بازار املاک / تفاوت اجاره به شرط تملیک با رهن و اجاره معمولی

تفاوت اجاره به شرط تملیک با رهن و اجاره معمولی

تفاوت اجاره به شرط تملیک با رهن و اجاره معمولی

وقتی قیمت مسکن بالا می‌رود، کارشناسان تلاش می‌کنند طرح تازه‌ای پیش بکشند تا شاید زهر بازار را بگیرند. ایده اجاره به شرط تملیک فقط یکی از این موارد است.

اجاره به شرط تملیک
پیش از این کشورهای مختلفی «اجاره به شرط تملیک» را امتحان کرده‌اند و بعضی‌هایشان جواب گرفته‌اند. 

این روش از نظر فنی مدلی است میان اجاره و خرید و برای اجرا به کمک نظام بانکی نیاز دارد. برای شک و تردید در اجرایی بودن طرح همین مسئله کافی به نظر می‌رسد اما ساختار خود بازار مسکن هم در ایران کاملا متفاوت از اروپاست.

 پس چرا هنوز گروهی از کارشناسان معتقدند می‌توان به کمک طرح اجاره به شرط تملیک گره کور بازار مسکن و قیمت آپارتمان را باز کرد؟ 

اجاره به شرط تملیک روشی است که در آن مستأجر ابتدا ملک را اجاره می‌کند اما با پرداخت تدریجی اجاره‌بها و انجام تعهدات مشخص، در پایان دوره قرارداد مالک آن خانه می‌شود.

این روش در واقع نوعی ترکیب میان اجاره و خرید اقساطی است.

 یعنی شخص هم از ملک استفاده می‌کند (مثل مستأجر معمولی) و هم به تدریج اقساط مالکیت را می‌پردازد (مثل خریدار اقساطی). 

در پایان قرارداد هم اگر تمام اقساط پرداخت شده باشد، مالکیت رسمی ملک به نام مستأجر منتقل می‌شود.

مکانیزم اجاره به شرط تملیک معمولاً در قالب یک قرارداد بین سه‌ طرف جلو می‌رود؛ اول مالک یا شرکت سازنده که ملک را عرضه می‌کند. دوم مستأجر یا متقاضی خرید خانه و سوم نهاد حمایتی یا بانک که وظیفه تأمین مالی طرح را بر عهده دارد.

کل فرآیند را می‌توان به روش ساده توضیح داد. ابتدا بانک یا مؤسسه مالی، خانه‌ای را خریداری و به نام خود ثبت می‌کند. سپس آن را با قرارداد اجاره به شرط تملیک در اختیار متقاضی قرار می‌دهد.

متقاضی ماهانه مبلغی را به عنوان اجاره‌بها به اضافه قسط تملیک می‌پردازد و در پایان یک دوره مثلاً پنج تا ۱۰ ساله، مالکیت کامل به او منتقل می‌شود.

 در طول مدت قرارداد اگرچه مالک رسمی «بانک» است اما مستأجر حق استفاده و سکونت در آن را دارد. پس از پایان اقساط و عمل به تعهدات، بانک سند را به نام مستأجر می‌زند.

بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه پیش از این طرح اجاره به شرط تملیک را با نام‌ها و قالب‌های متفاوت به کار گرفته‌اند.

 به‌عنوان مثال این روش در انگلستان به اسم Hire-Purchase ، در آمریکا و کانادا با عنوان Leasing یا Rent-to-Own و در فرانسه به اسم Credit-Bail شناخته می‌شود. در بعضی کشورهای عربی نیز به آن «شراء مؤاجره» می‌گویند.

در آمریکای شمالی و به‌ویژه کانادا، این روش به مستأجرانی که امتیاز اعتباری پایین یا نقدینگی کافی برای پیش‌پرداخت سنتی ندارند، فرصت می‌دهد در طول زمان برای خرید خانه آماده شوند.

در آمریکا این روش به شکلی پرحاشیه اجرا می‌شود. گزارش‌های متعددی وجود دارد مبنی بر اینکه به دلیل ضعف قوانین حمایت از مصرف‌کننده، اگر مستأجری در نهایت قادر به خرید خانه نبود، تمام سرمایه‌‌اش را از دست می‌دهد!

این قراردادها در برخی کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، در قالب مسکن اجتماعی توسط دولت‌ها اجرا می‌شود.

