بازار املاک / سقوط تاریخی بازار اجاره

سقوط تاریخی بازار اجاره

سقوط تاریخی بازار اجاره

در سال ۱۴۰۲، بحران مسکن در ایران وارد مرحله‌ای بی‌سابقه و نگران‌کننده شد؛ مرحله‌ای که نه‌تنها امید بسیاری از خانوارهای مستأجر برای ورود به بازار خرید یا بهره‌مندی از طرح‌های ملی مسکن را به یأس بدل کرد، بلکه شمار زیادی از آنان را به دلیل فشار طاقت‌فرسای اجاره‌بها و هزینه‌های جانبی تأمین سرپناه، به مرز فروپاشی اقتصادی کشاند.

فقر مسکن

افزایش مداوم قیمت‌ها، رکود دستمزدها، و بی‌اثر ماندن سیاست‌های حمایتی، موجب شد که مسکن از یک نیاز اولیه و بدیهی، به کالایی لوکس و دست‌نیافتنی برای بخش بزرگی از جامعه تبدیل شود. 

در چنین شرایطی، موج جدیدی از فقر مسکن شکل گرفت که نه‌تنها رفاه خانوارها را نشانه رفت، بلکه پیامدهای اجتماعی و روانی گسترده‌ای به همراه آورد؛

 از حاشیه‌نشینی اجباری گرفته تا مهاجرت ناخواسته به مناطق کم‌برخوردار و کاهش کیفیت زندگی میلیون‌ها نفر.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد تعداد خانوارهای مستأجر درگیر فقر در سال ۱۴۰۲ به بالاترین سطح تاریخی رسیده است.

 این بحران فراتر از ناتوانی مستأجران در خرید خانه یا مشارکت در طرح‌های ملی تأمین مسکن است و هر سال، شمار بیشتری از آن‌ها با فقر دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

برای سنجش دقیق‌تر این وضعیت، شاخص مکملی در کنار روش متداول برآورد نرخ فقر به‌کار رفته است. بر اساس روش متداول، نرخ فقر خانوارهای مستأجر در سال گذشته حدود ۲۷ درصد، معادل ۱.۳۳ میلیون خانوار، برآورد شده است. 

اما روش مکمل که تأثیر مستقیم هزینه تأمین مسکن را لحاظ می‌کند، نشان می‌دهد ۶۵۲ هزار خانوار دیگر نیز صرفاً به دلیل هزینه مسکن به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند و نرخ فقر مستأجران را به ۴۰ درصد افزایش داده‌اند.

به این ترتیب، در مجموع ۱.۹۸ میلیون خانوار، معادل ۷.۶ میلیون نفر، از مستأجران کشور درگیر فقر بوده‌اند:

فقر درآمدی: ۶۷ درصد (۱.۳۳ میلیون خانوار) با درآمد کمتر از خط فقر.

فقر ناشی از هزینه مسکن: ۳۳ درصد (۶۵۲ هزار خانوار) با درآمد بالاتر از خط فقر اما درگیر هزینه‌های مسکن.

آمارها حاکی از آن است که ۸۹ درصد این خانوارها در پنج دهک هزینه‌ای اول قرار دارند و نسبت به سال ۱۴۰۱، شمار مستأجران درگیر فقر ۵ درصد، معادل ۷۹ هزار خانوار، افزایش یافته است. 

همچنین یافته‌های شاخص مکمل، ضعف‌های شاخص استطاعت‌ناپذیری مسکن را در دو حوزه «بازنمایی سوگیرانه» و «همسان‌نمایی» آشکار می‌کند؛ نکته‌ای که می‌تواند مبنای اصلاح سیاست‌های مسکن قرار گیرد.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است؛

رصد وضعیت فقر را می‌توان بر حسب نوع سکونت خانوار انجام داد و وضعیت خانوارهایی را که هزینه تأمین مسکن در سبدشان وجود دارد ــ مستأجران و مالکان دارای وام خرید مسکن ــ به‌طور جداگانه بررسی کرد. 

