بازار املاک / سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

 سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

سهم اجاره‌نشین‌ها از بازار مسکن

ایرانی‌ها بیشتر اجاره‌نشین‌اند یا آلمانی‌ها؟/ چرا مردم سوئیس خانه نمی‌خرند؟ چند درصد از ایرانی‌ها صاحب‌خانه هستند و چند درصد از آنها اجاره‌نشین‌اند؟ این پرسش در سال‌های مختلف در ایران پاسخ‌های مختلفی گرفته، اما از آنجا که مسکن همواره مهم‌ترین موضوعِ اقتصادی در سطح اقتصاد خُرد برای ایرانی‌ها بوده است، پاسخ به این پرسش هم اهمیتی دو چندان پیدا می‌کند.

آمارهای مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که حدود ۶۷ درصد از جمعیت شهری کشور در آن سال در واحدهایی سکونت داشته‌اند که مالک آن بوده‌اند. این شاخص برای مناطق روستایی در آن سال معادل ۸۶ درصد بوده است.

همین آمارها نشان می‌دهند که در سال ۱۳۹۸، حدود ۲۴٫۱ درصد از شهرنشینان ایرانی اجاره‌نشین بوده‌اند و وضعیت اقامت ملکی حدود ۸٫۹ درصد هم در گروه «سایر» قرار می‌گرفته که به این معنی است که آنها وضعیت سکونت‌شان را مشخص نکرده‌اند. (وضعیت در روستاها البته متفاوت است.)

همین آمارها، بیش و کم در سراسر دهه ۱۳۹۰ خورشیدی ثابت بوده‌اند: در سراسر این دهه تقریبا همیشه بین ۶۰ تا ۷۰ درصد از خانوارهای شهری در ایران مالک خانه بوده‌اند و نزدیک به ۲۵ درصد هم اجاره‌نشین. اما آیا در کشورهای دیگر هم وضع به همین ترتیب است؟

خانه‌دارها و اجاره‌نشین‌ها

واقعیت این است که این موضوع، به شدت به فرهنگ، وضعیت اقتصاد کلان، سابقه بخش مسکن و چندین و چند عامل دیگر بستگی دارد. به این ترتیب، کشورهای مختلف در دنیا هم از این نظر وضعیت‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند.

به عنوان نمونه، داده‌های «یورواستات» (Eurostat) که در واقع همان اداره آمار اتحادیه اروپا است، نشان می‌دهد که شهروندان رومانی در شرق اروپا تقریبا همگی صاحب‌خانه‌اند. در سال ۲۰۱۹ میلادی، تقریبا ۹۶ درصد از جمعیت این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند. (همه آمارهایی که در ادامه می‌خوانید، جمعیت ۱۸ تا ۶۴ ساله‌ها را در هر کشور در بر می‌گیرد.)

نسبت اجاره‌نشینی و مالکیت خانه‌های مسکونی در ترکیه، تقریبا مشابه ایران است.

این آمار در مجارستان به حدود ۹۱٫۳ درصد و در اسلواکی و لیتوانی هم به حدود ۹۰ درصد می‌رسد. از میان کشورهای غیراروپایی هم لائوس با نزدیک به ۹۶ درصد از مجموع جمعیت، بیشترین تعداد مالکان خانه‌های شخصی را دارد.

روس‌های خانه‌دار و سوئیسی‌های اجاره‌نشین

داده‌های سایت «استاتیستا» (Statista) در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان می‌دهد که در روسیه، حدود ۸۷ درصد از شهروندان مالک خانه بوده‌اند و سهم اجاره‌نشینی از بازار مسکن در این کشور هم تنها ۱۱ درصد بوده است. (دقت کنید که جمع این دو الزاما برابر با ۱۰۰ درصد نیست.)