 یعنی دولت خانه‌های ارزان‌قیمت را برای دوره‌ای مشخص (مثلاً هشت سال) به افراد کم‌درآمد اجاره می‌دهد تا در نهایت خودشان برای مالکیت این خانه‌ها بجنگند. 

این رویکرد باعث می‌شود برعکس آمریکا با یک ابزار حمایتی و اجتماعی برای خانه‌دار کردن اقشار کم‌درآمد روبرو باشیم.

در کشورهای اسلامی جنوب شرق آسیا، مانند مالزی و اندونزی، نیز شاهد اجرای طرح اجاره به شرط تملیک هستیم. 

بانک‌های اسلامی این کشورها با رعایت اصول شرعی، خانه را خریداری کرده و در قالب قرارداد اجاره به شرط تملیک به متقاضی واگذار می‌کنند. نتیجه این مدل، افزایش دسترسی اقشار متوسط به مسکن بدون نیاز به وام ربوی بوده است.

قیمت مسکن خرید آپارتمان مستاجر اسباب‌کشی [کلیک و کشیدن برای جابجایی] بزرگ‌ترین چالش اجرای طرح اجاره به شرط تملیک در ایران، وجود تورم لجام‌گسیخته و نوسانات شدید قیمت مسکن است

اجاره به شرط تملیک با بازار مسکن ایران سازگار است؟
بازار مسکن ایران در سال‌های اخیر با افزایش شدید قیمت‌ها، کاهش قدرت خرید و نرخ بالای اجاره روبه‌رو بوده است. بعضی کارشناسان اعتقاد دارند در چنین شرایطی، اجاره به شرط تملیک می‌تواند یک میان‌بر برای خانه‌دار شدن اقشار متوسط و جوانان باشد.

اجاره به شرط تملیک از نظر فقهی و حقوقی در ایران شناخته شده است و در قانون عملیات بانکی بدون ربا (مصوب ۱۳۶۲) به‌عنوان یکی از شیوه‌های اعطای تسهیلات بانکی پذیرفته شده است.

 با این حال، استفاده از آن در بخش خصوصی و بازار مسکن عادی کشور با چالش‌هایی روبروست.

اجازه بدهید موضوع را به طور خلاصه مطرح کنیم؛ این روش فقط زمانی کارآیی دارد که نظام مالی کشور از قراردادهای بلندمدت حمایت کند. ثبات نسبی بازار مسکن، یک شرط دیگر است.

نرخ سود بانکی نیز باید قابل پیش‌بینی و کنترل‌شده باشد. غیاب این سه شرط ممکن است باعث افزایش بدهی خانوارها یا ایجاد ریسک برای بانک‌ شود.

بزرگ‌ترین چالش اجرای طرح در ایران، وجود تورم لجام‌گسیخته و نوسانات شدید قیمت مسکن است. اگر قیمت نهایی ملک را ارزش آن در ابتدای قرارداد در نظر بگیریم، مالک در پایان به‌شدت متضرر خواهد شد. 

از طرف دیگر چنانچه قیمت را به روز محاسبه کنیم، مستأجر (خریدار) تضمینی برای حفظ توانایی و قدرت خرید خود در آینده ندارد، چون ممکن است قیمت آپارتمان چند برابر شود.

  • واگذاری خانه‌های خالی به افراد نیازمند

    واگذاری خانه‌های خالی به افراد نیازمند

    یک کارشناس بازار مسکن گفت: باید توجه داشت که کشور با ۲.۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه و با میانگین هر واحد ۱۰۰ متر مربع و قیمت هر متر مربع ۱۰ میلیون تومان ، سرمایه ای حدود ۲۵۰۰ تریلیون تومان را بلا استفاده گذاشته است و به دنبال هزینه مجدد به همین میزان و حتی بیشتر در این زمینه است.

  • درس چینی برای بخش مسکن/ راز ورشکستگی احتمالی اورگرند در عدم پیش فروش مسکن بود

    درس چینی برای بخش مسکن/ راز ورشکستگی...

    همه مردم نمی‌توانند مسکن مورد نیاز را خریداری یا اجاره کنند. با وجود بازار رهن (بازار خرید اعتباری بلندمدت مسکن در قبال توثیق مسکن) بزرگ، برای بسیاری از مردم، خرید مسکن، مثل ایران، در استطاعت نیست.

  • غیر قانونی بودن خرید و فروش امتیاز مسکن اقدام ملی

    غیر قانونی بودن خرید و فروش امتیاز مسکن...

