بازار املاک / ظرفیتِ بحرانِ مسکن

ظرفیتِ بحرانِ مسکن

ظرفیتِ بحرانِ مسکن

بازدید از صفحه اول نسخه چاپی ارسال به دوستان ذخیره فایلالفالف هشداری جدی در رابطه با آینده وضعیت سکونت شهروندان مستند به آمارهای رسمی‌ منتشر شده در رابطه با «زمان انتظار برای خرید مسکن» برای تهران، طی سال‌های 1398، 1399 و 1400 به ترتیب 28 سال، 66 سال و 109 سال بوده است. این زمان برای کشور طی سال‌های 1398 و 1399 اعداد 23 سال و 49 سال را نشان می‌دهد.

آمارهای رسمی‌ و همچنین توجه به نظریات مسکن 


برنامه‌ریزی مسکن بیان‌گر این واقعیت نامبارک است که در صورت عدم چاره‌اندیشی جامع 
جدی و فوری دولت برای بحران مسکن در سال‌های پیشرو شاهد تشدید و تعمیق این بحران خواهیم بود
 بحرانی که علاوه بر وارد نمودن صدمات گران و جدی به نهاد خانواده، سبب م‌ شود مسکن از بحرانی اقتصادی – اجتماعی به بحرانی سیاسی – امنیتی تغییر ماهیت دهد.

بحران مسکن زمانی شکل می‌گیرد و شدت می‌یابد


 که به دلیل عدم سیاست‌گذاری و نظارت صحیح نهادهای متولی، میزان افزایش قیمت مسکن بیش از افزایش درآمد جامعه باشد
 به مرور زمان امکان خرید مسکن از بخش قابل توجهی از مردم سلب شود و بخش عمده سبد هزینه‌ی خانوار (برای خانوارهای مستاجر) مربوط به هزینه اجاره‌نشینی و تامین سرپناه شود.

بررسی آمارهای مربوط به دو شاخص «زمان انتظار برای خرید مسکن» و «سهم اجاره‌بهای مسکن در سبد خانوار»
 طی سال‌های 1398 تا 1400 و رجوع به آمار «سهم هزینه مسکن در سبد خانوار شهری ایران» در بهار سال 1400، علاوه بر اینکه تشریحی مستند و روشن از بحران مسکن در وضع موجود است
آمارها مورد اشاره در ارائه تصویری واقع‌بینانه از آینده بحران مسکن در ایران نقش موثری خواهند داشت.


مستند به آمارهای رسمی‌ منتشر شده در رابطه با «زمان انتظار برای خرید مسکن» برای تهران، طی سال‌های 1398، 1399 و 1400 به ترتیب 28 سال
66 سال و 109 سال بوده است، این زمان برای کشور طی سال‌های 1398 و 1399 اعداد 23 سال و 49 سال را نشان می‌دهد.

در ارتباط با «سهم اجاره‌بهای مسکن در سبد خانوار» برای واحد مسکونی 75 متر مربعی در تهران طی سال‌های 1398 و 1399
 اعداد ارائه شده در مستندات مرکز آمار به ترتیب 56 درصد و 58 درصد است که همین آمارها در رابطه با کشور در سال‌های 1398 و 1399 شامل 37 درصد و 28 درصد است.

بابک نگهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس 


در «همایش الزامات و سازوکارهای فنی، اجتماعی و اقتصادی تحقق نهضت ملی مسکن» که در 13 تیرماه 1401 برگزار شد 
«سهم هزینه مسکن در سبد خانوارهای شهری ایران» را بین 60 تا 70 درصد اعلام کرد. 
بی‌شک این اعداد سندی محکم بر وجود بحران مسکن در وضع موجود است.

به دلایل سیاسی، تحریم‌ها و تعدد تصمیمات غیرکارشناسی در حوزه مسکن در سال‌های گذشته و پیش‌بینی ادامه چنین روندی برای سال‌های آینده
 ترسیم تصویری واقع‌بینانه از آینده مسکن و قیمت مسکن براساس مدل‌های پیش‌بینی مرسوم چندان نمی‌ تواند مفید و مثمرثمر باشد
 لذا بهره‌گیری از تکنیک سناریوسازی می‌ تواند نتایج بهتری از آینده بحران مسکن به همگان ارائه دهد.