چینی‌ها هم وضعیت مشابهی را تجربه می‌کنند. در چین، حدود ۸۳ درصد از جمعیت صاحب‌خانه‌اند و ۱۴ درصد از جمعیت هم اجاره‌نشین. در میان کشورهای اروپایی هم ایتالیا صاحب‌خانه‌های بیشتر و اجاره‌نشین‌های کمتری دارد: در این کشور ۷۱ درصد از شهروندان مالک خانه هستند و ۲۴ درصد اجاره‌نشین‌اند.

با این همه، وضعیت برای برخی کشورهای به شدت توسعه‌یافته اروپایی متفاوت است. در فرانسه، سهم مالکان واحدهای مسکونی و اجاره‌نشین‌ها تقریبا مساوی است: در این کشور حدود ۵۰ درصد از جمعیت مالک‌اند و حدود ۴۷ درصد هم اجاره‌نشین. (باز هم دقت کنید که قرار نیست الزاما جمع این دو برابر با ۱۰۰ درصد باشد!)

بحران خانه‌های خالی گریبان کشورهایی مانند چین را هم گرفته است.

در آلمان، بخش عمده جمعیت اجاره‌نشین هستند: ۳۵ درصد مالک خانه و ۶۴ درصد اجاره‌نشین‌اند. سوئیسی‌ها هم به دلیل قیمت‌های بالای ملک در این کشور، ظاهرا چاره‌ای جز اجاره‌نشینی ندارد و سوئیس از این نظر، ظاهرا در اروپا بی‌رقیب است. در این کشور، حدود ۶۸ درصد از جمعیت اجاره‌نشین‌اند و حدود ۳۱ درصد هم مالک‌اند. (شهر-کشورهای خاص مانند «موناکو» را در نظر نگرفته‌ایم.)

در کشورهایی مانند نیجریه، وضعیت مالکیت خانه‌های مسکونی حتی عجیب‌تر است. در این کشور که بزرگ‌ترین اقتصاد قاره آفریقا را دارد، تنها حدود ۲۵ درصد از جمعیت مالک خانه هستند. وضعیت در ترکیه هم تا اندازه‌ای شبیه به ایران است. داده‌های «یورواستات» نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ میلادی، نزدیک به ۶۰ درصد از جمعیت در این کشور صاحب‌خانه بوده‌اند.

اما آیا این آمارها می‌توانند چیزی راجع به اقتصاد کشورهای مختلف به ما بگویند؟ بالا بودن آمار مالکیت واحدهای مسکونی در یک کشور، می‌تواند همزمان نشانه‌ای از چند چیز مختلف باشد: بالا بودنِ حجم ساخت‌وساز واحدهای مسکونیِ جدید، عدم رشد چشم‌گیرِ جمعیت در سال‌های اخیر و حتی «بُعد خانوار» (تعداد افرادی که در هر خانواده با هم زندگی می‌کنند).

برخی تحلیل‌ها می‌گویند میزانِ بالای اجاره‌نشینی در کشورهایی مانند آلمان، به دلیل حجم گسترده تخریب منازل مسکونی در جریان جنگ‌های جهانی و عدم جایگزینی آنها بوده است. علاوه بر این، در کشوری مهاجرپذیر مانند آلمان، تقاضا برای واحدهای مسکونی جدید سریع‌تر از ساخت واحدهای مسکونی جدید رشد می‌کند و به همین دلیل کمبود مسکن همواره جدی است.

چرا با وجود این همه خانه خالی، هنوز هم تهیه مسکن برای ایرانی‌ها دشوار است؟

یک تفاوت دیگر هم میان ایران و آلمان جالب توجه است. جمعیت دو کشور کم و بیش یکسان است، اما تعداد خانوارها در دو کشور به شدت متفاوت است و به همین دلیل، تقاضا برای مسکن هم در آلمان بالاتر است.

چرا این همه خانه خالی داریم؟

در واقع، آمارها نشان می‌دهند که حدود ۴۰ درصد از تمام خانوارهای آلمانی «تک‌نفره» هستند، در حالی که در ایران، تنها حدود ۹ درصد از خانوارها تک‌نفره‌اند. به این ترتیب، نزدیک به ۱۶ میلیون آلمانی تنها زندگی می‌کنند، در حالی که در ایران، نزدیک به ۹ میلیون نفر چنین وضعیتی دارند.