این روش امکان می‌دهد وضعیت این گروه‌ها به‌صورت اختصاصی بررسی شود و علاوه بر فقر مطلق، فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن نیز برآورد گردد و زمینه برای سیاست‌گذاری شواهد‌محور هموار شود.

طبق روش متداول برآورد نرخ فقر، در سال ۱۴۰۲ نرخ فقر خانوارهای مستأجر ۲۷ درصد (۱٫۳۳ میلیون خانوار) برآورد شده است. اما به‌مدد روش مکمل که خانوارهای درگیر فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن (۶۵۲ هزار خانوار) را نیز شناسایی می‌کند، نرخ فقر به ۴۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.

مقایسه نتایج روش متداول و مکمل برآورد نرخ فقر با شاخص سهم هزینه مسکن از کل هزینه‌کرد خانوارها حکایت از آن دارد 

که این شاخص دچار دو معضل «بازنمایی سوگیرانه» و «همسان‌نمایی» از وضعیت خانوارهای مستأجر است و در مجموع نه‌تنها برای بررسی وضعیت خانوارهای مستأجر و مالکان دارای وام خرید مسکن مناسب به شمار نمی‌رود، بلکه در پاره‌ای موارد استفاده از آن منجر به کژفهمی‌های سیاستی می‌شود.

نرخ فقر مستأجران به ۴۰ درصد رسید

طبق برآورد روش متداول و مکمل، خانوارهای مستأجر درگیر فقر را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:

۱. خانوارهایی که به دلیل درآمد ناکافی درگیر فقر هستند: ۶۷ درصد (۱٫۳۳ میلیون خانوار که شامل ۵٫۵ میلیون نفر می‌شود).

۲. خانوارهایی که درگیر فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن، اجاره به همراه هزینه آب، برق و گاز هستند: ۳۳ درصد (۶۵۲ هزار خانوار که شامل ۲٫۱ میلیون نفر می‌شود).

در سال ۱۴۰۲، تعداد خانوارهای مستأجر درگیر فقر به بالاترین مقدار خود در دو دهه گذشته رسیده است؛ هم از نظر تعداد خانوار درگیر فقر، هم از نظر تعداد افراد و هم از نظر نرخ فقر.

در سال ۱۴۰۲، سهم خانوارهای مستأجر درگیر فقر در مناطق شهری حدود ۹۴ درصد (۱٫۸۷ میلیون خانوار) و سهم مناطق روستایی ۶ درصد (۱۱۳ هزار خانوار) بوده است.

بیشترین تعداد خانوارهای مستأجر درگیر فقر در سال ۱۴۰۲، مربوط به خانوارهای چهار نفره برآورد شده است: ۶۴۹ هزار خانوار (۲٫۶ میلیون نفر). همچنین ۷۲ درصد از خانوارهای مستأجر درگیر فقر، شامل خانوارهای سه، چهار و پنج نفره بوده‌اند (۱٫۴۳ میلیون خانوار معادل ۴٫۵۷ میلیون نفر).

در سال ۱۴۰۲، بیشترین تعداد خانوارهای مستأجر درگیر فقر مربوط به خانوارهایی بوده که سن سرپرست آن‌ها بین ۳۵ تا ۴۴ سال بوده است: ۶۱۲ هزار خانوار (۲٫۵۵ میلیون نفر). این گروه بیشترین سهم از کل خانوارهای درگیر فقر را دارد (۳۱ درصد).

توزیع خانوارهای درگیر فقر در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد ۷۶ درصد از خانوارهای مستأجر درگیر فقر، خانوارهایی هستند که سن سرپرست خانوار کمتر از ۵۵ سال است: ۱٫۴۹ میلیون خانوار (۶ میلیون نفر).

۴ هزار خانوار با نرخ فقر ۱۴ درصد

در سال ۱۴۰۲، بیشترین تعداد خانوار مستأجر درگیر فقر در استان تهران برآورد شده است: ۶۲۰ هزار خانوار با نرخ فقر ۴۳ درصد. کمترین تعداد خانوار نیز در استان چهارمحال و بختیاری برآورد شده است: 

۴ هزار خانوار با نرخ فقر ۱۴ درصد. از سوی دیگر، بیشترین نرخ فقر در استان آذربایجان غربی (۶۲ درصد) و کمترین نرخ فقر در استان چهارمحال و بختیاری (۱۴ درصد) برآورد شده است.

