بازار املاک / سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

 سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

ایرانی‌ها بیشتر اجاره‌نشین‌اند یا آلمانی‌ها؟/ چرا مردم سوئیس خانه نمی‌خرند؟ چند درصد از ایرانی‌ها صاحب‌خانه هستند و چند درصد از آنها اجاره‌نشین‌اند؟ این پرسش در سال‌های مختلف در ایران پاسخ‌های مختلفی گرفته، اما از آنجا که مسکن همواره مهم‌ترین موضوعِ اقتصادی در سطح اقتصاد خُرد برای ایرانی‌ها بوده است، پاسخ به این پرسش هم اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند.

آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که حدود ۶۷ درصد از جمعیت شهری کشور در آن سال در واحدهایی سکونت داشته‌اند که مالک آن بوده‌اند. این شاخص برای مناطق روستایی در آن سال معادل ۸۶ درصد بوده است.

همین آمارها نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۴٫۱ درصد از شهرنشینان ایرانی اجاره‌نشین بوده‌اند و وضعیت اقامت ملکی حدود ۸٫۹ درصد هم در گروه «سایر» قرار می‌گرفته که به این معنی است که آنها وضعیت سکونت‌شان را مشخص نکرده‌اند. (وضعیت در روستاها البته متفاوت است.)

همین آمارها، بیش و کم در سراسر دهه ۱۳۹۰ خورشیدی ثابت بوده‌اند: در سراسر این دهه تقریبا همیشه بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از خانوارهای شهری در ایران مالک خانه بوده‌اند و نزدیک به ۲۵ درصد هم اجاره‌نشین. اما آیا در کشورهای دیگر هم وضع به همین ترتیب است؟

خانه‌دارها و اجاره‌نشین‌ها

واقعیت این است که این موضوع، به شدت به فرهنگ، وضعیت اقتصاد کلان، سابقه بخش مسکن و چندین و چند عامل دیگر بستگی دارد. به این ترتیب، کشورهای مختلف در دنیا هم از این نظر وضعیت‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند.

به عنوان نمونه، داده‌های «یورواستات» (Eurostat) که در واقع همان اداره آمار اتحادیه اروپا است، نشان می‌دهد که شهروندان رومانی در شرق اروپا تقریبا همگی صاحب‌خانه‌اند. در سال ۲۰۱۹ میلادی، تقریبا ۹۶ درصد از جمعیت این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند. (همه آمارهایی که در ادامه می‌خوانید، جمعیت ۱۸ تا ۶۴ ساله‌ها را در هر کشور در بر می‌گیرد.)

نسبت اجاره‌نشینی و مالکیت خانه‌های مسکونی در ترکیه، تقریبا مشابه ایران است.

این آمار در مجارستان به حدود ۹۱٫۳ درصد و در اسلواکی و لیتوانی هم به حدود ۹۰ درصد می‌رسد. از میان کشورهای غیراروپایی هم لائوس با نزدیک به ۹۶ درصد از مجموع جمعیت، بیشترین تعداد مالکان خانه‌های شخصی را دارد.

روس‌های خانه‌دار و سوئیسی‌های اجاره‌نشین

داده‌های سایت «استاتیستا» (Statista) در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان می‌دهد که در روسیه، حدود ۸۷ درصد از شهروندان مالک خانه بوده‌اند و سهم اجاره‌نشینی از بازار مسکن در این کشور هم تنها ۱۱ درصد بوده است. (دقت کنید که جمع این دو الزاما برابر با ۱۰۰ درصد نیست.)

چینی‌ها هم وضعیت مشابهی را تجربه می‌کنند. در چین، حدود ۸۳ درصد از جمعیت صاحب‌خانه‌اند و ۱۴ درصد از جمعیت هم اجاره‌نشین. در میان کشورهای اروپایی هم ایتالیا صاحب‌خانه‌های بیشتر و اجاره‌نشین‌های کمتری دارد: در این کشور ۷۱ درصد از شهروندان مالک خانه هستند و ۲۴ درصد اجاره‌نشین‌اند.