اما کمبود مسکن، دلایلی دیگری هم دارد. در ایران، واحدهای مسکونی خالی از سکنه بسیار زیادی وجود دارد، اما با وجود آنکه تقاضا برای خرید مسکن هم بالا است، این خانه‌های خالی نمی‌توانند پاسخگویِ تقاضا باشند. اما چرا چنین است؟

محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی در دولت حسن روحانی، دقیقا یک سال پیش (در فروردین ماه سال ۱۴۰۰) گفته بود که تعداد خانه‌های خالی از سکنه در ایران، تقریبا ۱۰ برابرِ کشور انگلیس است. این در حالی است که جمعیت انگلیس از ایران کمتر است.

به گفته معاونِ وقتِ وزارت راه و شهرسازی، در آن زمان حدود ۲٫۵ میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در ایران وجود داشته که تقریبا معادل ۱۰ تا ۱۱ درصد از کل آمار موجودیِ خانه‌های مسکونی در ایران را تشکیل می‌داده است. (سرشماری عمومیِ نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، سهم خانه‌های خالی از سکنه از کل موجودیِ مسکن در ایران را حدود ۱۱٫۳ درصد نشان می‌داد.)

نخست اینکه آمارهای جهانی در این زمینه هم گونه‌گون هستند: در بسیاری از کشورها سهم خانه‌های خالی از کل موجودیِ مسکن حدود ۱۰ درصد است، اما در کشورهای موفق در زمینه سیاست‌های مسکن، همچون فرانسه و بریتانیا، این آمار به ترتیب برابر با ۷ درصد و ۳ درصد است.

سهم اجاره‌نشین‌ها از کل بازار مسکن در ایران در یک دهه گذشته تقریبا ثابت بوده است.

به نظر می‌رسد که دلیل بروز این وضعیت در ایران، عدم آمایش سرزمینیِ مناسب، کاهش شدید قدرت خرید خانوار و تغییرات به‌نسبت سریعِ جمعیتی و اقتصادی بوده است: بر اساس آمارها، حدود ۶۵ درصد از خانه‌های خالی از سکنه در ایران بالاتر از ۱۰۰ مترمربع مساحت دارند. 

در تهران، عمده این خانه‌ها هم در مناطق گران‌قیمتِ شهر قرار گرفته‌اند و از آنجا که وضعیت عمومیِ اقتصاد قدرت خرید خانوار را به شدت کاهش داده، خانه‌های بزرگ‌متراژ با قیمت‌های بالا که قرار است تنها ۲ نفر در آنها زندگی کنند، مشتری چندانی ندارد.

اما تحلیل این وضعیت به این سادگی نیست و مجالی جداگانه می‌طلبد. همین‌قدر می‌توان گفت که ایرانی‌ها اکنون خانه‌هایی کوچک‌تر، در مناطق ارزان‌ترِ شهرها و با سهم بالاترِ وام خرید مسکن را ترجیح می‌دهند.

  • بازار مسکن از خواب زمستانه بیدار شد !

    بازار مسکن از خواب زمستانه بیدار شد !

    پشت پرده افزایش قیمت مسکن تازه‌ترین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد قیمت هر متر مربع واحد مسکونی در آبان‌ماه دست‌کم سه میلیون تومان معادل 6.7 درصد افزایش یافته است اگرچه رقم اعلامی تنها ناظر بر متوسط قیمت واحدهای مسکونی معامله‌شده است تمام واقعیت را نشان نمی‌دهد اما به هر روی بیانگر حرکت تورمی بازار مسکن در هشتمین ماه سال است.

