بازار املاک / عمیق‌تر شدن فقر مسکن

عمیق‌تر شدن فقر مسکن

عمیق‌تر شدن فقر مسکن

نیک نفس با اشاره به سخنان اخیر رئیس‌جمهور در شورای عالی مسکن، بیان کرد: با شناختی که از ساختار وزارت مسکن دارم، بعید می‌دانم که مقامی در این نهاد حضورداشته باشد که مانع تحقق محوری‌ترین وعده رئیس‌جمهور شود و آقای رئیسی توان برکناری او را نداشته باشد. رئیس‌جمهور در سومین جلسه شورای عالی مسکن در خصوص وعده ساخت ۴ میلیون مسکن در طول 4 سال

 ‌بار دیگر توپ را به زمین یک مانع ناشناس به نام «بانیان وضع موجود» انداخت و گفت: 

«آن‌های که خدای نکرده نمی‌خواهند این طرح اجرا شود، کنار گذاشته شوند.» 

در این ارتباط محسن نیک نفس پژوهشگر حوزه اقتصاد مسکن و کارشناس انبوه‌سازی و استاد دانشگاه گفت: 

«دولت با واقعیت‌ موجود آشنا شده و بهانه‌جویی می‌کند، چون رویش نمی‌شود، بگویید وعده داده که شدنی نبوده است.»
 بنا به گزارش بانک مرکزی افزایش 50 درصدی قیمت اجاره‌بها در ماه فرودین امسال رخ داد.
ستاد تنظیم بازار در مصوبه اخیر با بررسی بسته سیاستی وزارت راه و شهرسازی در حوزه مسکن 
سقف اجاره‌بهای مسکن نسبت به اجاره‌بهای سال ۱۴۰۰ در تهران را حداکثر ۲۵ درصد و کلان‌شهرهای بالای یک‌میلیون نفر جمعیت را ۲۰ درصد و سایر شهرها را ۱۵ درصد تعیین کرد. 
اما همچنان مستأجران با افزایش نرخ اجاره‌بها مواجه هستند. 
به گفته عضو هیئت‌مدیره اتحادیه مشاوران املاک مستأجران با پول رهن امسال، سه سال پیش (1398) خانه‌دار می‌شدند. 

از سوی دیگر مهدی سلطان‌محمدی، کارشناس بازار مسکن می‌گوید: 

«بخشی از دریافتی‌های اجاره‌بها از کانال غیررسمی و ثبت‌نشده انجام می‌شود و سرمایه‌گذاران بازار اجاره به دلیل کنترل دولت از این بازار خارج خواهند شد.» 
مشکل مسکن و اجاره‌بها در ایران این است که قیمت مسکن و اجاره‌بها در سال‌های گذشته به صورت تصاعدی و غیرواقعی افزایش‌یافته است.
 دلایل افزایش قیمت مسکن سو مدیریت، فشار تحریم‌ها بر اقتصاد کشور و کاهش ارزش پول ملی بوده است. در 9 ماه نخست دولت سیزدهم قیمت اجاره‌بها افزایش چشمگیری داشته است. 
این در حالی است که در دولت یازدهم قیمت زمین و مسکن روند نزولی داشت. گزارش پیشرو به این موضوع پرداخته است.

دولت رویش نمی‌شود بگویید بلوف زده!

نیک نفس با اشاره به سخنان اخیر رئیس‌جمهور در شورای عالی مسکن، بیان کرد:

 با شناختی که از ساختار وزارت مسکن دارم، بعید می‌دانم که مقامی در این نهاد حضورداشته باشد که مانع تحقق محوری‌ترین وعده رئیس‌جمهور شود و آقای رئیسی توان برکناری او را نداشته باشد. 
درواقع به نظر، دولت با واقعیت‌های موجود آشنا شده و بهانه‌جویی می‌کند، چون رویش نمی‌شود، بگویید بلوف زده و اشتباه کرده است.

محسن نیک نفس پژوهشگر حوزه اقتصاد مسکن و کارشناس انبوه‌سازی دراین‌باره به آفتاب نیوز گفت: 

شاید بتوان محوری‌ترین شعار انتخاباتی آقای رئیسی را ساخت قطعی ۴ میلیون مسکن در دولت خود عنوان کرد. 
بر این اساس و با پیشنهاد دولت در همان ابتدای کار، قانون جهش تولید مسکن نیز در مجلس تصویب شد. در این قانون نیز صراحتاً برساخت سالانه حداقل یک‌میلیون مسکن تأکید شده است.