    مدیرعامل شرکت عمران پردیس گفت: خرید و فروش امتیاز مسکن اقدام ملی غیر قانونی است.

  • چهارمین شهر گران دنیا در مسکن

    چهارمین شهر گران دنیا در مسکن

    مقایسه قیمت مسکن در ۴۸۶ شهر دنیا نشان می‌دهد، تهران با شاخص ۴۸٫۴ چهارمین شهر جهان با کمترین قدرت خرید خانوارها را دارد.

  • در شش ماهه نخست سال جاری عملیات عمرانی بیش از 3 هزار واحد مسکونی مددجویان کمیته امداد در اصفهان

    در شش ماهه نخست سال جاری عملیات عمرانی...

    مدیر تامین مسکن و امور مهندسی ساختمان کمیته امداد امام خمینی(ره) استان اصفهان عملیات عمرانی بیش از 3هزار واحد مسکونی مددجویان کمیته امداد در اصفهان خبر داد.

  • رستم قاسمی: آورده مردم در قانون جهش تولید مسکن اندک است

    رستم قاسمی: آورده مردم در قانون جهش...

    وزیر راه و شهرسازی با اشاره به توافق وزارتخانه‌های راه و صمت برای پیش‌خرید مصالح ساختمانی، گفت: با اجرای نهضت ملی مسکن، کشور را به کارگاه ساختمان تبدیل می‌کنیم.

  • 80 واحد مسکونی و تجاری بابلسر دچار خسارت آبگرفتگی شد

    80 واحد مسکونی و تجاری بابلسر دچار...

    بخشدار بهنمیر شهرستان بابلسر از خسارت سیل به 50 واحد مسکونی و تجاری حوزه شهری و 30 واحد مسکونی روستایی در این بخش خبر داد.

  • ابرتورم در کمین

    ابرتورم در کمین

    در میان افزایش قیمت کالاهای اساسی، بالا رفتن قیمت مسکن اما همچنان خبرسازترین است و بسیاری از اقشار ضعیف را از تهران راهی شهرستان کرده.

  • جزئیات وام‌هایی که با تولد فرزند سوم به خانوارها تعلق می‌گیرد

    جزئیات وام‌هایی که با تولد فرزند سوم به...

    مجلس برای خانواده‌های دارای سه فرزند و بیشتر تسهیلات و امتیازات خاصی در نظر گرفته است. از پرداخت تسهیلات ۳۰ میلیون تومانی تا پرداخت ۱۲۰ میلیون تومان وام مازاد خرید خانه در نظر گرفته است.

  • استاندار خراسان شمالی تاکید کرد؛ لزوم اتمام ساخت ۱۴۳ واحد زلزله‌زده خراسان شمالی تا پایان آبان

    استاندار خراسان شمالی تاکید کرد؛ لزوم...

    لزوم اتمام ساخت ۱۴۳ واحد زلزله‌زده خراسان شمالی تا پایان آبان بجنورد- استاندار خراسان شمالی گفت: سکونت در ۱۴۳ واحد مسکونی زلزله زده میسر نیست و اکنون روند بازسازی این واحدها در مرحله سقف زنی قرار دارد که با انسجام بیشتر باید تا پایان آبان تکمیل شود.

  • آِیت الله مدرسی: تامین مسکن مهمترین مطالبه مردم از دولت انقلابی است

    آِیت الله مدرسی: تامین مسکن مهمترین...

    امام جمعه بخش مرکزی یزد با اشاره به وضعیت آشفته بازار اجاره بها در حوزه مسکن و تامین سرپناه مردم گفت: تامین مسکن انتظار جدی مردم مسئولان است.

  • چند نفر در طرح مسکن ملی ثبت نام کردند

    چند نفر در طرح مسکن ملی ثبت نام کردند

    وزارت راه و شهرسازی تازه‌ترین آمار ثبت‌نام در سامانه نهضت ملی مسکن را اعلام کرد که بر اساس آن ۷۵۱ هزار و ۳۸۵ نفر تا کنون در سامانه ثمن نام نویسی کرده اند.

  • بررسي آرايه‌هاي چوبي با هنر چوتاشي در بيش از 250 بناي آييني و مسکوني شاخص مازندران

    بررسي آرايه‌هاي چوبي با هنر چوتاشي در...