با این همه، وضعیت برای برخی کشورهای به شدت توسعه‌یافته اروپایی متفاوت است. در فرانسه، سهم مالکان واحدهای مسکونی و اجاره‌نشین‌ها تقریبا مساوی است: در این کشور حدود ۵۰ درصد از جمعیت مالک‌اند و حدود ۴۷ درصد هم اجاره‌نشین. (باز هم دقت کنید که قرار نیست الزاما جمع این دو برابر با ۱۰۰ درصد باشد!)

بحران خانه‌های خالی گریبان کشورهایی مانند چین را هم گرفته است.

در آلمان، بخش عمده جمعیت اجاره‌نشین هستند: ۳۵ درصد مالک خانه و ۶۴ درصد اجاره‌نشین‌اند. سوئیسی‌ها هم به دلیل قیمت‌های بالای ملک در این کشور، ظاهرا چاره‌ای جز اجاره‌نشینی ندارد و سوئیس از این نظر، ظاهرا در اروپا بی‌رقیب است. در این کشور، حدود ۶۸ درصد از جمعیت اجاره‌نشین‌اند و حدود ۳۱ درصد هم مالک‌اند. (شهر-کشورهای خاص مانند «موناکو» را در نظر نگرفته‌ایم.)

در کشورهایی مانند نیجریه، وضعیت مالکیت خانه‌های مسکونی حتی عجیب‌تر است. در این کشور که بزرگ‌ترین اقتصاد قاره آفریقا را دارد، تنها حدود ۲۵ درصد از جمعیت مالک خانه هستند. وضعیت در ترکیه هم تا اندازه‌ای شبیه به ایران است. داده‌های «یورواستات» نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ میلادی، نزدیک به ۶۰ درصد از جمعیت در این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند.

اما آیا این آمارها می‌توانند چیزی راجع به اقتصاد کشورهای مختلف به ما بگویند؟ بالا بودن آمار مالکیت واحدهای مسکونی در یک کشور، می‌تواند همزمان نشانه‌ای از چند چیز مختلف باشد: بالا بودنِ حجم ساخت‌وساز واحدهای مسکونیِ جدید، عدم رشد چشم‌گیرِ جمعیت در سال‌های اخیر و حتی «بُعد خانوار» (تعداد افرادی که در هر خانواده با هم زندگی می‌کنند).

برخی تحلیل‌ها می‌گویند میزانِ بالای اجاره‌نشینی در کشورهایی مانند آلمان، به دلیل حجم گسترده تخریب منازل مسکونی در جریان جنگ‌های جهانی و عدم جایگزینی آنها بوده است. علاوه بر این، در کشوری مهاجرپذیر مانند آلمان، تقاضا برای واحدهای مسکونی جدید سریع‌تر از ساخت واحدهای مسکونی جدید رشد می‌کند و به همین دلیل کمبود مسکن همواره جدی است.

چرا با وجود این همه خانه خالی، هنوز هم تهیه مسکن برای ایرانی‌ها دشوار است؟

یک تفاوت دیگر هم میان ایران و آلمان جالب توجه است. جمعیت دو کشور کم و بیش یکسان است، اما تعداد خانوارها در دو کشور به شدت متفاوت است و به همین دلیل، تقاضا برای مسکن هم در آلمان بالاتر است.

چرا این همه خانه خالی داریم؟

در واقع، آمارها نشان می‌دهند که حدود ۴۰ درصد از تمام خانوارهای آلمانی «تک‌نفره» هستند، در حالی که در ایران، تنها حدود ۹ درصد از خانوارها تک‌نفره‌اند. به این ترتیب، نزدیک به ۱۶ میلیون آلمانی تنها زندگی می‌کنند، در حالی که در ایران، نزدیک به ۹ میلیون نفر چنین وضعیتی دارند.

اما کمبود مسکن، دلایلی دیگری هم دارد. در ایران، واحدهای مسکونی خالی از سکنه بسیار زیادی وجود دارد، اما با وجود آنکه تقاضا برای خرید مسکن هم بالا است، این خانه‌های خالی نمی‌توانند پاسخگویِ تقاضا باشند. اما چرا چنین است؟

محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی در دولت حسن روحانی، دقیقا یک سال پیش (در فروردین ماه سال ۱۴۰۰) گفته بود که تعداد خانه‌های خالی از سکنه در ایران، تقریبا ۱۰ برابرِ کشور انگلیس است. این در حالی است که جمعیت انگلیس از ایران کمتر است.