 پس از روی کار آمدن دولت و استقرار به اصطلاح فرایند من‌من‌ها شروع شد. 
وزیر محترم مسکن در اظهاراتی عجیب فرمودند که وعده ساخت ۴ میلیون مسکن سر جای خود قرار دارد، اما این به این معنی نیست که دولت سالانه ۱ میلیون مسکن بسازد.
 این در حالی است که طول عمر دولت ۴ سال است بر اساس بدیهیات علم ریاضی جمع هرساله ساخت ۱ میلیون مسکن می‌شود ۴ میلیون و درواقع اظهارات آقای رستمی، به‌نوعی ناقض قوانین علم ریاضی است. 

رحمت‌الله فیروزی پور بادی عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص به آفتاب نیوز گفت: 

ساخت ۱ میلیون مسکن به زمین احتیاج دارد، همچنین با توجه به افزایش تورم و افزایش قیمت نرخ مصالح ساختمانی، باید به این پرسش پاسخ داده شود 
که چگونه می‌توان این حجم عظیم از مصالح را با نرخ مناسب تهیه کرد
 علاوه بر این وقتی بانک‌ها خودشان مشکل مالی دارند
 چگونه می‌توانند به پشتیبان مالی چنین طرحی تبدیل شوند. 

همچنین در ادامه آخرین تحولات مسکن، سردار رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی از طرح اعطای وام ۷۰۰ میلیونی مسکن خبر داد. 
اقساط این وام ۱۱.۶ میلیون تومان خواهد بود و دریافت‌کننده باید علاوه بر بازگرداندن اصل وام، مبلغ ۹۷۸ میلیون تومان سود نیز پرداخت کند.
 که مجموع اصل و سود را بدون لحاظ کردن دیرکرد و کارمزد را به یک میلیارد و ۶۷۸ میلیون تومان خواهد رساند. 
رقمی که با حقوق ۵ تا ۲۰ میلیون تومانی خانوار‌های ضعیف و متوسط همخوان به نظر نمی‌رسد.
این در حالی است که به گفته کارشناسان، بر اساس داده‌های بانک مرکزی متوسط نرخ یک واحد مسکونی ۵۰ متری در تهران بالغ بر ۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان است 
 در کارسازی این وام نیز علی‌رغم سود هنگفت و مافیایی آن، تردید‌های جدی وجود دارد.

تبعات سیاست منفی کنترل نرخ اجاره

مهدی سلطان‌محمدی، کارشناس بازار مسکن در گفت‌وگو باخبر آنلاین در خصوص سیاست تعیین سقف برای اجاره‌بها برای کنترل بازار می‌گوید: 

موضوع تعیین سقف برای اجاره موضوعی است که در دنیا مطرح بوده و سابقه چند ده‌ساله دارد. مطالعات علمی زیادی نیز روی نتایج این سیاست‌ها انجام‌شده است. 
جمع‌بندی مطالعات نشان می‌دهد که در مجموع این روش‌ها به بازار اجاره و مستأجران در کوتاه مدت کمک نمی‌کند. 
البته برای مستأجرانی که فعلاً در یک خانه نشسته‌اند
 کمکی خواهد بود اما به محض این‌که جابه‌جایی‌ای انجام شود یا موجر
 مستأجر جدیدی بخواهد بگیرد، دشواری‌های بیشتری به وجود خواهد آمد.

این کارشناس بازار مسکن توضیح می‌دهد: 

فشاری که دولت می‌آورد، باعث می‌شود بخشی از دریافتی‌ها از کانال غیررسمی و ثبت‌نشده انجام شود. این یک اثر منفی سیاست دولت است. 
از سوی دیگر، میزان عرضه واحدهای اجاری در درازمدت کم می‌شود
 زیرا مالکان با شرایطی مواجه می‌شوند که اختیاری درباره تصمیمات اقتصادی خانه‌شان داشته باشند. درعین‌حال، سرمایه‌گذاران بازار اجاره از این بازار خارج خواهند شد.