«عرضه مسکن» یکی از متغیرهای تعیین کننده قیمت مسکن است 


که تغییر در سه نهاده عمده (زمین، مصالح ساختمانی و نیروی کار) به همراه چشم‌انداز آینده سیاسی و اقتصادی کشور بیشترین تاثیرگذاری را در ایجاد نوسان در ساخت و ساز مسکن (عرضه مسکن) دارند.
براساس مطالعات طرح جامع مسکن با در نظر گرفتن نیازهای انباشه و نیازهای جدید در حوزه مسکن سالانه باید 900 هزار واحد مسکونی در کشور ساخته می‌‌شد 
ساخت 560 هزار واحد مسکونی نیز به عنوان کف ضروری تولید مسکن جدید اعلام شده بود.

براساس آمارهای مستند، روند ساخت مسکن در کشور از سال 1393 تا 1400 نشان می‌‌دهد ساخت‌وسازها حدود دو سوم کف نیاز ضروری به تولید مسکن در هر سال بوده است.
براساس آمارهای مرکز آمار ایران، تعداد پروانه‌های احداث ساختمان توسط شهرداری‌های کشور در سال 1400 نسبت به سال 1399 حدود 7/26 درصد کاهش داشته است و در مجموع در سال 1400، 395 هزار واحد مسکونی در کشور ساخته شد و این در حالی است که براساس نسخه به روزشده طرح مسکن در این سال می‌‌باید یک میلیون واحد مسکونی در کشور ساخته می‌شد.

وضعیت صدور پروانه احداث ساختمان در فصل اول سال جاری نسبت به بهار 1400 حکایت از تداوم و تشدید رکود در بخش مسکن دارد.
 چرا که براساس اطلاعات رسمی‌ منتشر شده به عنوان مثال در تهران تولید مسکن در سه‌ماهه اول سال جاری به کم‌ترین میزان در 18 سال اخیر رسیده
جملگی این آمارها نشان دهنده این است که از سال 1393 تا کنون در هیچ سالی به اندازه 560 هزار واحد مسکونی که به عنوان کف ضروری تولید مسکن تعیین شده بود، مسکن در کشور ساخته نشده است.

دلایل متعددی برای تداوم رکود هشت‌ساله مسکن و تشدید این رکود در دو سال اخیر می‌‌توان برشمرد در یک دسته‌بندی کلان و مختصر مهم‌ترین این علل شامل: 

نبود سیاست‌های تشویقی، رشد خیره کننده هزینه‌های تولید مسکن، سقوط قدرت خرید مردم 
سردرگمی‌ و نداشتن هیچ چشم‌انداز و تصویری نسبت به آینده اقتصادی کشور تحت تاثیر بلاتکلیفی مسئله هسته‌ای از سوی سازندگان، می‌ باشد.
مطالعات صورت گرفته در رابطه با نحوه تاثیرگذاری تحریم‌ها بر بازار مسکن نشان می‌‌دهد که تحریم‌ها به سبب تاثیر بر تورم عمومی‌ و نرخ ارز بر هر دو سوی بازار مسکن (سمت عرضه – سمت تقاضا) تاثیر منفی می‌‌گذارد.
 که نتیجه این اثرگذاری شامل افزایش قیمت مسکن و تشدید رکود ساخت‌وساز است.

بررسی تورم مسکن طی سه دهه گذشته نشان می‌‌دهد دو عامل بیشترین تاثیر را بر تورم مسکن داشته‌اند که این عوامل عبارتند :


از تورم عمومی‌ و شوک ارزی، دو نیروی بیرونی موثر بر مسکن که بیشترین تاثیر را از تحریم‌ها می‌‌پذیرند.
نقش افزایش حجم نقدینگی به عنوان یکی دیگر از دلایل رشد قیمت در بازار مسکن و بازار سایر دارایی‌ها (طلا، ارز، خودرو و...) بر کسی پوشیده نیست. 