  • رقابت مسکن و دلار

    رقابت مسکن و دلار

    تحرک بازار مسکن در دومین ماه از پاییز امسال در حالی رقم خورد که به دلیل پایان فصل جابه‌جایی انتظار رشد حدود ۷ درصد قیمت‌ها و ۴۸ درصد معاملات دور از ذهن بود؛ اما کارشناسان معتقدند نوسانات نرخ ارز، بخشی از سرمایه‌ها را به منظور محافظت در برابر تورم به سمت بازار ملک سوق داد.

  •  بازار سیمان و عرضه‌ در بورس کالا

    بازار سیمان و عرضه‌ در بورس کالا

    بررسی روند معاملات سیمان طی یک ماه گذشته در بورس کالای ایران بیانگر ثبات و آرامش ادامه‌دار این معاملات است. نهم شهریور سال ۱۴۰۰ بود که وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای حمایت از تولیدکنندگان و حذف قیمت‌های کاذب بازار، عرضه کل سیمان کشور در بورس کالای ایران را مصوب کرد.

  • گزارش تحولات بازار معاملات مسکن

    گزارش تحولات بازار معاملات مسکن

    تعداد آپارتمان های مسکونی معامله شده در شهر تهران در آبان ماه سال ۱۴۰۱، به ۸ هزار واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه قبل ۴۷.۸ و ماه مشابه سال قبل ۹.۶ درصد افزایش نشان می دهد.

  • خانه 500 میلیاردی در تهران آگهی شد!

    خانه 500 میلیاردی در تهران آگهی شد!

    زعفرانیه و نیاوران یکی از گران‌ترین مناطقی هستند که بیشترین آگهی فروش ویلاهای سوپرمیلیاردی و لوکس را به خود اختصاص داده‌اند. در زعفرانیه یک عمارت و ویلای فول امکانات ۲۵۰۰ متری (با قدمت ۳۰ سال) ۵۰۰ میلیارد تومان آگهی شده یعنی متری ۲۰۰ میلیون تومان.

  • کمبود یونولیت در بازار مسکن

    کمبود یونولیت در بازار مسکن

    پور حاجت گفت:کمبود یونولیت همچنان در بازار وجود دارد و این موضوع روز به روز بر قیمت مسکن اثرگذارتر می شود. فرشید پور حاجت با تاکید بر کمبود یونولیت در بازار گفت: با وجود پیگیری های صورت گرفته هنوز تغییری در قیمت یونولیت ساختمانی صورت نگرفته است و همچنان قیمت آن نسبت به چند ماه گذشته بیش از ۴۰۰ درصد افزایش یافته است.

  • سقف بیمه ساختمانی ۳۰ میلیون تومان شد

    سقف بیمه ساختمانی ۳۰ میلیون تومان شد

    هیات وزیران به استناد اصل (۱۳۸) قانون اساسی و در اجرای ماده (۲) قانون تأسیس صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی حداکثر تعهد صندوق بیمه حوادث طبیعی ساختمان به ازای هر واحد مسکونی را تعیین کرد.

  • کلید حل بحران بازار مسکن

    کلید حل بحران بازار مسکن

    ساخت مسکن در سال‌های گذشته ۵۰ درصد کاهش یافت دریافت مالیات املاک، دولت همانند بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته بایستی با یک اهرم مالیاتی مؤثر، سوداگری در بازار مسکن را کاهش داده و بازار مسکن را به سمت مصرفی بودن هدایت کند. گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، در چند سال اخیر و با رشد مداوم نرخ اجاره و خرید مسکن، تهیه سرپناه برای تمام اقشار جامعه به‌خصوص جوانان در شرف ازدواج به رویا تبدیل شده است.

  • اعجاب انگیزترین طرح شهرسازی در مرکز اروپا

    اعجاب انگیزترین طرح شهرسازی در مرکز...

    ساختمان‌هایی با معماری متفاوت و سبز در مهم‌ترین منطقه تجاری آمستردام هلند مجموعه مسکونی، اداری و تجاری «دره» به عنوان یکی از نوین ترین طرح‌های شهرسازی خودنمایی می‌کند. این مجموعه قلب بافت تجاری منطقه «زویداس» را تبدیل به منطقه مسکونی با حفظ فضای سبز و منظر مناسب شهری کرده است.