سلطان‌محمدی تصریح می‌کند: 

در درازمدت با اجرای این سیاست، بازار سیاه ایجاد خواهد شد و خیلی از پرداخت‌ها در کانال‌های غیررسمی می‌رود.
مالکان اجاره‌های شفاف نمی‌دهند و پول‌های دیگری برای تضمین کار خود می‌خواهند تا بتوانند با وجود تهدیدها، خود را محفوظ نگه‌دارند.
 تجربه نشان می‌دهد که تعیین سقف برای اجاره، کیفیت واحدهای اجاری را کاهش می‌دهد و مالک سعی می‌کند هزینه‌های خود را به حداقل برساند.
سلطان‌محمدی بابیان این‌که ریسک اجاره دادن بیشتر خواهد شد، تأکید می‌کند: در مجموع تبعات این سیاست منفی خواهد بود و کمکی به مستأجران نخواهد کرد.

افزایش اجاره‌بهای حاشیه‌نشین‌ها به دلیل رشد تقاضا

عضو اتحادیه مشاوران املاک بابیان اینکه افزایش تقاضا در حاشیه تهران باعث افزایش اجاره‌بهای حاشیه‌نشین‌ها شده، گفت:

 در این شرایط دولت پیشنهاد وام 100 میلیون تومانی برای ودیعه را مطرح کرده و نه‌تنها که این مبلغ امروز کفاف پول رهن را نمی‌دهد 
بلکه اساساً مستأجران دسترسی به این وام ندارند و در سال گذشته کمتر از 10 درصد مستأجران موفق به دریافت وام ودیعه شدند.

سعید لطفی در گفت‌وگو با ایلنا با اشاره به افزایش غیرمنطقی اجاره‌بها در تهران اظهار داشت: 

امروز شاهد جابه‌جایی و نزول منطقه سکونت خانوار هستیم به‌طوری که خانواری که در شمال تهران سکونت داشتند 
به مرکز شهر و خانواری که در مرکز شهر مستأجر بودند به جنوب تهران و خانوار ساکن در جنوب تهران به حاشیه و حومه تهران منتقل‌شده‌اند
 دقیقه افزایش قیمت اجاره در شهر تهران به‌طور مستقیم بر روی نرخ کرایه واحدهای حاشیه تهران هم اثرگذار است و حاشیه‌نشین‌ها هم با معضل افزایش اجاره مواجه‌اند.

 خط فقر بالاتر آمده و خانوار بیشتری زیر خط فقر قرار گرفتند. 
بخش عمده از درآمد خانوار صرف هزینه‌های مسکن می‌شود به‌طور خانوار با مبلغ رهن امسال، سه سال پیش می‌توانستند صاحب‌خانه شوند. 
این در حالی است که درامد خانوار در حد افزایش هزینه‌ها بالا نرفته و خط فقر عمیق‌تر شده است.

وی بابیان اینکه افزایش تقاضا در حاشیه تهران باعث افزایش اجاره‌بهای حاشیه‌نشین‌ها شده، گفت:

در این شرایط دولت پیشنهاد وام 100 میلیون تومانی برای ودیعه را مطرح کرده و نه‌تنها که این مبلغ امروز کفاف پول رهن را نمی‌دهد بلکه اساساً مستأجران دسترسی به این وام را ندارند 
 در سال گذشته کمتر از 10 درصد مستأجران موفق به دریافت وام ودیعه شدند.

  • چگونه مسکن در ۱۷ سال، ۵۲ برابر گران شد؟

    چگونه مسکن در ۱۷ سال، ۵۲ برابر گران شد؟

    عضو هیات مدیره کانون سراسری انبوه‌سازان مسکن می‌گوید: با شوآف و شعار و اعلام آمارهای میلیونی، نه مردم صاحب مسکن می‌شوند و نه تولیدی به اسم مسکن خواهیم داشت.

  • آشفتگی بازار مسکن

    آشفتگی بازار مسکن

    در شرایط فعلی بخش عمده خریداران و حتی فروشنده‌هایی که برای خریدوفروش آپارتمان در شهر تهران به دنبال کشف قیمت واقعی برای انجام هر چه سریع‌تر معامله مدنظر خود هستند از معاملات خود بازمانده‌اند.