براساس آمارهای بانک مرکزی از ابتدای شهریور 1400 که دولت سیزدهم مستقر شده، تا مرداد 1401 که آخرین آمار نقدینگی منتشر شده، 1400 هزار میلیارد تومان
 به رقم نقدینگی کشور اضافه شده که این رقم معادل 35 درصد کل نقدینگی کشور در ابتدای دولت سیزدهم است. 
لازم به ذکر است که رشد بالای 35 درصد نقدینگی طی یک سال گذشته منجر به افزایش 49 درصدی شاخص قیمت مصرف‌کننده، افزایش 40 درصدی قیمت مسکن و ...شده است.


مهم‌ترین متغیرهای درون‌زا و برون‌زای تاثیرگذار بر بازار مسکن عبارتند از «نقدینگی»، «انتظارات تورمی»، «رکود عرضه خانه»، « بازار ارز»، «هزینه‌های ساخت»، «تورم عمومی» و «ریسک‌های سیاسی». 
بررسی تاثیر تحریم‌ها بر شش متغیر اول بیانگر این موضوع است که سناریوهای آینده بحران مسکن در ایران را براساس دو شرط حصول توافق هسته‌ای و عدم توافق هسته‌ای می‌‌باید طرح‌ریزی نمود.

در صورت عدم توافق هسته‌ای و رفع نشدن تحریم‌ها نظر به وضعیت بازارهای دارایی 


متغیرهای کلان اقتصادی بعد از خروج ترامپ از توافق برجام می‌ توان انتظار داشت بازارها با شوک دیگری مواجه شوند 
در این صورت هزینه ساخت مسکن بالاتر خواهد رفت، موتور انتظارات تورمی‌ روشن می‌شود 
و در چنین شرایطی بازار مسکن دچار رکود تورمی‌ عمیقی خواهد شد و کاهش تیراژ ساخت مسکن را می‌توان پیش‌بینی کرد. 

با توجه به نوع رفتار سازندگان در سال‌های اخیر، چندان دور از انتظار نخواهد بود اگر سازندگان برای ادامه فعالیت به کشورهای همسایه مهاجرت کنند. 
با نوسان انتظارات تورمی‌ تحت تاثیر عدم حصول توافق هسته‌ای باید انتظار افزایش تقاضای سرمایه‌ای در بازار مسکن را داشت
که نتیجه این تحریک تقاضای سرمایه‌ای به حاشیه رانده شدن تقاضای مصرفی در بازار است.

در رابطه با وضعیت اجاره‌بهای مسکن در صورت عدم توافق هسته‌ای، از آن‌جا که بازار اجاره مسکن تحت تاثیر دو عامل
 قیمت مسکن و تورم عمومی‌ کشور است (بیشتر از عوامل موثر دیگر) با توجه به تاثیر تحریم‌ها بر این دو نیرو شاهد تشدید هر چه بیشتر بحران اجاره‌بها نیز خواهیم بود.

سناریوی دوم در رابطه با آینده بحران مسکن در صورت احیای برجام مطرح می‌‌شود
 در چنین شرایطی و با توجه به کاهش تحریم‌ها، تسهیل در تجارت خارجی و
 آزادسازی پول‌های بلوکه شده بی‌شک کاهش و تثبیت نرخ قیمت‌های پایین‌تر از نرخ‌های فعلی دور از انتظار نیست. 

با تثبیت نرخ ارز، کاهش انتظارات تورمی‌ و کاهش هزینه‌های ساخت مسکن، سازندگان ترغیب می‌‌شوند
 که برای ساخت‌وساز و توسعه فعالیت اقدام نمایند و لذا با توجه به افزایش ساخت مسکن کاهش قیمت مسکن را شاهد خواهیم بود.

