رهن کامل در املاک لوکس

    افزایش تمایل به رهن کامل در املاک لوکس

    تورم قیمت مسکن و اجاره در سال‌های اخیر طی یک روند بدون توقف حتی در شرایط رکودی، سبب شده ارزش رهنی آپارتمان‌های بزرگ‌متراژ در مناطق لوکس از چند صد میلیون تومان فراتر برود و به دامنه میلیاردی برسد. در نتیجه مالکان این گروه از املاک تمایل زیادی به رهن کامل این قبیل املاک پیدا کرده‌اند.

  • قلع و قمع ۲۰ بنای غیرمجاز در زیارت/۳۰۰۰ مترمربع آزادسازی شد

    قلع و قمع ۲۰ بنای غیرمجاز در زیارت/۳۰۰۰...

    دادستان گرگان خبرداد گرگان- دادستان عمومی و انقلاب مرکز گلستان از رفع تصرف سه هزار متر مربع بنای غیرمجاز در روستای زیارت گرگان خبر داد.

  • گزارشی از تزریق فایزر در برخی خانه‌های شمال شهر

    گزارشی از تزریق فایزر در برخی خانه‌های...

    به هر حال واکسن کرونا چیزی نیست که مثلا در لندن به داروخانه بروید و ۱۰ دوز واکسن برای خودتان و بچه‌هایتان بخرید. فروش این واکسن‌ها در مقیاس وسیع صورت می‌گیرد و ساز و کار دیگری دارد. گزارشی از تزریق فایزر در برخی خانه‌های شمال شهر

  • ۲۶۰۰ واحد مسکن محرومان استان فارس ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد

    ۲۶۰۰ واحد مسکن محرومان استان فارس ماه...

    گروه استان‌ها ــ مدیر کل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان فارس گفت: بنا است که در یک ماه آینده ۲ هزار و ۶۰۰ واحد مسکونی محرومان در سطح استان به بهره‌برداری برسد.

  • مشاوران املاک چگونه از افزایش قیمت‌ها سود می‌برند؟

    مشاوران املاک چگونه از افزایش قیمت‌ها...

    یک کارشناس اقتصادی گفت: تا زمان تحقق ثبات شرایط اقتصادی و امکان تولید سالیانه یک میلیون واحد مسکونی، بازار اجاره با تغییر ساختار مشاوران املاک بهبود خواهد یافت.

  • راهکار کنترل و ساماندهی بازار اجاره چیست؟

    راهکار کنترل و ساماندهی بازار اجاره...

    یک کارشناس اقتصادی گفت: تا زمان تحقق ثبات شرایط اقتصادی و امکان تولید سالیانه یک میلیون واحد مسکونی، بازار اجاره با تغییر ساختار مشاوران املاک بهبود خواهد یافت.

  • بازار مسکن در زنجان همچنان در رکود است

    بازار مسکن در زنجان همچنان در رکود است

    رئیس اتحادیه مشاوران املاک زنجان گفت: با وجود افزایش قیمت مسکن در زنجان، بازار در وضعیت راکد است.

  • کوچ مستاجران به جنوب شرق تهران

    کوچ مستاجران به جنوب شرق تهران

    58 محله از 60 محله‌ای که بیشترین بازدید به ازای هر آگهی فروش آپارتمان در دیوار را داشته‌اند، مربوط به نیمه جنوبی شهر تهران هستند. این شاید یکی از مهمترین نکاتی باشد که می‌توان از گزارش سال دیوار 99 استخراج کرد. این گزارش پر است از سرنخ‌هایی که نشان می‌دهد ترکیب جمعیتی محله‌های مختلف تهران تا چه حد در حال تغییر است. بالاشهرنشین‌ها به مرکز شهر و مرکزنشین‌ها به جنوب شهر می‌روند تا بلکه بتوانند با بودجه‌ای دارند خانه‌ای اجاره کنند. حتی خیلی‌ها کوچ به شهرهای اقماری مثل پردیس را ترجیح داده‌اند

  • لوکس‌ترین خانه شناور دنیا

    لوکس‌ترین خانه شناور دنیا

    شرکت ARKUP با تولید یک خانه شناور لوکس نام خود را بر سر زبان‌ها انداخت.

  • کاهش تورم سالیانه در بازار مسکن

    کاهش تورم سالیانه در بازار مسکن

    با وجود افزایش ۳.۱ درصدی قیمت مسکن در شهر تهران طی یک ماه اخیر رشد نقطه به نقطه سالیانه آن در یک روند نزولی از حدود ۹۲ درصد در ابتدای سال جاری به ۳۴ درصد در مردادماه رسیده است.

  • نامه رییسی برای مسکوت ماندن طرح تفکیک وزارت راه و شهرسازی

    نامه رییسی برای مسکوت ماندن طرح تفکیک...

    پرییس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با اشاره به نامه رئیس جمهور برای مسکوت ماندن طرح تفکیک وزارت راه و شهرسازی، تاکید کرد: بدون ایجاد وزارت مسکن ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی با چالش مواجه خواهد شد.

  • تورم ۴۰ درصدی در بازار مسکن یزد| انتظار کاهش قیمت نیست

    تورم ۴۰ درصدی در بازار مسکن یزد| انتظار...

    یزد- تورم ۴۰ درصدی بازار مسکن طی سه ماهه نخست سال جاری به عقیده برخی کارشناسان به انتخابات مربوط بود اما حالا که انتخابات نیز تمام شده بازهم تورم پابرجاست؛ تورمی که خانه دار شدن مردم را سخت کرده است.

  • مردم از مشاوران املاک قراردادهای هولوگرام‌دار بخواهند

    مردم از مشاوران املاک قراردادهای...

    بوشهر سرپرست اتحادیه ابزارو یراق ومصالح ساختمانی و مشاوران املاک گناوه گفت: مردم فقط قراردادهای ممهور به هولوگرام را از مشاوران املاک بخواهند.

  • اعلام نرخ کارمزد مشاوران املاک در ساری/ وضعیت بازار راکد است

    اعلام نرخ کارمزد مشاوران املاک در ساری/...

    ساری- برزگر، نایب رئیس اتحادیه املاک ساری نرخ کارمزد مشاوران املاک در استان را اعلام کرد و خواستار توجه به این مصوبه شد.

  • قراردادهای اجاره باید هولوگرام‌دار باشد

    قراردادهای اجاره باید هولوگرام‌دار باشد

    سرپرست اتحادیه ابزار و یراق و مصالح ساختمانی و مشاوران املاک گناوه گفت: مردم فقط قراردادهای ممهور به هولوگرام را از مشاوران املاک بخواهند.