محله های شهری / محله خیابان عین‌الدوله در تهران

محله خیابان عین‌الدوله در تهران

محله خیابان عین‌الدوله در تهران

خیابان ایران (اسامی سابق این خیابان: عین الدوله / سقاباشی) بخشی از محله دولت سابق، از محلات قدیمی تهران به‌شمار می‌آید که از نظر جغرافیایی حدفاصل خیابان آبشار (خیابان عبدالرضا شیرازی) تا چهارراه آبسردار (خیابان مجاهدین اسلام) و در نزدیکی میدان بهارستان و مدرسه سپهسالار (مدرسه عالی مطهری فعلی) قرار دارد. در این محله بازارچه، حمام و سقاخانه‌ای وجود دارد.

 باغ‌های خرم آقا علی آشتیانی امین حضور که از مقربین و نزدیکان ناصرالدین شاه بود (و از جانب وی به حکومت کاشان نیر منصوب شد) در بخش جنوبی خیابان ایران (که هنوز هم به سه راه امین حضور معروف است)، قرار دارد. بافت بومی مردم این محله مذهبی هستند. در شمالی‌ترین قسمت خیابان ایران چهار راه معروف آبسردار قرار دارد.

پیدایش این خیابان را به میرزا ابراهیم پدر علی اصغر خان اتابک، آبدارباشی و سقاباشی ناصرالدین شاه نسبت می‌دهند. وی در این محله دست به تأسیس بازارچه، حمام و سقاخانه ای زد که امروزه هنوز یکی از کوچه‌های این خیابان، بازارچه سقاباشی نام دارد و در افواه مردم رایج است. پس از آن که عین الدوله به حکومت تهران رسید چون در این خیابان ساکن بود (و پارکی را ساخت که به نام خودش به پارک عین الدوله معروف بود) کم‌کم نام سابق کمرنگ شد و این محله را عین الدوله نام نهادند. این خیابان در زمان رضاشاه به خیابان ایران تغییر نام داد که تابحال نیر بر این نام باقی است.

همچنین منزلی در ۵۰۰ متری میدان بهارستان و محل فعلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که از سویی به سه راه امین حضور مرتبط و ضلع دیگر آن در خیابان ایران (عین‌الدوله) قرار دارد واقع است. این منزل حدود ۱۰ هزار مترمربع مساحت داشت. در این خانه پلکانی وجود داشته که روز امضای فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه قاجار، دستخط شاه مبنی بر قبول مشروطیت به این خانه آورده شد و تجار عمده آن زمان (مشروطه‌خواهان) روی این پله‌ها به صورت منبری نشسته و رئیس‌التجار فرمان را در دست گرفته و عکسی یادگاری می‌اندازند که این عکس یکی از دیدنی‌های روز امضای مشروطه بوده که در این خیابان گرفته شده‌است.

از حوادث مهم اتفاق افتاده در این خیابان، می‌توان به ورود سید روح‌الله خمینی در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ به تهران و اقامت وی در دو مدرسه رفاه و علوی واقع در این خیابان اشاره کرد. صدور حکم تشکیل دولت موقت و نخست‌وزیری مهدی بازرگان و دیدار معروف همافران نیروی هوایی (بیعت همافران)در ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ با سید روح‌الله خمینی در این خیابان اتفاق افتاده‌است. همچنین حکم اعدام چند نفر از سران حکومت پهلوی از جمله نعمت‌الله نصیری (رئیس ساواک)، مهدی رحیمی (فرماندار نظامی تهران)، رضا ناجی (فرماندار نظامی اصفهان) و منوچهر خسروداد (فرمانده هوانیروز کشور) در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۵۷ (چهار روز پس از پیروزی انقلاب) در پشت بام مدرسه رفاه در این خیابان اجرا گردیده‌است.

از مهمترین فرعی‌های خیابان ایران می‌توان به کوچه باقری (کوچه یخچال)، کوچه فیاض بخش (کوچه روحی) و کوچه نجات اشاره نمود.

افراد مشهور ساکن خیابان ایران
عبدالمجید عین الدوله
علی اکبر خان شهنازی
احمد بهمنیار
عبدالعظیم قریب
سید حسن امامی (امام جمعه تهران در دوره پهلوی)
دکتر سنگ (پزشک معروف عهد پهلوی)
فروغ فرخزاد
محمد علی رجایی
سید علی خامنه ای
منوچهر صدوقی سها
سهیل محمودی
ایرج میرزا
مسعود کیمیایی
محسن آزمایش
فریدون مشیری
محمد کاظم عصار
ابراهیم یزدی
تقی مدرسی
عبدالکریم قریب
فرخ رو پارسا
هایده
مهستی
مرتضی انوشه
مهدی تهرانی 

  • محله تجریش در تهران

    محله تجریش در تهران

    تجریش یکی از محله‌های کلانشهر تهران است. میدان تجریش (سر پل تجریش) که نقطهٔ پایانی خیابان ولیعصر است، یکی از مکان‌های تجاری و شلوغ تهران به‌شمار می‌رود. بازار قدیم تجریش هم مابین میدان تجریش (سر پل تجریش) تا میدان قدس (تجریش قدیم) قرار دارد و از بازارهای مهم تهران شمرده می‌شود. مسیری از تجریش می‌گذرد با پلی بر روی آن که به سر پل تجریش معروف است و امروزه همان بخش اصلی میدان تجریش است. سر پل تجریش در گویش محلی فارسی تجریش در قدیم گوگَل نامیده می‌شد که به معنی «[پلِ] گلهٔ گاو» است.