    با سرپرستی عضو هیات علمی دانشگاه مازندران بررسی آرایه‌های چوبی با هنر چوتاشی در بیش از 250 بنای آیینی و مسکونی شاخص مازندران انجام شد. دفترمازندران درشهرستان بابلسر، آرایه‌های چوبی با هنر چوتاشی در بیش از 250 بنای آیینی و مسکونی شاخص مازندران در یک پروژه تحقیقاتی بنیاد ملی نخبگان با سرپرستی دکتر مصطفی رستمی عضو هیات علمی دانشگاه مازندران مورد بررسی فنی و هنری قرار گرفت.

  • افزایش تعهد بیمه نامه مخاطرات طبیعی برای واحدهای مسکونی روستایی

    افزایش تعهد بیمه نامه مخاطرات طبیعی...

    مدیرکل بیمه ایران در گیلان مطرح کرد گیلان مدیرکل بیمه ایران در گیلان، از افزایش حق بیمه تعیین شده در سال جاری خبر داد و بیان کرد: تعهد بیمه ایران در حوزه مخاطرات طبیعی طی امسال ۱۰۰ میلیون تومان شامل ۶۰ میلیون برای ساختمان و ۴۰ میلیون برای اثاثیه است.

  • قیمت مسکن در استرالیا طی ماه اکتبر به بالاترین رقم خود رسید

    قیمت مسکن در استرالیا طی ماه اکتبر به...

    قیمت مسکن در استرالیا طی ماه اکتبر به بالاترین رقم خود رسید و موجب شد فشارها بر بانک مرکزی این کشور برای بالا بردن نرخ بهره افزایش یابد.

  • ریزش برج مسکونی در نیجریه قربانی گرفت/ احتمال افزایش کشته‌شده‌ها

    ریزش برج مسکونی در نیجریه قربانی گرفت/...

    در پی ریزش مرگبار ساختمانی چند طبقه در نیجریه، شش تن جان باخته و بیش از ۱۰۰ تن دیگر نیز مفقود شده اند. رئیس خدمات اورژانس شهر لاگوس نیجریه، پایتخت اقتصادی این کشور امروز (سه شنبه) اعلام کرد که در پی ریزش ساختمان یک برج مسکونی و در حال ساخت در این شهر، دست کم شش تن جان خود را از دست دادند.

  • معاون راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان: ‌زمین برای احداث واحدهای مسکونی طرح جهش مسکن در زاهدان تامین

    معاون راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان:...

    زاهدان- معاون راه و شهرسازی سیستان و بلوچستان گفت: با تدابیر به عمل آمده و پیگیری های استاندار، با الحاق ۱۱۳ هکتار به محدوده شهر زاهدان زمین احداث واحدهای مسکونی طرح جهش مسکن تامین شد.

  • علت رسوب فایل‌های نوساز در بازار مسکن

    علت رسوب فایل‌های نوساز در بازار مسکن

    اگرچه از تعداد آپارتمان‌های نوساز عرضه شده به بازار مسکن طی حداقل دو ماه اخیر کاسته شده است، اما معدود آپارتمان‌های نوساز که همچنان در بازار فروش باقی مانده‌اند، اتفاقا فایل‌های «خوش قیمت» به شمار می‌آیند.

  • نرخ اجاره مسکن در لرستان افزایش ۲ برابری داشته است

    نرخ اجاره مسکن در لرستان افزایش ۲...

    رئیس اتحادیه نمایشگاه اتومبیل و مشاورین املاک لرستان: لرستان- حسینی، رئیس اتحادیه نمایشگاه اتومبیل و مشاورین املاک لرستان گفت: امسال قیمت اجاره مسکن در استان نسبت به سال گذشته بیش از دو برابر افزایش یافته است.

  • مانور امدادی اسکان اضطراری در اهواز برگزار شد

    مانور امدادی اسکان اضطراری در اهواز...

    ایسنا/خوزستان مانور امدادی اسکان اضطراری هلال احمر به مناسبت هفته پدافند غیرعامل در اهواز برگزار شد.

  • چشم انداز بازار مسکن تا پایان سال

    چشم انداز بازار مسکن تا پایان سال

    در حالی که به دلیل کاهش جابه جایی ها و آغاز نام نویسی طرح نهضت ملی مسکن، تعداد خرید و فروش واحدهای مسکونی کاهش یافته، برخی فروشندگان نیز قیمت ها را به شدت کاهش داده اند. بررسی‌های میدانی حاکی از بازگشت رکود سنگین به بازار خرید و فروش مسکن در روزهای اخیر است. به نظر می‌رسد یکی از دلایل آن، آغاز نام نویسی نهضت ملی مسکن است.