برای مدیریت بحران مسکن چه باید کرد؟


می‌‌توان لیستی بلند از راه‌کارهای خرد و کلان برای مدیریت بحران مسکن در حال و آینده ارائه کرد اما واقع مطلب آن است 
که بررسی عملکرد دولت‌های مختلف در چهار دهه گذشته در سیاست‌گذاری حوزه مسکن و تاثیر آن بر بازار مسکن بیان‌گر این است 

که بحران مسکن نه با تکیه بر سیاست تولید انبوه مسکن در بیابان‌های اطراف شهرها مدیریت می‌شود 
و نه با تعیین نرخ‌های دستوری اجاره‌بها. چرا که در چهار دهه گذشته مستند به مطالعات علمی‌ صورت گرفته تورم عمومی‌ و شوک ارزی به عنوان دو نیروی بیرونی
بیشترین تاثیر را بر تورم مسکن داشته‌اند، دو نیرویی که تحت تاثیر مستقیم تحریم‌ها و شدت تحریم‌ها هستند.

نگارنده به عنوان یک شهروند 

 البته مطلع به وضعیت مسکن این هشدار جدی، صریح و روشن را به مسئولان می‌‌دهد که اگر چاره‌ای جامع و فوری برای بحران مسکن اندیشیده نشود
 در سال‌های آینده بحران مسکن چنان پیچیده و هزینه‌ساز خواهد شد که آثار آن را در تشدید سرخوردگی عمومی

 افزایش فقر، تعمیق و گسترش احساس فقر، زایش و انباشت خشم در جامعه و اضمحلال بنیان خانواده و حتی بحران‌های امنیتی می‌توان شاهد بود.
لازم به تذکر است مراد نگارنده از چاره‌اندیشی جامع و فوری

 اجرای طرح‌های نمایشی و ناکارآمدی چون تولید انبوه مسکن در بیابان‌های اطراف شهرها و کلان‌شهرها نیست 
چرا که چاره این درد در رفع ریسک‌های غیراقتصادی جهت کنترل و مدیریت دو نیروی بیرونی موثر بر بازار مسکن(تورم عمومی‌ و شوک ارزی) می‌‌باشد.

  • تدوین نخستین بانک جامع قوانین و مقررات ثبتی کشور/تهیه اولین لایحه تنقیحی حوزه ثبت و ارائه آن به مجلس

    تدوین نخستین بانک جامع قوانین و مقررات...

    رئیس پژوهشگاه قوه قضاییه از تدوین نخستین بانک جامع قوانین و مقررات ثبتی کشور و همچنین تهیه اولین لایحه تنقیحی جامع در حوزه قوانین و مقررات ثبتی و ارائه آن به مجلس خبر داد.

  • قفل بازار مسکن

    قفل بازار مسکن

    با نظارت دولت باز می‌شود؛ نه دخالت بازار مسکن در دو سال اخیر به‌ویژه در دوران شیوع اپیدمی کرونا و عمیق‌تر شـدن بحران تورم و رکود و همچنین فعالیت فزآینــده بانک‌ها در این بازار، با رشد قیمت عجیبی مواجه شده است. پلتفرم تبلیغات ویدیویی طاووس

  • قطعی سایت املاک و اسکان ابتدای هفته آتی برطرف می‌ شود

    قطعی سایت املاک و اسکان ابتدای هفته آتی...

    محمودزاده گفت: به دلیل اتصال سامانه‌های تایید کننده به بخش‌های دیگر، سامانه املاک و اسکان به مدت دو روز قطع شده که در ابتدای هفته آینده این مشکل برطرف خواهد شد.

  • تسویه بدهی 2 هزار میلیارد تومانی شهرداری به بانک‌ها

    تسویه بدهی 2 هزار میلیارد تومانی...