  • خرید مسکن آسان‌تر می‌شود؟

    خرید مسکن آسان‌تر می‌شود؟

    خبر تازه وزیر اقتصاد درباره فروش متری مسکن وزیر اقتصاد نوسان را ذات و ماهیت بازار سرمایه دانست و گفت: باید تاحد ممکن ابزارهای لازم برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم عامه مردم و غیرحرفه‌ای ها را فراهم کنیم. اما برخی در زمان نوسان بازار به دنبال این بودند تا بر طبل واکنش های هیجانی بکوبند.

  • اقساط سنگین وام نهضت‌ملی مسکن

    اقساط سنگین وام نهضت‌ملی مسکن

    در حالی تمرکز برای تامین نیاز مردم به سرپناه در قالب اجرای طرح نهضت ملی مسکن در دولت سیزدهم برنامه‌ریزی شده که شواهد حاکی از عدم توانایی اقشار میان درآمدی برای تامین آورده و بازپرداخت سود تسهیلات این طرح است. برنامه‌ای که چنانچه در آن اصلاحاتی انجام نشود دولت را برای ادامه این مسیر با چالش مواجه می‌کند.

  • افزایش هزینه عوارض ساختمانی، به گرانی مسکن دامن نمی‌زند

    افزایش هزینه عوارض ساختمانی، به گرانی...

    افزایش هزینه عوارض ساختمانی به گرانی مسکن دامن نمی‌زند. در حالی که بسیاری از سازندگان مسکن، افزایش نرخ عوارض ساختمانی را به عنوان یکی از عناصر اصلی گرانی نهاده های تولید مسکن میدانند. همچنین سلب انگیزه آنها برای سرمایه گذاری در این بازار عنوان می کنند. اما در مقابل مهندس مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران بر این باور است که با توجه به اینکه عوارض ساختمانی تنها بین یک تا دو درصد از هزینه کل ساختمان را شامل می شود. بنابراین افزایش آن تاثیر چندانی بر گرانی مسکن ندارد.

  • اراضی نهضت ملی مسکن به ۳۰‌هزار هکتار رسید

    اراضی نهضت ملی مسکن به ۳۰‌هزار هکتار...

    اراضی نهضت ملی مسکن به ۳۰‌هزار هکتار رسید با توجه به آنکه دولت اعلام کرده بود که در هر سال یک میلیون واحد مسکونی در کشور می‌سازد در حال حاضر بعد از گذشت دو سال میزان اراضی این طرح به ۳۰ هزار هکتار رسید.

  • واگذاری مسکن به کارگران و حداقل بگیران

    واگذاری مسکن به کارگران و حداقل بگیران

    سورپرایز ویژه رئیسی برای کارگران و حداقل بگیران، کارگران صاحبخانه شدند ، جزییات جدید از واگذاری مسکن کارگران پیگیری تامین زمین برای احداث شهرک‌های مسکونی کارگران و تکمیل واحدهای نیمه تمام مسکن مهر توسط وزارت راه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

  • واگذاری ۴۵۰ واحد مسکونی در راستای جوانی جمعیت در چهارمحال و بختیاری

    واگذاری ۴۵۰ واحد مسکونی در راستای جوانی...

    واگذاری ۴۵۰ واحد مسکونی در راستای جوانی جمعیت در چهارمحال و بختیاری مدیرکل ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) چهارمحال و بختیاری گفت: ۲ دغدغه مهم خانواده‌ها برای فرزندآوری مسکن و اشتغال است. لذا از ماه آینده تعداد ۴۵۰ منزل مسکونی که توسط شرکت توسعه‌گران عمران ستاد در شهرکرد و بروجن ساخته‌شده‌است، واگذار می‌شود.

  • بهره‌برداری از سه‌هزار واحد طرح مسکن‌مهر در یزد

    بهره‌برداری از سه‌هزار واحد طرح...

    رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی یزد: سه هزار واحد طرح ملی مسکن تا پایان امسال قابل بهره‌برداری است.

  • ساخت ۲۸۰هزار واحد مسکونی توسط بنیاد مسکن

    ساخت ۲۸۰هزار واحد مسکونی توسط بنیاد...