به گفته معاونِ وقتِ وزارت راه و شهرسازی، در آن زمان حدود ۲٫۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در ایران وجود داشته که تقریبا معادل ۱۰ تا ۱۱ درصد از کل آمار موجودیِ خانه‌های مسکونی در ایران را تشکیل می‌داده است. (سرشماری عمومیِ نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، سهم خانه‌های خالی از سکنه از کل موجودیِ مسکن در ایران را حدود ۱۱٫۳ درصد نشان می‌داد.)

نخست اینکه آمارهای جهانی در این زمینه هم گونه‌گون هستند: در بسیاری از کشورها سهم خانه‌های خالی از کل موجودیِ مسکن حدود ۱۰ درصد است، اما در کشورهای موفق در زمینه سیاست‌های مسکن، همچون فرانسه و بریتانیا، این آمار به ترتیب برابر با ۷ درصد و ۳ درصد است.

سهم اجاره‌نشین‌ها از کل بازار مسکن در ایران در یک دهه گذشته تقریبا ثابت بوده است.

به نظر می‌رسد که دلیل بروز این وضعیت در ایران، عدم آمایش سرزمینیِ مناسب، کاهش شدید قدرت خرید خانوار و تغییرات به‌نسبت سریعِ جمعیتی و اقتصادی بوده است: بر اساس آمارها، حدود ۶۵ درصد از خانه‌های خالی از سکنه در ایران بالاتر از ۱۰۰ مترمربع مساحت دارند. 

در تهران، عمده این خانه‌ها هم در مناطق گران‌قیمتِ شهر قرار گرفته‌اند و از آنجا که وضعیت عمومیِ اقتصاد قدرت خرید خانوار را به شدت کاهش داده، خانه‌های بزرگ‌متراژ با قیمت‌های بالا که قرار است تنها ۲ نفر در آنها زندگی کنند، مشتری چندانی ندارد.

اما تحلیل این وضعیت به این سادگی نیست و مجالی جداگانه می‌طلبد. همین‌قدر می‌توان گفت که ایرانی‌ها اکنون خانه‌هایی کوچک‌تر، در مناطق ارزان‌ترِ شهرها و با سهم بالاترِ وام خرید مسکن را ترجیح می‌دهند.

  • چه تعداد از مسکن مهر هنوز تکمیل نشده است؟

    چه تعداد از مسکن مهر هنوز تکمیل نشده...

    معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی گفت: از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد مسکن مهر، فقط تکمیل ۳۰ تا ۴۰ هزار واحد آن باقی مانده است که تا اواخر شهریور یا مهر سال جاری، به پایان می‌رسد.

  • کمبود فایل در بازار اجاره

    کمبود فایل در بازار اجاره

    جست وجوی موتورهای جستجوی آگهی‌های ملکی از کاهش نسبی فایل اجاره نزد واسطه‌ها و مشاورین املاک، حکایت دارد.

  • قیمت یک خانه نقلی در تهران چند؟

    قیمت یک خانه نقلی در تهران چند؟

    در چند روز اخیر قیمت تعدادی خانه نقلی در نقاط مختلف تهران که برای فروش به آژانس های املاک سپرده شده بودند مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به شرایط اقتصادی موجود خرید خانه های بزرگ سخت شده است و بیشتر خرید ها به سمت و سوی خانه های نقلی و کوچک حرکت کرده است

  • داستان پرغصه اجاره بها در اصفهان و وعده‌های که محقق نشد

    داستان پرغصه اجاره بها در اصفهان و...

    گروه استان‌ها-هر چند وعده‌هایی داده شده بود که با طرح‌هایی مثل مالیات بر خانه‌های خالی، قیمت مسکن و اجاره کنترل شود اما این وعده‌ها محقق نشد و قیمت‌ها هم افزایش نجومی پیدا کرد و مستاجران با مشکل مواجه شدند. - اخبار استانها -

  • مستاجران بدون خانه و قیمت‌های نجومی

    مستاجران بدون خانه و قیمت‌های نجومی

    رسول جهانگیری رئیس اتحادیه مشاوران املاک اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، گفت: بازار مسکن درحال رکود تورمی است، یعنی تورم به اندازه‌ای افزایش پیدا کرده که خرید و فروش دچار رکود شده است.

