بازار املاک / سقوط تاریخی بازار اجاره

سقوط تاریخی بازار اجاره

سقوط تاریخی بازار اجاره

در سال ۱۴۰۲، بحران مسکن در ایران وارد مرحله‌ای بی‌سابقه و نگران‌کننده شد؛ مرحله‌ای که نه‌تنها امید بسیاری از خانوارهای مستأجر برای ورود به بازار خرید یا بهره‌مندی از طرح‌های ملی مسکن را به یأس بدل کرد، بلکه شمار زیادی از آنان را به دلیل فشار طاقت‌فرسای اجاره‌بها و هزینه‌های جانبی تأمین سرپناه، به مرز فروپاشی اقتصادی کشاند.

فقر مسکن

افزایش مداوم قیمت‌ها، رکود دستمزدها، و بی‌اثر ماندن سیاست‌های حمایتی، موجب شد که مسکن از یک نیاز اولیه و بدیهی، به کالایی لوکس و دست‌نیافتنی برای بخش بزرگی از جامعه تبدیل شود. 

در چنین شرایطی، موج جدیدی از فقر مسکن شکل گرفت که نه‌تنها رفاه خانوارها را نشانه رفت، بلکه پیامدهای اجتماعی و روانی گسترده‌ای به همراه آورد؛

 از حاشیه‌نشینی اجباری گرفته تا مهاجرت ناخواسته به مناطق کم‌برخوردار و کاهش کیفیت زندگی میلیون‌ها نفر.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد تعداد خانوارهای مستأجر درگیر فقر در سال ۱۴۰۲ به بالاترین سطح تاریخی رسیده است.

 این بحران فراتر از ناتوانی مستأجران در خرید خانه یا مشارکت در طرح‌های ملی تأمین مسکن است و هر سال، شمار بیشتری از آن‌ها با فقر دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

برای سنجش دقیق‌تر این وضعیت، شاخص مکملی در کنار روش متداول برآورد نرخ فقر به‌کار رفته است. بر اساس روش متداول، نرخ فقر خانوارهای مستأجر در سال گذشته حدود ۲۷ درصد، معادل ۱.۳۳ میلیون خانوار، برآورد شده است. 

اما روش مکمل که تأثیر مستقیم هزینه تأمین مسکن را لحاظ می‌کند، نشان می‌دهد ۶۵۲ هزار خانوار دیگر نیز صرفاً به دلیل هزینه مسکن به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند و نرخ فقر مستأجران را به ۴۰ درصد افزایش داده‌اند.

به این ترتیب، در مجموع ۱.۹۸ میلیون خانوار، معادل ۷.۶ میلیون نفر، از مستأجران کشور درگیر فقر بوده‌اند:

فقر درآمدی: ۶۷ درصد (۱.۳۳ میلیون خانوار) با درآمد کمتر از خط فقر.

فقر ناشی از هزینه مسکن: ۳۳ درصد (۶۵۲ هزار خانوار) با درآمد بالاتر از خط فقر اما درگیر هزینه‌های مسکن.

آمارها حاکی از آن است که ۸۹ درصد این خانوارها در پنج دهک هزینه‌ای اول قرار دارند و نسبت به سال ۱۴۰۱، شمار مستأجران درگیر فقر ۵ درصد، معادل ۷۹ هزار خانوار، افزایش یافته است. 

همچنین یافته‌های شاخص مکمل، ضعف‌های شاخص استطاعت‌ناپذیری مسکن را در دو حوزه «بازنمایی سوگیرانه» و «همسان‌نمایی» آشکار می‌کند؛ نکته‌ای که می‌تواند مبنای اصلاح سیاست‌های مسکن قرار گیرد.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است؛

رصد وضعیت فقر را می‌توان بر حسب نوع سکونت خانوار انجام داد و وضعیت خانوارهایی را که هزینه تأمین مسکن در سبدشان وجود دارد ــ مستأجران و مالکان دارای وام خرید مسکن ــ به‌طور جداگانه بررسی کرد. 