    سیدمرتضی حسام‌نژاد در نشست خبری تشریح عملکرد 6 ساله شهرداری قم، با بیان اینکه حوزه مالی‌اقتصادی بیشتر یک حوزه پشتیبان در شهرداری است اظهار کرد: در این معاونت سه حوزه تخصصی در قالب اداره‌کل مالی به عنوان پرداخت بدهی‌های شهرداری، گزارش‌دهی و انتشار عمومی حساب‌ها، تطبیق اقدامات شهرداری با آیین‌نامه مالی معاملاتی شهرداری و.

  • بانک ها پای خود را از ساختمان سازی بیرون بکشند

    بانک ها پای خود را از ساختمان سازی...

    رئیس اتحادیه املاک استان تهران گفت: باید بانک‌ها از بحث ساختمان سازی خارج شوند و بخش خصوصی پرقدرت تر و بیش از گذشته وارد این حوزه شود.

  • شفافیت در بورس؛ راه حل مشکلات بازار املاک و مستغلات

    شفافیت در بورس؛ راه حل مشکلات بازار...

    فرنام کارشناس حوزه مسکن در خصوص به سرانجام نرسیدن بورس املاک و مستغلات اظهار کرد: در سال گذشته پس از ۳ سال افزایش قیمت مسکن، بهترین زمان برای جذب سرمایه خرد و نقدینگی سرگردان به سمت حوزه مولد مسکن بود.

  • بی توجهی وزارتخانه‌های اقتصادی به مسئله مسکن

    بی توجهی وزارتخانه‌های اقتصادی به مسئله...

    فرنام کارشناس حوزه مسکن در خصوص به سرانجام نرسیدن بورس املاک و مستغلات اظهار کرد: در سال گذشته پس از ۳ سال افزایش قیمت مسکن، بهترین زمان برای جذب سرمایه خرد و نقدینگی سرگردان به سمت حوزه مولد مسکن بود و همچنین بهترین زمان تامین مالی از طریق بازار سرمایه بود که این موضوع در سال گذشته در دستور کار قرار گرفت و اوراق سلف موازی استاندار (پیش خرید متری مسکن به صورت یونیت یکسان) مطرح شد.

  • زمان انتظار برای خرید مسکن در ایران چقدر است؟

    زمان انتظار برای خرید مسکن در ایران...

    با یک حساب سرانگشتی، با توجه به این‌که تورم تقریبا همه بودجه خانوار را بلعیده است و پس‌انداز به حداقلی‌ترین شکل ممکن رسیده است و طبق آمار رسمی در بهترین حالت بیش از سی سال طول می‌کشد تا فرد بواند خانه ای نقلی بخرد

  • قیمت آپارتمان تا ۸۰ متر در تهران

    قیمت آپارتمان تا ۸۰ متر در تهران

    مشاوران املاک در مناطق مصرفی شهر تهران عنوان می‌کنند که طی دو هفته گذشته تعداد خریداران مصرفی همچنان در بازار انگشت‌شمار است.

  • تبریزی‌ها فعلا اقدام به خرید مسکن نکنند

    تبریزی‌ها فعلا اقدام به خرید مسکن نکنند

    رئیس اتحادیه مشاوران املاک تبریز با تاکید بر اینکه پیش بینی می کنیم قیمت مسکن در این شهر کاهش یابد، گفت: تبریزی ها فعلا از خرید خانه دست نگه دارند.

  • بازار اجاره مسکن آرام می‌گیرد؟

    بازار اجاره مسکن آرام می‌گیرد؟

    یک کارشناس اقتصادی گفت: تا زمان تحقق ثبات شرایط اقتصادی و امکان تولید سالیانه یک میلیون واحد مسکونی، بازار اجاره با تغییر ساختار مشاوران املاک بهبود خواهد یافت.

  • مسکن در زنجان گران اما بازار راکد است

    مسکن در زنجان گران اما بازار راکد است

    زنجان رئیس اتحادیه مشاوران املاک زنجان گفت: با وجود افزایش قیمت مسکن در زنجان، بازار در وضعیت راکد است.

  • احداث انبوه واحدهای مسکونی، فرصتی برای تغییر سیمای شهری

    احداث انبوه واحدهای مسکونی، فرصتی برای...