  • تعطیلی ادارات و بانک ها

    تعطیلی ادارات و بانک ها

    تعطیلی دو هفتگی سراسر کشور 16 مرداد تا 31 مرداد 1400 به علت کرونا

  • برای تسلیم اظهارنامه صاحبان املاک اجاری تا آخر مرداد فرصت دارید

    برای تسلیم اظهارنامه صاحبان املاک اجاری...

    معاون اشخاص حقیقی اداره کل امور مالیاتی آذربایجان‌غربی با اشاره به تمدید مهلت ارائه اظهارنامه صاحبان املاک اجاری گفت: صاحبان املاک اجاری اعم از مسکونی، تجاری و اداری تا پایان مرداد ماه ۱۴۰۰ فرصت دارند اظهارنامه مربوط به سال ۱۳۹۹ خود را به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند .

  • موافقت بانک مرکزی با عرضه املاک بانک‌ها در بورس کالا

    موافقت بانک مرکزی با عرضه املاک بانک‌ها...

    مدیرعامل بورس کالا در نامه‌ای به مدیران عامل بانک‌های دولتی و خصوصی از موافقت بانک مرکزی برای عرضه املاک و مستغلات مازاد بانک‌ها در بورس خبر داد.

  • سقوط قیمت مسکن در راه است؟

    سقوط قیمت مسکن در راه است؟

    سقوط قیمت مسکن در راه است؟ قیمت هر مترمربع مسکن که پارسال به بالای ۳۰ میلیون تومان رسیده بود با شروع سال ۱۴۰۰ به زیر ۳۰ میلیون تومان کاهش داشته است اما آیا این روند ادامه دارد؟

  • اتفاقی عجیب در بازار مسکن / فروشندگان بازگشتند / خانه ارزان نشد

    اتفاقی عجیب در بازار مسکن / فروشندگان...

    در اواسط بهار امسال وزیر راه و شهرسازی مدعی شده بود قیمت مسکن حباب دارد و باید منتظر ارزانی قیمت مسکن بود. با این حال روند قیمت مسکن از خرداد ماه امسال مجددا در گزارش‌های بانک مرکزی صعودی گزارش شده است.

  • ۳۳۰ هزار جلد سند قدیمی در اردبیل به تک برگ تبدیل می‌شود

    ۳۳۰ هزار جلد سند قدیمی در اردبیل به تک...

    مدیرکل ثبت اسناد اردبیل: اردبیل- مدیرکل ثبت اسناد و املاک استان اردبیل گفت: ۳۳۰ هزار جلد سند قدیمی به صورت مجلد در دست مردم است که تلاش می‌کنیم آنها را به اسناد تک برگی تبدیل کنیم.

  •  پرداخت وام ۲۰۰ میلیونی خرید مسکن به زنان / شرایط دریافت وام چیست؟

    پرداخت وام ۲۰۰ میلیونی خرید مسکن به...

    قرار است زنان سرپرست خانوار با ۳۰ میلیون تومان صاحبخانه شوند. دولت قرار است به زنان سرپرست خانوار وام ۲۰۰ میلیونی خرید مسکن بدهد و ۶۰ میلیون کمک بلاعوض. اما با این همه، قیمت مسکن چنان جهشی داشته که با تمام این حمایت‌ها فقط می‌توان ۱۰ متر خانه در تهران خرید!

  • خبر جدید درباره مسکن فرهنگیان

    خبر جدید درباره مسکن فرهنگیان

    معاون وزارت آموزش و پرورش گفت: با همکاری وزارت راه و شهرسازی، در ۳۱ استان کشور و ۲۵۱ شهر، زمین مورد نیاز برای ۴۳ هزار و ۷۷۵ واحد مسکونی معلمان تأمین شده است و ۲۵ هزار فرهنگی واجد شرایط مسکن، در مرحله افتتاح حساب، واریز وجه، تکمیل موجودی و اتصال به پروژه‌ها هستند.

  •  قیمت اجاره مسکن در مشهد / مناطق ارزان مشهد برای اجاره‌نشینی کدامند؟

    قیمت اجاره مسکن در مشهد / مناطق ارزان...