این روش امکان می‌دهد وضعیت این گروه‌ها به‌صورت اختصاصی بررسی شود و علاوه بر فقر مطلق، فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن نیز برآورد گردد و زمینه برای سیاست‌گذاری شواهد‌محور هموار شود.

طبق روش متداول برآورد نرخ فقر، در سال ۱۴۰۲ نرخ فقر خانوارهای مستأجر ۲۷ درصد (۱٫۳۳ میلیون خانوار) برآورد شده است. اما به‌مدد روش مکمل که خانوارهای درگیر فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن (۶۵۲ هزار خانوار) را نیز شناسایی می‌کند، نرخ فقر به ۴۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.

مقایسه نتایج روش متداول و مکمل برآورد نرخ فقر با شاخص سهم هزینه مسکن از کل هزینه‌کرد خانوارها حکایت از آن دارد 

که این شاخص دچار دو معضل «بازنمایی سوگیرانه» و «همسان‌نمایی» از وضعیت خانوارهای مستأجر است و در مجموع نه‌تنها برای بررسی وضعیت خانوارهای مستأجر و مالکان دارای وام خرید مسکن مناسب به شمار نمی‌رود، بلکه در پاره‌ای موارد استفاده از آن منجر به کژفهمی‌های سیاستی می‌شود.

نرخ فقر مستأجران به ۴۰ درصد رسید

طبق برآورد روش متداول و مکمل، خانوارهای مستأجر درگیر فقر را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:

۱. خانوارهایی که به دلیل درآمد ناکافی درگیر فقر هستند: ۶۷ درصد (۱٫۳۳ میلیون خانوار که شامل ۵٫۵ میلیون نفر می‌شود).

۲. خانوارهایی که درگیر فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن، اجاره به همراه هزینه آب، برق و گاز هستند: ۳۳ درصد (۶۵۲ هزار خانوار که شامل ۲٫۱ میلیون نفر می‌شود).

در سال ۱۴۰۲، تعداد خانوارهای مستأجر درگیر فقر به بالاترین مقدار خود در دو دهه گذشته رسیده است؛ هم از نظر تعداد خانوار درگیر فقر، هم از نظر تعداد افراد و هم از نظر نرخ فقر.

در سال ۱۴۰۲، سهم خانوارهای مستأجر درگیر فقر در مناطق شهری حدود ۹۴ درصد (۱٫۸۷ میلیون خانوار) و سهم مناطق روستایی ۶ درصد (۱۱۳ هزار خانوار) بوده است.

بیشترین تعداد خانوارهای مستأجر درگیر فقر در سال ۱۴۰۲، مربوط به خانوارهای چهار نفره برآورد شده است: ۶۴۹ هزار خانوار (۲٫۶ میلیون نفر). همچنین ۷۲ درصد از خانوارهای مستأجر درگیر فقر، شامل خانوارهای سه، چهار و پنج نفره بوده‌اند (۱٫۴۳ میلیون خانوار معادل ۴٫۵۷ میلیون نفر).

در سال ۱۴۰۲، بیشترین تعداد خانوارهای مستأجر درگیر فقر مربوط به خانوارهایی بوده که سن سرپرست آن‌ها بین ۳۵ تا ۴۴ سال بوده است: ۶۱۲ هزار خانوار (۲٫۵۵ میلیون نفر). این گروه بیشترین سهم از کل خانوارهای درگیر فقر را دارد (۳۱ درصد).

توزیع خانوارهای درگیر فقر در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد ۷۶ درصد از خانوارهای مستأجر درگیر فقر، خانوارهایی هستند که سن سرپرست خانوار کمتر از ۵۵ سال است: ۱٫۴۹ میلیون خانوار (۶ میلیون نفر).