  • محله گود زنبورک‌خانه تهران

    محله گود زنبورک‌خانه تهران

    گود زنبورک‌خانه که گاه چال زنبورک‌خانه نیز نامیده می‌شد، نام یکی از محلات قدیمی تهران بود که در نزدیکی سر قبر آقا در شمال خیابان مولوی امروزی قرار داشت.

  • محله گار ماشین تهران

    محله گار ماشین تهران

    گار ماشین که گاه به اشتباه «گارد ماشین» نیز گفته می‌شود، نام محله‌ای در جنوب تهران دورهٔ ناصری بود که ایستگاه ماشین دودی موسوم به گار ماشین در آن قرار داشت.

  • یافت‌آباد تهران

    یافت‌آباد تهران

    یافت‌آباد محله‌ای قدیمی در جنوب غربی شهر تهران است که در منطقه ۱۸ شهرداری تهران واقع شده‌است.

  • محله پامنار تهران (مناره)

    محله پامنار تهران (مناره)

    منار واقع در محله پامنار مربوط به سدهٔ ۱۳ ه‍.ق است و در تهران، محله پامنار واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۴ با شمارهٔ ثبت ۴۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این منار مرکز محله پامنار است.

  • محله قنات‌آباد لرستان

    محله قنات‌آباد لرستان

    قنات‌آباد ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد: قنات‌آباد (خرم‌آباد) قنات‌آباد (شیروان و چرداول)

  • محله ی جوادیه (تهران)

    محله ی جوادیه (تهران)

    جوادیه یکی از شناخته‌شده‌ترین و از محله‌های قدیمی شهر تهران است. جوادیه در جنوب‌غربی میدان راه‌آهن واقع شده‌است و خط غربی راه‌آهن از محدوده جوادیه می‌گذرد. این محله در جنوب شهر تهران واقع شده و در منطقه ۱۶ تهران قرار دارد.

  • محله خانی‌آباد در تهران

    محله خانی‌آباد در تهران

    خانی‌آباد یکی از محله‌های قدیمی تهران است. در حال حاضر این محله در جنوب تهران در منتهی الیه جنوب منطقه ۱۲ شهر تهران واقع شده است.

  • محله چاله‌حصار در تهران

    محله چاله‌حصار در تهران

    چاله‌حصار یکی از محلات جنوب تهران بود که چون آن را خاکبرداری و خاکش را به مصرف حصارکشی تهران رسانده بودند، مقدار زیادی چاله گودمانند داشت، بعدها برای تخلیهٔ زباله‌های شهر از آنجا استفاده می‌کردند.چاله‌حصار بخشی از محلهٔ سنگلج به شمار می‌آید.

  • محله چاله‌میدان تهران

    محله چاله‌میدان تهران

    چاله‌میدان از محله‌های قدیم تهران بود. این محل که قبلاً در دورهٔ صفویه خاک آن را به مصرف حصارکشی تهران رسانده بودند، وضعی مشابه چاله‌حصار داشت و محل تخیله زبالهٔ تهران به حساب می‌آمد. چالهٔ این محله تا مدت‌ها مکان امنی برای خلافکاران بود تا این که بعدها میدانی در آن‌جا احداث شد و به چاله‌میدان معروف شد.

  • عودلاجان

    عودلاجان

    عودلاجان یا اودلاجان یا لارجان از محله‌های قدیمی شهر تهران است که ساکنین آن در قدیم بیشتر یهودی بودند و از غرب به خیابان ناصرخسرو، از شرق به ری، از شمال به امیر کبیر و از جنوب به ۱۵ خرداد محدود است و سه محله اصلی امامزاده یحیی، پامنار و ناصرخسرو را در بر می‌گیرد که از نظر تاریخی، به دلیل وجود بناهای تاریخی متعدد، بسیار غنی است.

  • محله سنگلج در شهر تهران

    محله سنگلج در شهر تهران

    سَنگِلَج یکی از محله‌های قدیمی شهر تهران است که در کنار ۴ محلهٔ دیگر یعنی بازار، ارگ، عودلاجان و چاله‌میدان درون حصار شاه‌تهماسبی قرار داشتند. تئاتر سنگلج از قدیمی‌ترین سالن‌های تئاتر در ایران است که هنوز دایر است.