    بر اساس قیمت و نرخ اجاره مسکن در مشهد، لیستی از متوسط قیمت اجاره مسکن در برخی از مناطق مشهد به دست آمده است.

  • ترکیه همچنان از ملک سود می‌برد / چند واحد جدید به ایرانی‌ها رسید؟

    ترکیه همچنان از ملک سود می‌برد / چند...

    رئیس خانه اقتصاد ایران و ترکیه می‌گوید که با وجود تغییراتی که اقتصاد دنیا پس از شیوع کرونا تجربه کرده، همچنان مسکن یکی از مهم‌ترین پیشران‌های اقتصاد این کشور به شمار می‌رود و ایرانی‌ها نیز از مشتریان خرید ملک در ترکیه هستند.

  • هزینه ساخت مسکن ۲ برابر شد

    هزینه ساخت مسکن ۲ برابر شد

    مرکز آمار از شاخص قیمت میانگین مصالح ساختمانی در شهر تهران از رشد ۱۰۱ درصدی هزینه ساخت مسکن خبر می‌دهد که نشان دهنده ۲ برابر شدن هزینه‌های ساخت مسکن نسبته به سال گذشته است.

  • خانه های ولیعصر و سعادت آباد هم قیمت شدند

    خانه های ولیعصر و سعادت آباد هم قیمت...

    قیمت آپارتمان در تهران با عمر بنای بین یک تا ۲۵ سال را می‌توانید در این گزارش مشاهده کنید.

  • دولت کم‌کاری خود را به گردن مشاوران املاک انداخت

    دولت کم‌کاری خود را به گردن مشاوران...

    رییس اتحادیه مشاوران املاک با انتقاد از دستورالعملهای ستاد کرونا مبنی بر تعطیلی و بازگشایی مکرر دفاتر املاک گفت: در شرایطی که معاملات در رکود شدید به سر می‌برد تعطیلات کرونایی وضعیت معیشتی مشاوران املاک را بدتر کرده و بسیاری از همکاران ما به رانندگی تاکسی‌های اینترنتی، میوه‌فروشی و حتی دستفروشی رو آورده‌اند.

  • با افزایش قیمت مسکن، بازسازی جای خرید و فروش را گرفت

    با افزایش قیمت مسکن، بازسازی جای خرید و...

    موج جهش قیمت مسکن باعث خروج سنگین «خانه‌اولی»ها از بازار خرید شد اما «متقاضیان تبدیل آپارتمان» را به بازار جدید منتقل کرد. رکود «تبدیل خانه» باعث رونق «تعمیر خانه» شده است. مشتریان شرکت‌های بازسازی آپارتمان طی یکسال اخیر تا ۲ برابر افزایش یافته به‌طوری‌که با هجوم تقاضا هزینه تعمیر ساختمان ۵۲ درصد رشد کرده است. تحقیقات میدانی نشان می‌دهد، یک معادله برای محاسبه هزینه هر مترمربع تعمیر و بازسازی با اقلام متوسط رو به بالا وجود دارد. تعمیرات شامل ۹ مرحله اصلی می‌شود.

  • سرنوشت مسکن در دولت سیزدهم؛ رونق یا رکود؟

    سرنوشت مسکن در دولت سیزدهم؛ رونق یا...

    یک کارشناس اقتصاد مسکن گفت:دولت سیزدهم نباید وعده سه تا چهار ساله برای حل مشکلات بخش مسکن بدهد؛ زیرا حتی اگر با یک برنامه‌ریزی اصولی حرکت کنیم ثبات بازار مسکن حداقل ۱۰ سال طول می‌کشد. دولت رئیسی فقط باید بستر را آماده کند تا دولت آینده بتواند به رفع مشکل مسکن بپردازد.

  • ساخت مسکن، اولویت دولت سیزدهم / رئیسی : دولت باید از بخش خصوصی حمایت کند

    ساخت مسکن، اولویت دولت سیزدهم / رئیسی :...

    رئیس جمهور منتخب بر اولویت و فوریت تامین زمین برای ساخت مسکن تاکید کرد و گفت: هم مسکن مهر و هم طرح ساخت ۵۳۰ هزار واحد مسکونی باید تکمیل شود.