۴ هزار خانوار با نرخ فقر ۱۴ درصد

در سال ۱۴۰۲، بیشترین تعداد خانوار مستأجر درگیر فقر در استان تهران برآورد شده است: ۶۲۰ هزار خانوار با نرخ فقر ۴۳ درصد. کمترین تعداد خانوار نیز در استان چهارمحال و بختیاری برآورد شده است: 

۴ هزار خانوار با نرخ فقر ۱۴ درصد. از سوی دیگر، بیشترین نرخ فقر در استان آذربایجان غربی (۶۲ درصد) و کمترین نرخ فقر در استان چهارمحال و بختیاری (۱۴ درصد) برآورد شده است.

در سال ۱۴۰۲، بیشترین تعداد خانوار مستأجر درگیر فقر درآمدی (۳۹۰ هزار خانوار؛ سهم ۶۳ درصد) و درگیر فقر ناشی از هزینه تأمین مسکن (۲۳۰ هزار خانوار؛ سهم ۳۷ درصد) در استان تهران برآورد شده است.

در همین سال، بیشترین سهم از خانوارهای درگیر فقر درآمدی در استان کرمان گزارش شده است؛ به‌طوری‌که ۸۹ درصد از خانوارهای درگیر فقر این استان (۵۳ هزار خانوار) درگیر فقر درآمدی بوده‌اند. 

همچنین بیشترین سهم از خانوارهای درگیر فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن در استان‌های اردبیل و ایلام ثبت شده است.

  • رستم قاسمی: آورده مردم در قانون جهش تولید مسکن اندک است

    رستم قاسمی: آورده مردم در قانون جهش...

    وزیر راه و شهرسازی با اشاره به توافق وزارتخانه‌های راه و صمت برای پیش‌خرید مصالح ساختمانی، گفت: با اجرای نهضت ملی مسکن، کشور را به کارگاه ساختمان تبدیل می‌کنیم.

  • 80 واحد مسکونی و تجاری بابلسر دچار خسارت آبگرفتگی شد

    80 واحد مسکونی و تجاری بابلسر دچار...

    بخشدار بهنمیر شهرستان بابلسر از خسارت سیل به 50 واحد مسکونی و تجاری حوزه شهری و 30 واحد مسکونی روستایی در این بخش خبر داد.

  • ابرتورم در کمین

    ابرتورم در کمین

    در میان افزایش قیمت کالاهای اساسی، بالا رفتن قیمت مسکن اما همچنان خبرسازترین است و بسیاری از اقشار ضعیف را از تهران راهی شهرستان کرده.

  • جزئیات وام‌هایی که با تولد فرزند سوم به خانوارها تعلق می‌گیرد

    جزئیات وام‌هایی که با تولد فرزند سوم به...

    مجلس برای خانواده‌های دارای سه فرزند و بیشتر تسهیلات و امتیازات خاصی در نظر گرفته است. از پرداخت تسهیلات ۳۰ میلیون تومانی تا پرداخت ۱۲۰ میلیون تومان وام مازاد خرید خانه در نظر گرفته است.

  • استاندار خراسان شمالی تاکید کرد؛ لزوم اتمام ساخت ۱۴۳ واحد زلزله‌زده خراسان شمالی تا پایان آبان

    استاندار خراسان شمالی تاکید کرد؛ لزوم...

    لزوم اتمام ساخت ۱۴۳ واحد زلزله‌زده خراسان شمالی تا پایان آبان بجنورد- استاندار خراسان شمالی گفت: سکونت در ۱۴۳ واحد مسکونی زلزله زده میسر نیست و اکنون روند بازسازی این واحدها در مرحله سقف زنی قرار دارد که با انسجام بیشتر باید تا پایان آبان تکمیل شود.

  • آِیت الله مدرسی: تامین مسکن مهمترین مطالبه مردم از دولت انقلابی است

    آِیت الله مدرسی: تامین مسکن مهمترین...

    امام جمعه بخش مرکزی یزد با اشاره به وضعیت آشفته بازار اجاره بها در حوزه مسکن و تامین سرپناه مردم گفت: تامین مسکن انتظار جدی مردم مسئولان است.