در سال ۱۴۰۲، بیشترین تعداد خانوار مستأجر درگیر فقر درآمدی (۳۹۰ هزار خانوار؛ سهم ۶۳ درصد) و درگیر فقر ناشی از هزینه تأمین مسکن (۲۳۰ هزار خانوار؛ سهم ۳۷ درصد) در استان تهران برآورد شده است.

در همین سال، بیشترین سهم از خانوارهای درگیر فقر درآمدی در استان کرمان گزارش شده است؛ به‌طوری‌که ۸۹ درصد از خانوارهای درگیر فقر این استان (۵۳ هزار خانوار) درگیر فقر درآمدی بوده‌اند. 

همچنین بیشترین سهم از خانوارهای درگیر فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن در استان‌های اردبیل و ایلام ثبت شده است.

  • روزنامه‌های اقتصادی امروز در یک نگاه؛ ‌مسیر گمشده رشد اقتصادی

    روزنامه‌های اقتصادی امروز در یک نگاه؛...

    روزنامه دنیای اقتصاد در صفحه نخست امروز خود با تیتر «متهم نامرئی گرانی مسکن‌» به بررسی مشکلات مسکن در بازار پرداخت و نوشت: رصد بازار مسکن ایران از دوربین جهانی، ضمن تصویر نمای دیگری از ابعاد «فقر مسکن»، هویت متهم نامرئی و عامل ساختگی «گرانی مسکن» را برای سیاست‌گذار مشخص کرد.

  • بورس‌های جهانی نگران از افزایش قیمت مسکن

    بورس‌های جهانی نگران از افزایش قیمت...

    افزایش سریع قیمت مسکن در آمریکا و انگلیس باعث ریزش بیشتر شاخص های مهم بورسی در جهان شد. افزایش سریع قیمت ها به ویژه در بخش مسکن باعث نگرانی سیاست گذاران و فعالان بازارهای مالی شده است. پس از انتشار خبر رکوردشکنی قیمت مسکن در انگلیس، حالا در آمریکا نیز میشل بومان- مدیر بانک مرکزی این کشور- با ابراز نگرانی نسبت به افزایش مداوم قیمت مسکن گفته است با پیشی گرفتن تقاضا بر عرضه در بخش مسکن، تورم می تواند سرکش تر و مهار آن سخت تر شود.

  • نگرانی مدیر بانک مرکزی آمریکا از قیمت مسکن

    نگرانی مدیر بانک مرکزی آمریکا از قیمت...

    مدیر ارشد فدرال رزرو هشدار داد با بالا باقی ماندن قیمت مسکن، کار این نهاد برای مهار تورم دشوار خواهد شد. به نقل از اسپوتنیک، میشل بومان با ابراز نگرانی نسبت به افزایش مداوم قیمت مسکن در آمریکا گفته است با پیشی گرفتن تقاضا بر عرضه در بخش مسکن، تورم می تواند سرکش تر و مهار آن سخت تر شود. وی با بیان اینکه شاهد اختلالات کم سابقه ای در بخش مسکن هستیم افزود: در کوتاه مدت انتظار دارم روند قیمت ها کماکان صعودی باشد.

  • قیمت‌‌ها در مسکن مهر رشت میلیاردی شد

    قیمت‌‌ها در مسکن مهر رشت میلیاردی شد

    مسکن مهر رشت کاربری ویلا پیدا کرده و حالا نه تنها گران‌تر از مسکن مهر تهران خرید و فروش می‌شود که با بهای برخی از این واحدها می‌توان در شهر تهران صاحب خانه شد.

  • دفاتر املاک متخلف با همکاری پلیس پلمب می‌شوند

    دفاتر املاک متخلف با همکاری پلیس پلمب...

    رییس اتحادیه مشاوران املاک گفت: برخی دفاتر املاک که تخلفاتی مثل عدم ارایه کد رهگیری، اضافه دریافت یا دریافت بیعانه را مرتکب می‌شوند در همکاری بازرسان اتحادیه و نیروی انتظامی با آنها برخورد می‌شود که اخیرا ۶۹۳ مورد تذکر به این واحدها داده شده است.