    ساخت ۲۸۰هزار واحد مسکونی توسط بنیاد مسکن اهواز- رئیس بنیاد مسکن گفت: در شهرها و روستاهای کشور در مجموع ۲۸۰ هزار واحد مسکونی در حال ساخت است.

  • پروانه‌ساختمانی ۲۰هزار واحد نهضت‌ملی مسکن اصفهان

    پروانه‌ساختمانی ۲۰هزار واحد نهضت‌ملی...

    پروانه‌ساختمانی ۲۰هزار واحد نهضت‌ملی مسکن اصفهان - معاون مسکن و ساختمان اداره‌کل راه و شهرسازی استان اصفهان گفت: در طرح نهضت ملی مسکن استان اصفهان تا کنون برای حدود ۲۰ هزار واحد پروانه ساختمانی صادر شده‌است.

  • کمبود آپارتمان کوچک‌متراژ در تهران

    کمبود آپارتمان کوچک‌متراژ در تهران

    به گزارش ایسنا، کمبود آپارتمان کوچک متراژ در بازار مسکن شهر تهران محسوس است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد واحدهای مسکونی عرضه شده برای فروش به بازار مسکن شهر تهران را آپارتمان‌های با متراژ بالای ۹۰ متر مربع تشکیل می‌دهد؛ در حالی که فقط ۳۳ درصد معاملات در این گروه متراژی انجام می‌شود. سهم آپارتمانهای بالای ۱۰۰ متر از معاملات نیز ۲۵ درصد است.

  • بازار اجاره‌مسکن غرب تهران

    بازار اجاره‌مسکن غرب تهران

    بازار اجاره مسکن در غرب تهران، به عنوان یک مقصد محبوب برای مستاجران مهاجر از منطقه پرتقاضای تهران، رونق یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقاضا برای اجاره آپارتمان در منطقه ۲۲، که به عنوان غربی‌ترین و جوان‌ترین منطقه پایتخت شناخته می‌شود، رو به افزایش است.

  • خانه‌های ویلایی در نهضت ملی‌مسکن

    خانه‌های ویلایی در نهضت ملی‌مسکن

    سهم خانه های ویلایی در نهضت ملی مسکن ابوالفضل نوروزی سرپرست دفتر اقتصاد مسکن در برنامه‌ زنده تلویزیونی ثریا با تشریح سیاست های توسعه مسکن گفت: وزارت راه و شهرسازی برای حل معضل مسکن دو خط تلاش را دنبال کرد. نخستین خط افزایش عرضه مسکن و مسیر دیگر نیز کنترل تقاضاهای سرمایه بود.

  • نکات قابل‌توجه برای اجاره‌خانه

    نکات قابل‌توجه برای اجاره‌خانه

    اجاره کردن یا اجاره دادن ملک گاهی با چالش‌هایی برای مالک یا مستاجر همراه است و اکثر این چالش‌ها به دلیل بی‌اطلاعی طرفین از قوانین مربوط به عقد قراردادهای استیجاری است. در روزهایی که ملک به خصوص در شهرهای بزرگ قیمت‌های سرسام‌آوری دارد خرید آن به ویژه برای جوانان با سختی‌هایی همراه است بنابراین بسیاری از افراد و خانواده‌ها با اجاره خانه و پرداخت مبلغی به عنوان رهن و اجاره ملک مورد اجاره را برای مدت یک سال یا کمتر یا بیشتر در اختیار می‌گیرند.

  • دادمستاجران از اجاره بها

    دادمستاجران از اجاره بها

    اجاره آپارتمان در برخی شهرستان‌های استان تهران تقریباً با مناطق ارزان این شهر برابری می‌کند و بعضاً پیشی هم گرفته است. حدود یک ماه از آغاز سال ۱۴۰۲ می‌گذرد و آن‌طور که مشاوران املاک فعال در استان تهران فاصله گرفتن نرخ‌های پیشنهادی اجاره بها با قدرت پرداختی مردم، مهم‌ترین عامل در کسادی بازار اجاره و نیز تخلیه خانه‌ها و عدم تمدید اجاره‌ها محسوب می‌شود.بررسی‌ها نشان می‌دهد بعد از عید، نرخ‌های پیشنهادی نسبت به سال گذشته نوسان بیشتری را تجربه کرده است تا برگی دیگر از تورم در زندگی مردم ورق بخورد.