  • چشم انداز منفی واردات فولاد

    چشم انداز منفی واردات فولاد

    تحلیلگران بازار چین معتقدند واردات فولاد به این کشور در کوتاه مدت روند نزولی خواهد داشت. در اکتبر نیز آمار ضعیفی ثبت شده چراکه بازار مسکن در رکود به سر می برد و تقاضای فولاد کم بود. واردات محصولات نیمه نهایی فولادی در اکتبر ۵۴۵ هزار تن ثبت شد که ۱۹.۳ درصد نسبت به ماه قبل و ۶۰ درصد در مقایسه با اکتبر سال گذشته افت داشت.

  • نوسانات بازار مسکن با دلار

    نوسانات بازار مسکن با دلار

    در حالی که بازار ارز کشور در چند وقت اخیر با رشد قیمتی روبرو بوده است که بازار مسکن به ویژه مصالح ساختمانی از این بازار تاثیر ۱۰۰ درصدی گرفته است. ارزیابی‌های صورت گرفته در ماه گذشته در بازار مسکن حاکی از آن است . که بازار مسکن همزمان با افزایش قیمت دلار شاهد نوسانات جدیدی در حوزه قیمت گذاری شده . همین امر خود در کاهش حجم تقاضا و همچنین وارد شدن این بازار به جریان رکود تورمی اثر بسیار زیادی خواهد گذاشت.

  • نه کارگران مشغول کارند، نه مسکن در حال ساخته شدن

    نه کارگران مشغول کارند، نه مسکن در حال...

    دولت سیزدهم ماموریت ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال برای چهار سال متوالی را در دستور کار قرار داده است؛ اما کارنامه یک‌ساله اجرای این برنامه، عملکرد مطلوب و موفقی را نشان نمی‌دهد. برای آنکه وزیر جدید راه و شهرسازی (وزیر مسکن) بتواند بر مشکلات موجود در این بخش غلبه کند، یک پازل پیش‌روی خود دارد که برای حل آن باید چهار حرکت اصلی انجام دهد.

  • کوچ اجاره‌نشینان به مناطق حاشیه‌ای شهر

    کوچ اجاره‌نشینان به مناطق حاشیه‌ای شهر

    ​یک کارشناس مسکن درباره وضعیت کنونی بازار اجاره می‌گوید: با توجه به این‌که قیمت مسکن افزایش پیدا کرده، گروهی که قبلا قصد خرید مسکن را داشتند، به سمت بازار اجاره رفته و به همین دلیل در فصل غیراجاره شاهد رشد اجاره‌بها هستیم. نرخ اجاره‌بها متاثر از تورم موجود در بازار مسکن روند رو به رشدی داشته است. آمارهای رسمی چنین شرایطی را تایید می‌کند؛ به طوری که آخرین گزارش بانک مرکزی که مربوط به مهرماه امسال است، نشان می‌دهد که در شهر تهران اجاره‌بها رشد ۴۰.۹ درصدی داشته است.

  • پردیس و تهرانپارس محبوب‌ترین در تهران

    پردیس و تهرانپارس محبوب‌ترین در تهران

    برای خرید خانه خصوصا در کلانشهرها، نکات بسیاری وجود دارد که باید به آن توجه کنید. برای مثال از موارد اولیه که باید درنظر داشت، تعیین محدوده جغرافیایی خانه است، چرا که هر منطقه‌ای از شهر تهران مزایا و معایب خاص خود را دارد و شما باید براساس نیاز و شرایطی که دارید منطقه مورد نظر را انتخاب کنید.