  • دومین فراخوان نام نویسی جهت شرکت در آزمون تخصصی دفاتر مشاور املاک کیش

    دومین فراخوان نام نویسی جهت شرکت در...

    طبق دستور دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور در خصوص تسهیل شرایط شرکت در آزمون تخصصی مشاوران املاک و اصلاح شیوه نامه مربوطه، سازمان منطقه آزاد کیش در نظر دارد بر اساس شرایط جدید آزمون تخصصی برگزار کند.

  • معادلات بازار مسکن تغییر پیدا کرده است

    معادلات بازار مسکن تغییر پیدا کرده است

    پس از کاهش ۰.۲ درصدی قیمتهای قطعی مسکن در مهرماه، بررسی آخرین وضعیت بازار مسکن شهر تهران در آبان ماه از کاهش ۱.۳ درصدی قیمتهای پیشنهادی، افت ۳.۲ درصدی نرخ اجاره و افزایش ۱۲ درصدی تمایل برای فروش حکایت دارد.بازار مسکن شهر تهران در ۳۰ روز منتهی به ۱۵ آبان ماه ۱۴۰۰ با کاهش ۱.۳ درصدی قیمتهای پیشنهادی مواجه شده است. پس از افزایش نسبی نرخهای پیشنهادی در سه ماهه تابستان، قیمتهای قطعی در مهرماه ۰.۲ درصد کاهش پیدا کرد. آخرین وضعیت بازار در نیمه آبان ماه نیز گویای آن است که قیمت آگهی‌ها طی یک ماه اخیر ۱

  • منابع بانک‌ها برای رونق بازار مسکن اندک است

    منابع بانک‌ها برای رونق بازار مسکن اندک...

    حسین‌زاده :چند پیشنهاد برای رونق بازار مسکن رئیس سابق بانک ملی گفت: منابع مالی بانک‌ها در خصوص ارائه تسهیلات مالی به بخش مسکن به‌شدت محدود است.

  • واگذاری خانه‌های خالی به افراد نیازمند

    واگذاری خانه‌های خالی به افراد نیازمند

    یک کارشناس بازار مسکن گفت: باید توجه داشت که کشور با ۲.۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه و با میانگین هر واحد ۱۰۰ متر مربع و قیمت هر متر مربع ۱۰ میلیون تومان ، سرمایه ای حدود ۲۵۰۰ تریلیون تومان را بلا استفاده گذاشته است و به دنبال هزینه مجدد به همین میزان و حتی بیشتر در این زمینه است.

  • درس چینی برای بخش مسکن/ راز ورشکستگی احتمالی اورگرند در عدم پیش فروش مسکن بود

    درس چینی برای بخش مسکن/ راز ورشکستگی...

    همه مردم نمی‌توانند مسکن مورد نیاز را خریداری یا اجاره کنند. با وجود بازار رهن (بازار خرید اعتباری بلندمدت مسکن در قبال توثیق مسکن) بزرگ، برای بسیاری از مردم، خرید مسکن، مثل ایران، در استطاعت نیست.

  • غیر قانونی بودن خرید و فروش امتیاز مسکن اقدام ملی

    غیر قانونی بودن خرید و فروش امتیاز مسکن...

    مدیرعامل شرکت عمران پردیس گفت: خرید و فروش امتیاز مسکن اقدام ملی غیر قانونی است.

  • چهارمین شهر گران دنیا در مسکن

    چهارمین شهر گران دنیا در مسکن

    مقایسه قیمت مسکن در ۴۸۶ شهر دنیا نشان می‌دهد، تهران با شاخص ۴۸٫۴ چهارمین شهر جهان با کمترین قدرت خرید خانوارها را دارد.

  • در شش ماهه نخست سال جاری عملیات عمرانی بیش از 3 هزار واحد مسکونی مددجویان کمیته امداد در اصفهان

    در شش ماهه نخست سال جاری عملیات عمرانی...