  • چند نفر در طرح مسکن ملی ثبت نام کردند

    چند نفر در طرح مسکن ملی ثبت نام کردند

    وزارت راه و شهرسازی تازه‌ترین آمار ثبت‌نام در سامانه نهضت ملی مسکن را اعلام کرد که بر اساس آن ۷۵۱ هزار و ۳۸۵ نفر تا کنون در سامانه ثمن نام نویسی کرده اند.

  • بررسي آرايه‌هاي چوبي با هنر چوتاشي در بيش از 250 بناي آييني و مسکوني شاخص مازندران

    بررسي آرايه‌هاي چوبي با هنر چوتاشي در...

    با سرپرستی عضو هیات علمی دانشگاه مازندران بررسی آرایه‌های چوبی با هنر چوتاشی در بیش از 250 بنای آیینی و مسکونی شاخص مازندران انجام شد. دفترمازندران درشهرستان بابلسر، آرایه‌های چوبی با هنر چوتاشی در بیش از 250 بنای آیینی و مسکونی شاخص مازندران در یک پروژه تحقیقاتی بنیاد ملی نخبگان با سرپرستی دکتر مصطفی رستمی عضو هیات علمی دانشگاه مازندران مورد بررسی فنی و هنری قرار گرفت.

  • افزایش تعهد بیمه نامه مخاطرات طبیعی برای واحدهای مسکونی روستایی

    افزایش تعهد بیمه نامه مخاطرات طبیعی...

    مدیرکل بیمه ایران در گیلان مطرح کرد گیلان مدیرکل بیمه ایران در گیلان، از افزایش حق بیمه تعیین شده در سال جاری خبر داد و بیان کرد: تعهد بیمه ایران در حوزه مخاطرات طبیعی طی امسال ۱۰۰ میلیون تومان شامل ۶۰ میلیون برای ساختمان و ۴۰ میلیون برای اثاثیه است.

  • قیمت مسکن در استرالیا طی ماه اکتبر به بالاترین رقم خود رسید

    قیمت مسکن در استرالیا طی ماه اکتبر به...

    قیمت مسکن در استرالیا طی ماه اکتبر به بالاترین رقم خود رسید و موجب شد فشارها بر بانک مرکزی این کشور برای بالا بردن نرخ بهره افزایش یابد.

  • ریزش برج مسکونی در نیجریه قربانی گرفت/ احتمال افزایش کشته‌شده‌ها

    ریزش برج مسکونی در نیجریه قربانی گرفت/...

    در پی ریزش مرگبار ساختمانی چند طبقه در نیجریه، شش تن جان باخته و بیش از ۱۰۰ تن دیگر نیز مفقود شده اند. رئیس خدمات اورژانس شهر لاگوس نیجریه، پایتخت اقتصادی این کشور امروز (سه شنبه) اعلام کرد که در پی ریزش ساختمان یک برج مسکونی و در حال ساخت در این شهر، دست کم شش تن جان خود را از دست دادند.

  • معاون راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان: ‌زمین برای احداث واحدهای مسکونی طرح جهش مسکن در زاهدان تامین

    معاون راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان:...

    زاهدان- معاون راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان گفت: با تدابیر به عمل آمده و پیگیری های استاندار، با الحاق ۱۱۳ هکتار به محدوده شهر زاهدان زمین احداث واحدهای مسکونی طرح جهش مسکن تامین شد.

  • علت رسوب فایل‌های نوساز در بازار مسکن

    علت رسوب فایل‌های نوساز در بازار مسکن

    اگرچه از تعداد آپارتمان‌های نوساز عرضه شده به بازار مسکن طی حداقل دو ماه اخیر کاسته شده است، اما معدود آپارتمان‌های نوساز که همچنان در بازار فروش باقی مانده‌اند، اتفاقا فایل‌های «خوش قیمت» به شمار می‌آیند.