  •  پرداخت وام مسکن روستایی

    پرداخت وام مسکن روستایی

    رییس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی درباره تسهیلات مسکن روستایی آخرین اخبار را اعلام کرد. در خصوص وضعیت مقاوم‌سازی واحد‌های مسکونی روستایی، پیشرفت واحد‌های مقاوم‌سازی شده وضعیت بازسازی و نوسازی مناطق زلزله زده و سیل‌زده توضیحاتی را ارایه کرد. رییس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه هم‌اکنون در کشور ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد مسکونی روستایی وجود دارد

  • خطر گرانی مصالح

    خطر گرانی مصالح

    افزایش عجیب قیمت یونولیت، زمزمه گرانی سیمان، سه برابر شدن قیمت میلگرد در حالی که رکود کم سابقه ای در ساخت و ساز مسکن حاکم شده ،هزینه های ساخت مسکن هرروز بیشتر می شود! به گزارش دنیای معدن، دو روز پیش رئیس اتحادیه مصالح ساختمانی از نصف شدن فروش مصالح ساختمانی در ماه‌های اخیر خبر داده و گفته بود که بازار ساخت‌وساز قفل شده است. اما نکته عجیب این است که همزمان با این رکود،برخی خبرها از افزایش عجیب ساخت و ساز حکایت دارد.

  • بازار آجر یزد

    بازار آجر یزد

    بازار آجر یزد در دست اتباع بیگانه کیفیت پایین تولید آجر باعث کاهش تقاضا و عرضه در بازار است افزایش افسار گسیخته قیمت مسکن و نبود شرایط خرید آن از چالش‌های اساسی برای بسیاری از خانواده‌ها و جوانان است که علت بخشی از این گرانی هم افزایش بی‌رویه و خارج از چارچوب قیمت مصالح ساختمانی است.

  • آیا در زعفرانیه، زعفران کشت می‌شد؟

    آیا در زعفرانیه، زعفران کشت می‌شد؟

    چند روایت متفاوت درباره نامگذاری محله اعیانی تهران محله زعفرانیه را با آپارتمان‌های اعیانی و خانه‌های گرانقیمت می‌شناسیم؛ محله‌ای که چند دهه پیش، پر بود از مزارع گندم و سر و شکل روستایی داشت. درباره وجه تسمیه محله زعفرانیه هم روایت‌های مختلفی وجود دارد؛ از کشت گل زعفران تا املاکی که به نام زعفران‌باجی بود. این روایت‌ها را در ادامه بخوانید.

  • ضامن کارمند برای دریافت تسهیلات حذف شد

    ضامن کارمند برای دریافت تسهیلات حذف شد

    خرم‌آباد- مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی لرستان تاکید کرد: ضامن کارمند برای دریافت تسهیلات مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی روستایی حذف و ضمانت «سفته زنجیری» جایگزین آن شد. مقاوم سازی واحدهای مسکونی در شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر جمعیت در لرستان، اظهار داشت: حدود چهار هزار و ۸۰۰ واحد در این شهرها مقاوم سازی شده است.

  • اعطای تسهیلات ارزان قیمت مشاغل خانگی

    اعطای تسهیلات ارزان قیمت مشاغل خانگی

    امکان بهره مندی دارندگان گواهینامه جهاددانشگاهی از تسهیلات مشاغل خانگی دارندگان گواهینامه جهاد دانشگاهی می توانند از تسهیلات مشاغل خانگی بهره مند شوند. پذیرش مدارک و گواهینامه‌های جهاددانشگاهی به عنوان یکی از مصوبات در آخرین نشست ستاد ساماندهی حمایت از مشاغل خانگی در روزهای اخیر به تصویب نهایی رسید.

  • خانه دار شدن

    خانه دار شدن

    این صندوق شما را خانه دار می کند! ساده ترین مسیر برای خانه دار شدن! با توجه به شرایط تورمی کشور سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه‌گذاری زمین و مسکن، بهترین روش برای حفظ سرمایه و ایجاد قدرت خرید برای متقاضیان خرید مسکن خواهد بود با نگاهی به اوضاع بازار مسکن و میزان قدرت خرید مردم، متاسفانه نیم قرن زمان لازم است تا با این درآمد‌ها و پس انداز‌های موجود، فردی قادر به خرید خانه باشد.