    مدیر تامین مسکن و امور مهندسی ساختمان کمیته امداد امام خمینی(ره) استان اصفهان عملیات عمرانی بیش از 3هزار واحد مسکونی مددجویان کمیته امداد در اصفهان خبر داد.

  • رستم قاسمی: آورده مردم در قانون جهش تولید مسکن اندک است

    رستم قاسمی: آورده مردم در قانون جهش...

    وزیر راه و شهرسازی با اشاره به توافق وزارتخانه‌های راه و صمت برای پیش‌خرید مصالح ساختمانی، گفت: با اجرای نهضت ملی مسکن، کشور را به کارگاه ساختمان تبدیل می‌کنیم.

  • 80 واحد مسکونی و تجاری بابلسر دچار خسارت آبگرفتگی شد

    80 واحد مسکونی و تجاری بابلسر دچار...

    بخشدار بهنمیر شهرستان بابلسر از خسارت سیل به 50 واحد مسکونی و تجاری حوزه شهری و 30 واحد مسکونی روستایی در این بخش خبر داد.

  • ابرتورم در کمین

    ابرتورم در کمین

    در میان افزایش قیمت کالاهای اساسی، بالا رفتن قیمت مسکن اما همچنان خبرسازترین است و بسیاری از اقشار ضعیف را از تهران راهی شهرستان کرده.

  • جزئیات وام‌هایی که با تولد فرزند سوم به خانوارها تعلق می‌گیرد

    جزئیات وام‌هایی که با تولد فرزند سوم به...

    مجلس برای خانواده‌های دارای سه فرزند و بیشتر تسهیلات و امتیازات خاصی در نظر گرفته است. از پرداخت تسهیلات ۳۰ میلیون تومانی تا پرداخت ۱۲۰ میلیون تومان وام مازاد خرید خانه در نظر گرفته است.

  • استاندار خراسان شمالی تاکید کرد؛ لزوم اتمام ساخت ۱۴۳ واحد زلزله‌زده خراسان شمالی تا پایان آبان

    استاندار خراسان شمالی تاکید کرد؛ لزوم...

    لزوم اتمام ساخت ۱۴۳ واحد زلزله‌زده خراسان شمالی تا پایان آبان بجنورد- استاندار خراسان شمالی گفت: سکونت در ۱۴۳ واحد مسکونی زلزله زده میسر نیست و اکنون روند بازسازی این واحدها در مرحله سقف زنی قرار دارد که با انسجام بیشتر باید تا پایان آبان تکمیل شود.

  • آِیت الله مدرسی: تامین مسکن مهمترین مطالبه مردم از دولت انقلابی است

    آِیت الله مدرسی: تامین مسکن مهمترین...

    امام جمعه بخش مرکزی یزد با اشاره به وضعیت آشفته بازار اجاره بها در حوزه مسکن و تامین سرپناه مردم گفت: تامین مسکن انتظار جدی مردم مسئولان است.

  • چند نفر در طرح مسکن ملی ثبت نام کردند

    چند نفر در طرح مسکن ملی ثبت نام کردند

    وزارت راه و شهرسازی تازه‌ترین آمار ثبت‌نام در سامانه نهضت ملی مسکن را اعلام کرد که بر اساس آن ۷۵۱ هزار و ۳۸۵ نفر تا کنون در سامانه ثمن نام نویسی کرده اند.

  • بررسي آرايه‌هاي چوبي با هنر چوتاشي در بيش از 250 بناي آييني و مسکوني شاخص مازندران

    بررسي آرايه‌هاي چوبي با هنر چوتاشي در...

    با سرپرستی عضو هیات علمی دانشگاه مازندران بررسی آرایه‌های چوبی با هنر چوتاشی در بیش از 250 بنای آیینی و مسکونی شاخص مازندران انجام شد. دفترمازندران درشهرستان بابلسر، آرایه‌های چوبی با هنر چوتاشی در بیش از 250 بنای آیینی و مسکونی شاخص مازندران در یک پروژه تحقیقاتی بنیاد ملی نخبگان با سرپرستی دکتر مصطفی رستمی عضو هیات علمی دانشگاه مازندران مورد بررسی فنی و هنری قرار گرفت.