  • نرخ اجاره مسکن در لرستان افزایش ۲ برابری داشته است

    نرخ اجاره مسکن در لرستان افزایش ۲...

    رئیس اتحادیه نمایشگاه اتومبیل و مشاورین املاک لرستان: لرستان- حسینی، رئیس اتحادیه نمایشگاه اتومبیل و مشاورین املاک لرستان گفت: امسال قیمت اجاره مسکن در استان نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر افزایش یافته است.

  • مانور امدادی اسکان اضطراری در اهواز برگزار شد

    مانور امدادی اسکان اضطراری در اهواز...

    ایسنا/خوزستان مانور امدادی اسکان اضطراری هلال احمر به مناسبت هفته پدافند غیرعامل در اهواز برگزار شد.

  • چشم انداز بازار مسکن تا پایان سال

    چشم انداز بازار مسکن تا پایان سال

    در حالی که به دلیل کاهش جابه جایی ها و آغاز نام نویسی طرح نهضت ملی مسکن، تعداد خرید و فروش واحدهای مسکونی کاهش یافته، برخی فروشندگان نیز قیمت ها را به شدت کاهش داده اند. بررسی‌های میدانی حاکی از بازگشت رکود سنگین به بازار خرید و فروش مسکن در روزهای اخیر است. به نظر می‌رسد یکی از دلایل آن، آغاز نام نویسی نهضت ملی مسکن است.

  • بنیاد برکت ۵۴ مدرسه و ۴۰۰ خانه زلزله‌زده «اندیکا» را بازسازی می‌کند

    بنیاد برکت ۵۴ مدرسه و ۴۰۰ خانه...

    مدیرعامل بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان امام از تعمیر و بازسازی ۵۴ مدرسه و ۴۰۰ واحد مسکونی آسیب‌دیده در زلزله اندیکا خبر داد.

  • بیش از ۵۳۴ هزار مسکن ملی در سراسر کشور در حال اجرا است

    بیش از ۵۳۴ هزار مسکن ملی در سراسر کشور...

    معاونت مسکن و ساختمان در گزارشی با اعلام این مطلب که بیش از ۵۳۴ هزار واحد مسکن ملی در سراسر کشور در حال اجراست از تکمیل و تحویل ۲ میلیون و ۶۱ هزار واحد مسکونی مهر از ابتدای اجرای طرح تاکنون خبر داد و تعداد واحدهای نیمه‌تمام را ۱۴۳ هزار واحد برشمرد.

  • ۱۵۰۰۰ واحد مسکونی طرح اقدام ملی مسکن در استان یزد کلنگ زنی می شود

    ۱۵۰۰۰ واحد مسکونی طرح اقدام ملی مسکن در...

    معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یزد از تحویل خانه های طرح اقدام ملی مسکن در یزد و مهریز در چند هفته آینده و برنامه ریزی کلنگ زنی حدود ۱۵۰۰۰ واحد مسکونی نهضت ملی مسکن در استان در آینده نزدیک خبر داد.

  •  بانک‌ها مسکن را دوست دارند

    بانک‌ها مسکن را دوست دارند

    از یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکونی خالی که وزارت راه و شهرسازی شناسایی کرده بخش قابل توجهی از آنها متعلق به بانکها است که تعداد دقیق آن اعلام نشده اما گفته می‌شود برای کسب سود خریداری یا ساخته شده است. مسئولان وزارت راه و شهرسازی می‌گویند بخش قابل توجهی از یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد خالی شناسایی شده مربوط به شرکتهای حقوقی اعم از دستگاههای دولتی و بانکها است.

  • اعلام شرط انبوه‌سازی چینی‌ها در ایران

    اعلام شرط انبوه‌سازی چینی‌ها در ایران

    مجتبی یوسفی، عضو هیئت رئیسه مجلس با اعلام شرط ورود شرکت‌های چینی در طرح نهضت ملی مسکن، گفت: توقف طرح مسکن مهر قیمت مسکن را چند ۱۰۰ درصد افزایش داد.