  • عمارت لوکس رونالدو که جورجینا

    عمارت لوکس رونالدو که جورجینا

    وی قصد دارد عمارت بزرگ ۵ میلیون پوندی خود در مادرید با استخر و سالن بدنسازی را اجاره دهد؛ خانه‌ای که جورجینا رودریگز، نامزد او، پیش‌تر ادعا کرده بود در اولین حضور خود در آن گم شده بود.فوق ستاره سابق رئال مادرید، پیش از رفتن به یوونتوس در سال ۲۰۱۸، بیشتر اوقات خود را در برنابئو در این خانه بزرگ زندگی می‌کرد. او پس از ترک منچستر در سال ۲۰۰۹، وقتش را تلف نکرد و ۴.۸ میلیون پوند برای اقامت در محله گران قیمت La Finca و ساختمانی طراحی شده توسط معمار مشهور خواکین تورس، هزینه کرد.

  •  مالکیت خانه در کدام کشورها بیشتر است؟

    مالکیت خانه در کدام کشورها بیشتر است؟

    بر اساس نتایج تحقیق جدید دانشکده مدیریت رادی دانشگاه کالیفرنیا سن‌دیگو آمریکا کسانی که دوره‌های تورم بالا را تجربه می‌کنند، تمایل بیشتری به خرید خانه دارند. این تحقیق از منابع مختلف داده استفاده می‌کند که نشان می‌دهد خانوارهایی که در معرض تورم بالا بوده‌اند، احتمال بیشتری برای سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات دارند. این تحقیق نشان می‌دهد که بسیاری از صاحبان خانه‌ها به این دلیل که انگیزه دارند از خود در برابر افزایش قیمت‌های احتمالی در آینده محافظت کنند، خانه خریداری می‌کنند.

  • خانه فوق لوکس ریحانا در کالیفرنیا

    خانه فوق لوکس ریحانا در کالیفرنیا

    «ریحانا »خواننده و بازیگر سرشناس باربادوسی 35 ساله در گران ترین معامله آپارتمانی از سال 2015 تا به امروز در کالیفرنیای جنوبی « پنت هاوسی» بزرگ در طبقه 40 یک برج در لس آنجلس به قیمت 21 میلیون دلار از « متیو پری» کمدین 53 ساله خریده است!در یک خانه ۳ اتاقه به همراه خانواده‌اش در شهر بریج‌تاون زندگی می‌کرده و معمولاً روزها به همراه پدرش در یکی از خیابان‌های شهر مشغول فروش لباس می‌بود،به تازگی صاحب یک خانه فوق لوکس شده است.

  • وام مسکن ارزان شد

    وام مسکن ارزان شد

    قیمت وام مسکن برای مجردها و متاهل‌ها چند؟ روند کاهشی هر برگ اوراق مسکن از اواخر سال گذشته آغاز شده و دامنه آن به سال جاری هم کشیده شده است. به طوری‌که متاهل‌های ساکن تهران می‌توانند با پرداخت کمتر از ۸۹ میلیون تومان نسبت به اخذ این وام اقدام کنند. هر برگ اوراق وام مسکن (تسه) در اردیبهشت سال ۱۴۰۰ معادل ۸۳ هزار و ۱۰۰ تومان و در خردادماه سال مذکور نیز ۸۷ هزار تومان قیمت دارد.

  • تحویل ۱۵۰۰ واحد مسکونی در قم تا پایان سال جاری

    تحویل ۱۵۰۰ واحد مسکونی در قم تا پایان...

    تا پایان امسال در قالب طرح نهضت ملی مسکن هزار و ۵۰۰ واحد مسکونی تکمیل و به تدریج تحویل متقاضیان می‌شود. مدیر کل بنیاد مسکن قم تا پایان امسال این واحد‌ها هر سه ماه یک بار تحویل مردم می‌شوند که در مرحله اول، ازدیبهشت امسال ۱۹۶ واحد در سلفچگان و پس از آن در تیر ماه مجتمع‌های زیتون ۱۳ و ۱۴ آماده بهره برداری می‌شوند.