    عضو هیات‌علمی مرکز تحقیقات شهرسازی مطرح کرد عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی احداث سالانه یک میلیون واحد مسکونی در سال را فرصتی مناسب برای تغییر سیمای شهری در بافت‌های ناکارآمد برشمرد.

  • پمپاژ بی سابقه سرمایه به بازار مسکن

    پمپاژ بی سابقه سرمایه به بازار مسکن

    محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی هم بسیار روی به تصویب رسیدن این طرح حساب باز کرده بود و از تریبون‌های مختلف، نسبت به اجرای این طرح و تاثیر آن، نه فقط در حوزه مسکن، که در رونق بخشی به اقتصاد ایران تاکید کرده بود

  • اتفاقی بی سابقه در بازار مسکن

    اتفاقی بی سابقه در بازار مسکن

    در مرداد امسال متوسط قیمت یک متر مسکن در تهران در آستانه ۳۱ میلیون تومان بوده اما متوسط قیمت مسکن در شهرهای شمال کشور ۱۲ میلیون تومان است. رشد قیمت مسکن معاملات مسکن را قفل کرده است.

  • افزایش تمایل به رهن کامل در املاک لوکس

    افزایش تمایل به رهن کامل در املاک لوکس

    تورم قیمت مسکن و اجاره در سال‌های اخیر طی یک روند بدون توقف حتی در شرایط رکودی، سبب شده ارزش رهنی آپارتمان‌های بزرگ‌متراژ در مناطق لوکس از چند صد میلیون تومان فراتر برود و به دامنه میلیاردی برسد. در نتیجه مالکان این گروه از املاک تمایل زیادی به رهن کامل این قبیل املاک پیدا کرده‌اند.

  • قلع و قمع ۲۰ بنای غیرمجاز در زیارت/۳۰۰۰ مترمربع آزادسازی شد

    قلع و قمع ۲۰ بنای غیرمجاز در زیارت/۳۰۰۰...

    دادستان گرگان خبرداد گرگان- دادستان عمومی و انقلاب مرکز گلستان از رفع تصرف سه هزار متر مربع بنای غیرمجاز در روستای زیارت گرگان خبر داد.

  • گزارشی از تزریق فایزر در برخی خانه‌های شمال شهر

    گزارشی از تزریق فایزر در برخی خانه‌های...

    به هر حال واکسن کرونا چیزی نیست که مثلا در لندن به داروخانه بروید و ۱۰ دوز واکسن برای خودتان و بچه‌هایتان بخرید. فروش این واکسن‌ها در مقیاس وسیع صورت می‌گیرد و ساز و کار دیگری دارد. گزارشی از تزریق فایزر در برخی خانه‌های شمال شهر

  • ۲۶۰۰ واحد مسکن محرومان استان فارس ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد

    ۲۶۰۰ واحد مسکن محرومان استان فارس ماه...

    گروه استان‌ها ــ مدیر کل کمیته امداد امام خمینی (ره) استان فارس گفت: بنا است که در یک ماه آینده ۲ هزار و ۶۰۰ واحد مسکونی محرومان در سطح استان به بهره‌برداری برسد.

  • مشاوران املاک چگونه از افزایش قیمت‌ها سود می‌برند؟

    مشاوران املاک چگونه از افزایش قیمت‌ها...

    یک کارشناس اقتصادی گفت: تا زمان تحقق ثبات شرایط اقتصادی و امکان تولید سالیانه یک میلیون واحد مسکونی، بازار اجاره با تغییر ساختار مشاوران املاک بهبود خواهد یافت.

  • راهکار کنترل و ساماندهی بازار اجاره چیست؟

    راهکار کنترل و ساماندهی بازار اجاره...

    یک کارشناس اقتصادی گفت: تا زمان تحقق ثبات شرایط اقتصادی و امکان تولید سالیانه یک میلیون واحد مسکونی، بازار اجاره با تغییر ساختار مشاوران املاک بهبود خواهد یافت.